Chiny deklasują rywali w wyścigu na nowe technologie. "Oszałamiająca przewaga"

Australijski Instytut Polityki Strategicznej (ASPI) to think tank zajmujący się kwestiami obronności, technologii i relacji międzynarodowych. Organizacja, na zlecenie rządu USA, zbadała, które kraje przodują, jeśli chodzi o rozwój najważniejszych obecnie technologii. 

ASPI nie ma dobrych wiadomości ani dla krajów Europy, ani dla Stanów: aż w 37 z 44 wziętych pod uwagę technologii dominują Chiny. Zdaniem autorów raportu, ich przewaga jest wręcz "oszałamiająca". 

Autorzy raportu zbadali, w których krajach na świecie znajdują się najważniejsze i najbardziej innowacyjne ośrodki naukowe, prowadzące badania nad wybranymi technologiami. Analitycy ASPI wzięli pod uwagę m. in. szereg technologii stosowanych w procesie dekarbonizacji gospodarki. Chodzi np. o paliwa wodorowe, fotowoltaikę, baterie litowo-jonowe czy energię atomową. Zbadali też, kto na świecie zajmuje się technologiami kosmicznymi, zastosowaniami genetyki i fizyki kwantowej czy rozwojem nowoczesnych metod komunikacji.

Aż w 84 proc. przeanalizowanych dziedzin wygrywają Chiny - wskazują autorzy raportu. To w Państwie Środka mieszczą się najważniejsze ośrodki zajmujące się wybranymi technologiami. 

Dodatkowym problemem jest to, że w niemal jednej piątej dziedzin istnieje wysokie ryzyko monopolizacji danej technologii przez Chiny. Zdaniem ASPI, naukowcy pracujący w Chinach mogą zdominować pole jeśli chodzi o inżynierię powierzchni, nanoinżynierię, zastosowanie wodoru w energetyce, technologię 5G, superkondensatory do fotowoltaiki, czujniki foniczne, biologię syntetyczną czy baterie elektryczne. 

To właśnie w Chinach znajduje się wszystkich dziesięć największych na świecie instytucji badawczych zajmujących się tymi technologiami. W przypadku biologii syntetycznej - czyli dziedziny zajmującej się tworzeniem sztucznych systemów wzorowanych na tych występujących u organizmów naturalnych - w Chinach prowadzi się aż dwie trzecie światowych badań.

Poza Chinami tylko jedno państwo - Stany Zjednoczone - może się pochwalić dominującą pozycją w badaniach nad którąś z uwzględnionych technologii. W USA znajdują się np. największe ośrodki badawcze zajmujące się małymi satelitami i lotami w kosmos, komputerami kwantowymi czy szczepionkami.  

Stany mają także drugie za Chinami miejsce, jeśli chodzi o większość technologii, w których dominuje Państwo Środka. Ale są wyjątki. W przypadku materiałów kompozytowych i biopaliw wyprzedziły je Indie. Jeśli zaś chodzi o superkondesatory, USA wyprzedzają i Indie (na 3. miejscu), i - druga pod tym względem na świecie Korea Południowa. 

Azjatyckie państwa i USA pozostawiają Europę raczej widocznie w tyle, stwierdzają autorzy raportu. Z europejskich państw na podium w kilku kategoriach udało się znaleźć jedynie Wielkiej Brytanii (np. jeśli chodzi o obliczenia kwantowe i biologię syntetyczną). Do tego w jednej kategorii trzecie miejsce zajęła Francja, jako jedyne spośród państw UE, uznane za co najmniej trzeci najważniejszy kraj pod względem danej technologii. Francja uzyskała tę pozycję dzięki badaniom nad zagospodarowaniem odpadów atomowych. 

Poza Francją, z państw UE niezłe wyniki w zestawieniu australijskiego think tanku osiągnęły też Niemcy i Włochy. ASPI doceniło np. ośrodki naukowe z Niemiec zajmujące się drukarkami 3D oraz wykorzystaniem robotyki w przemyśle czy włoskie instytucje zajmujące się szczepionkami i zaawansowanym przetwarzaniem danych. Inne państwa UE, w których mieści się chociaż jeden główny ośrodek badawczy najważniejszych technologii to Belgia, Dania, Hiszpania, Holandia, Portugalia i Węgry - wynika z raportu.

Co z Polską? W naszym kraju nie znajduje się ani jedno główne centrum rozwoju żadnej z 44 analizowanych technologii, wynika z danych ASPI. 

Sukces Chin nie jest dziełem przypadku, tylko efektem wieloletniej polityki prowadzonej przez chińskie rządy. 

Jak podają autorzy raportu, dużą rolę odegrało umiejętne wykorzystanie przez Chiny tego, co już udało się osiągnąć w innych krajach. "Chiny wspierają swoje badania wiedzą zdobytą za granicą. W Państwie Środka została przeszkolona ok. jedna piąta czołowych chińskich naukowców" - podają. Reszta wykształcenie zdobyła poza Chinami, w innych najbardziej rozwiniętych technologicznie państwach świata.

Zdaniem autorów raportu przewaga Chin ma nie tylko znaczenie naukowe i gospodarcze. Jest też istotna z punktu widzenia geopolityki. Obecna sytuacja może skutkować tym, że globalną władzę i wpływy na polu technologicznym zmonopolizuje "państwo autorytarne", w którym proces badawczy "nie jest otwarty i przejrzysty" i nie podlega kontroli społecznej i krytyce mediów - podają.

Dlatego rządy na całym świecie powinny pracować zarówno wspólnie, jak i indywidualnie, aby dogonić Chiny - uważają autorzy raportu. 

Jako rozwiązania dla państw, które chcą rywalizować z Chinami, proponują większe państwowe nakłady na badania, wspieranie współpracy międzynarodowej i zmiany w podatkach. Korzyści podatkowe miałyby zapewnić dopływ kapitału prywatnego do świata nauki.  

Martyna Maciuch