Do czego zobowiązuje umowa dożywocia i czy można ją rozwiązać?
Umowa o dożywocie to jeden ze sposobów na zapewnienie sobie spokoju w podeszłym wieku. Jest to również pewność, że osoba starsza będzie miała opiekę, aż do końca swojego życia. Umowa dożywocia polega na przekazaniu nieruchomości w zamian za utrzymanie oraz pielęgnację. Sprawdź, jak ją sporządzić i jakie obowiązki z niej wynikają.
Umowa dożywocia to umowa cywilnoprawna, na której mocy jedna ze stron jest zobowiązana do dożywotniego utrzymania osoby, która zbywa na jej rzecz nieruchomość.
Oznacza to, że dana osoba bierze na siebie odpowiedzialność za utrzymanie do końca życia innej osoby i musi się nią opiekować oraz zapewniać odpowiednie warunki do życia. W rezultacie otrzymuje od tej osoby nieruchomość na własność.
Umowa dożywocia regulowana jest przez Kodeks cywilny. Jej podstawową funkcją jest funkcja alimentacyjna. Sama umowa może dotyczyć w zasadzie każdej nieruchomości, zarówno gruntowej, gospodarstwa rolnego, jak i udziału we współwłasności nieruchomości czy prawa do użytkowania wieczystego.
Umowa o dożywocie jest ważna tylko wtedy, gdy zostanie zawarta w postaci aktu notarialnego. Nabywcą może być zarówno osoba prawna, jak i fizyczna, ale zbywcą może być tylko i wyłącznie osoba fizyczna.
Dożywotnie użytkowanie często jest mylone ze służebnością dożywotnią. Jednak te pojęcia nie są tożsame, ponieważ służebność dożywotnia tylko i wyłącznie zapewnia mieszkanie do końca życia, ale nie gwarantuje opieki.
Natomiast dożywotnie użytkowanie wynikające z umowy dożywocia to także obowiązek zapewnienia opiekę oraz utrzymania zbywcy. Umowa o dożywocie ma zapewnić mu spokój w podeszłym wieku i brak zmartwień o opiekę.
Zbywca nazywany jest dożywotnikiem i ma swoje określone prawa. Zgodnie z art. 908 § Kodeksu cywilnego nabywca musi przyjąć zbywcę jak domownika. Dodatkowo zobowiązany jest do dostarczania dożywotnikowi wyżywienia, ubrań, światła i opału.
Co więcej, dożywotnik ma prawo do wymagania od swojego nabywcy odpowiedniej pomocy, a także do pielęgnacji podczas choroby. Po śmierci nabywca musi wyprawić swojemu zbywcy pogrzeb na własny koszt, zgodny z miejscowymi zwyczajami.
W umowie o dożywocie można także zawrzeć inne obowiązki nabywcy. Równocześnie z umowy powinno wynikać, że potrzeby życiowe dożywotnika będą spełniane w stopniu, który wykluczy konieczność zdobywania przez niego środków do życia, czerpanych z innych źródeł.
W ramach umowy o dożywocie można też określić jakie pomieszczenia będzie miał do użytku zbywca, z zastrzeżeniem, że korzystanie z mieszkania ma zaspokoić potrzeby mieszkaniowe dożywotnika.
Należy też pamiętać, że umowa o dożywocie jest niezbywalna i nie podlega dziedziczeniu. W praktyce oznacza to, że po śmierci dożywotnika umowa automatycznie wygasa i nie da się przenieść prawa na żadną inną osobę.
Podpisanie umowy o dożywocie wymaga obecności notariusza. Koszt zawarcia tego dokumentu zależny jest od wartości danej nieruchomości i podlega taksie notarialnej, której stawki są określone w Rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Oprócz tego kolejnym kosztem jest opłata sądowa, która wynosi 200 złotych i pokrywa cenę wpisu do księgi wieczystej prawa własności. Jeśli chcemy, aby w księdze umieszczona została również informacja o prawie dożywocia zbywcy, będziemy musieli zapłacić dodatkowo 150 złotych.
Kolejnym wydatkiem jest samo sporządzenie wypisów aktu notarialnego, którego maksymalna stawka wynosi 6 zł za każdą rozpoczętą stronę, podczas gdy za stronę uważa się tekst obejmujący nie mniej niż 25 wierszy.
Dodatkowo będziemy musieli też zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych, który jest równy kwocie 2 proc. wartości rynkowej nieruchomości.
Umowa o dożywocie może podlegać pewnym zmianom, a nawet rozwiązaniu. O zmianach możemy mówić, gdy strony umownie się zdecydują na zmianę zakresu świadczeń, które należne były dożywotnikowi. Inną zmianą, której można dokonać, jest zmiana osoby, która ma obowiązek spełniania świadczenia.
W niektórych sytuacjach umowa o dożywocie jest też zmieniana na rentę. Dopuszczalne w tym przypadku jest tylko przyznanie renty pieniężnej, której wysokość odpowiada wartości prawa dożywocia.
W przypadkach wyjątkowych sąd decyduje się na rozwiązanie umowy o dożywocie. Jednak nie może ona być anulowana tylko z powodu niewywiązywania się nabywcy z obowiązku świadczenia na rzecz dożywotnika.
Głównym powodem rozwiązania takiej umowy są najczęściej powtarzające się i intensywne awantury między nabywcą a zbywcą. Zwłaszcza dotyczy to sytuacji, gdy zostaje naruszona nietykalność cielesna, zdarza się usuwanie za pomocą przemocy zbywcy z domu, niszczenie mienia, stałe poniżanie godności i agresja.
W sytuacji, gdy umowa o dożywocie zostanie rozwiązana, nieruchomość podlega zwrotowi, ale dożywotnik nie musi zwracać otrzymanych w czasie jej trwania świadczeń.
Czytaj również:
14. emerytura. ZUS blokuje odwołanie do sądów
Testament a darowizna. Czym się różnią, jakie są koszty i co jest lepsze?
Prawie 5 tys. zł dodatku do emerytury. Kto może je otrzymać?
Zobacz także:
