Ceny cukru pod presją niskich zapasów. Jaką cenę zapłacą detaliści za biały surowiec?

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Związek Producentów Cukru w Polsce szacuje, że planowana ilość wyprodukowanego cukru w tym roku będzie najwyższa od trzech lat. Produkcja cukru w kraju stanowi około 0,13 proc. PKB (około 2 mld 623 mln zł). Na rynku działa 17 cukrowni, należących do czterech firm - Krajowej Spółki Cukrowej, Südzucker Polska, Pfeifer & Langen Polska oraz Nordzucker Polska.

W latach 2017-2018 polscy producenci cukru buraczanego wyprodukowali 2,3 mln ton cukru, w kolejnych latach było to odpowiednio 2,19 mln, następnie 2,07 mln oraz 1,99 mln w ubiegłym roku. Polski przemysł cukrowniczy od lat generuje istotny procent wartości unijnego przemysłu cukrowniczego. Polska do dziś jest w czołówce europejskich producentów cukru - zajmując trzecie miejsce za Francją oraz Niemcami ma ogromny wpływ na kondycję unijnego przemysłu cukrowniczego.

- Wzrost produkcji cukru to dobry znak dla całej branży. To również dowód na to, że pomimo wprowadzonego podatku cukrowego, problemów upraw takich jak chociażby niska polaryzacja czy chwościk zagrażający uprawom, cukier z Polski cieszy się rosnącą popularnością - mówi Michał Gawryszczak, dyrektor biura Związku Producentów Cukru w Polsce.

Wskazując na ewentualne zagrożenia dla branży zaznacza, że nie są one na tyle poważne, abyśmy musieli martwić się o jej przyszłość.

- Podatek cukrowy, który miał znacząco wpłynąć na nasz sektor nie zadziałał bezpośrednio na produkcję cukru. Co więcej, branża się zmienia i idzie ku lepszemu. Produkcja cukru już teraz jest zrównoważona, a w kolejnych latach ten rozwój będzie jeszcze bardziej zrównoważony, określony przez dyrektywy unijne. Regulacje spowodują, że będziemy mieć jedną z najbardziej czystych produkcji cukru w kontekście nie tylko europejskim, ale też światowym - podkreśla przedstawiciel Związku Producentów Cukru w Polsce.

Wyjdźmy jednak poza strefę prognoz i spójrzmy, jak sytuacja wygląda obecnie. Jak mówi nam Zenon Biskup dyrektor ds. sprzedaży retail w spółce Südzucker Polska, rynek cukru jest bardzo dynamiczny.

- Rok 2020 upłynął pod znakiem pandemii, miało to wpływ na całą kategorię cukru, która urosła o około 6,5 proc. w stosunku do roku 2019. Biorąc pod uwagę kilka ostatnich lat była to zdecydowanie wyjątkowa sytuacja. W styczniu 2021 nastąpiła zmiana, tzn. konsumpcja w gospodarstwach domowych zaczęła spadać, natomiast sezon letni lekko odwrócił ten trend. Od dwóch miesięcy obserwujemy pełną wyzwań sytuację na rynku związaną z dostępnością cukru. Wpływ na to mają niższa produkcja cukru w poprzednim roku kampanijnym oraz poziom eksportu cukru. Łączna produkcja w Polsce osiągnęła wtedy około 2 mln ton. To wszystko spowodowało, że na rynku mamy bardzo niski zapas cukru przed nową kampanią 2021/22. Nasza firma jest jednak na tę sytuację bardzo dobrze przygotowana, realizujemy dostawy w sposób ciągły, zgodnie z oczekiwaniami rynku do wszystkich naszych klientów. Te wszystkie czynniki, o których wspomniałem powyżej, wpłynęły także znacząco na cenę cukru paczkowanego. Patrząc jednak na cały rynek detaliczny, cukier i tak był jednym z ostatnich produktów, którego cena wzrosła - mówi Zenon Biskup.

Mariusz Dziwulski, ekonomista PKO Banku Polskiego z Zespołu Analiz Sektorowych zauważa, że światowe ceny cukru znacząco wzrosły w ostatnich miesiącach, głównie w obawie o produkcję w Brazylii, która jest największym na świecie producentem i eksporterem cukru. Susze oraz przymrozki odnotowane w lipcu w tym kraju spowodowały istotne podwyżki cen kontraktów terminowych. Według FAO indeks cen cukru w sierpniu był o blisko 50 proc. wyższy niż przed rokiem.

- Jednak tendencje cenowe na rynkach światowych nie przekładają się na rynek polski. Według GUS, ceny detaliczne cukru w Polsce w sierpniu były wyższe tylko o 0,6 proc. r/r. Z kolei dane MRiRW dotyczące lipca, wskazywały na 0,8-proc. podwyżkę cen cukru konfekcjonowanego. Niewykluczone, że w kolejnych miesiącach można ceny w kraju również wzrosną, choć czynnikiem ograniczającym mogą być dobre perspektywy produkcji w UE w sezonie 2021/22 - komentuje ekspert.

Dodaje też, że krajowa podaż cukru mogła zmaleć na koniec sezonu 2020/21 z uwagi na zmniejszoną produkcję w Polsce oraz rosnący popyt na ten surowiec. Według GUS produkcja na skutek zmniejszonych zbiorów buraków cukrowych w 2020 (-3,5 proc. r/r) i gorszej polaryzacji cukru w korzeniach, zmniejszyła się o 7,5 proc. r/r wynosząc 2,01 mln t.

Eksport cukru z Polski w sezonie 2020/21 (lipiec-czerwiec) wzrósł natomiast o 6,3 proc. r/r do 650 tys. t. Krajowe zużycie cukru mogło również ulec zwiększeniu, głównie w wyniku rosnącego zapotrzebowania w przetwórstwie.

Z jednej strony podatek cukrowy mógł mieć ograniczający wpływ na popyt w branży napojowej, z drugiej strony zwiększyć się mogło zapotrzebowanie na ten surowiec w produkcji innych wyrobów cukierniczych. Wskazuje na to m.in. rosnąca produkcja czekolady i wyrobów cukierniczych (+4,3 proc. r/r w sez. 2020/21, za GUS), w której zużywa się najwięcej cukru.

Paweł Wyrzykowski, starszy analityk sektora Food and Agri w Banku BNP Paribas zwraca uwagę na to, że w 2021 r. ceny cukru w Polsce utrzymują się na relatywnie wysokim poziomie z uwagi na wzrosty cen cukru na rynkach międzynarodowych. W sierpniu 2021 r. indeks cen cukru FAO wzrósł piąty miesiąc z rzędu, o blisko 10 proc. w stosunku do lipca br. i był o 48 proc. wyższy niż w sierpniu ubiegłego roku. Notowany poziom indeksu w sierpniu 2021 r. był najwyższy od lutego 2017 r.

- Ostatnie wzrosty cen cukru na rynkach międzynarodowych były spowodowane obawami o stan upraw trzciny cukrowej po mrozach w Brazylii i przedłużającej się tam suszy. W ostatnich tygodniach obserwowaliśmy też ponowne wzrosty cen ropy, co również oddziałuje na ceny cukru i jest już widoczne we wzrostach cen na giełdach - relacjonuje ekspert.

Wyjaśnia też, że w przypadku dostępności cukru na rynku należy zauważyć, że w sezonie 2020/2021 produkcja cukru białego w UE w sezonie 2020/2021 wyniosła 14,5 mln t., czyli był to poziom o 18 proc. mniejszy niż średni w poprzednich trzech sezonach. Mimo spadku zużycia cukru, na koniec czerwca 2021 r. zapasy cukru w unijnych magazynach szacowane były na 4,8 mln t, wobec 6,1 mln t na koniec maja 2021 r. i 6,6 mln t na koniec czerwca przed rokiem.

Z kolei, w Polsce dostępność cukru mogła być ograniczona przez rosnący eksport. W pierwszym półroczu. 2021 r. sprzedaż zagraniczna cukru z Polski wyniosła 338 tys. t., czyli o 23 proc. więcej niż w analogicznym okresie przed rokiem.

Michał Stajniak, starszy analityk surowców w XTB podkreśla również, że ceny cukru na całym świecie rosną dosyć dynamicznie od września zeszłego roku. W przypadku cukru trzcinowego (raw sugar), który jest kluczowym benchmarkiem na świecie, ceny po raz pierwszy od 2017 roku znalazły się powyżej 20 dolarów za funt.

Ekspert zauważa, że wzrost cen cukru na świecie był powiązany przede wszystkim z problemami pogodowymi w Brazylii. Duża część brazylijskiej trzciny cukrowej jest przeznaczana na produkcję biopaliw, dlatego cena cukru jest mocno skorelowana z ceną ropy. Im ropa jest droższa, tym mniej trzciny przeznaczane jest na produkcję cukru.

Dodatkowo, w połowie tego roku świat doświadczył bardzo dużych problemów związanych z tzw. wąskimi gardłami w dostawach. Na dodatek obserwowaliśmy również problemy z dostępnością kontenerów w Indiach, co zmniejszało eksport z tego kraju i przyczyniło się do wysokich cen tego surowca.

Michał Stajniak podkreśla, że ceny cukru w Europie również rosną. Patrząc na ceny kontraktów na cukier biały w Londynie, przekroczyły one ponownie poziom 500 dolarów za tonę i były również najwyższe od początku 2017 roku. Ceny w euro przekroczyły 433 za tonę. Średnia miesięczna cena za biały cukier w Europie stabilizuje się z kolei od kilku miesięcy poniżej 400 euro za tonę, co jest powiązane z referencyjną ceną UE na poziomie 404 euro za tonę.

- Ceny krajowe ustabilizowały się i notowane są w tym roku w zakresie od ok. 1810 do 1880 zł za tonę. Cena zakupu cukru białego przez podmioty handlu detalicznego spadły w lipcu do 1837 zł za tonę w porównaniu do czerwca na poziomie 1851 zł. Jednocześnie warto wspomnieć, że ceny tego surowca kształtują się bardzo podobnie jak w 2020 oraz 2019 roku. Ceny w tych latach jedynie jednokrotnie przekroczyły poziom 1900 zł za tonę. Warto jednak wspomnieć, że sprzedaż cukru do lipca tego roku w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej wyraźnie spadła. Sprzedaż jest również niższa w porównaniu do 2019 oraz 2018 roku. Z drugiej strony sezonowość wskazuje na potencjalne odbicie sprzedaży i prawdopodobnie cen we wrześniu oraz w październiku. Co ciekawe, wartość i wolumen eksportu znacząco wzrósł do lipca tego roku w porównaniu do analogicznego okresu rok wcześniej. Wyraźnie wzrósł eksport do Niemiec oraz Izraela - podsumowuje Michał Stajniak, starszy analityk surowców w XTB.

Irina Nowochatko-Kowalczyk, Łukasz Rawa