Testament a darowizna. Czym się różnią, jakie są koszty i co jest lepsze?
Testament czy darowizna umożliwiają przekazanie majątku najbliższym jeszcze za życia. Na pierwszy rzut oka te dwa pojęcia wydają się mieć podobne znaczenie, gdyż w obu przypadkach mowa jest o bezpłatnym przysporzeniu. Jednak tak naprawdę różnice pomiędzy testamentem a darowizną są znaczące. Które rozwiązanie jest bardziej korzystne?
Z uwagi na to, że żyjemy w niepewnych czasach, Polacy coraz częściej zastanawiają się, jak zabezpieczyć przyszłość swoich bliskich. Sposoby na przekazanie majątku są właściwie trzy: umowa dożywocia, testament i darowizna. Wszystkie one swoje mają wady i zalety, jednak na pierwsze rozwiązanie decyduje się najmniej osób, a powodów takiego stanu rzeczy jest co najmniej kilka.
- Na wstępie warto zaznaczyć, że umowa dożywocia dotyczy jedynie przekazania nieruchomości, a więc nie sprawdzi się, jeśli właściciel pragnie przekazać na rzecz innej osoby pieniądze albo wartościowe przedmioty.
- Wynikają z niej również konkretne obowiązki po stronie nabywcy nieruchomości, który otrzymuje ją w zamian za utrzymanie i opiekę, co nie dla wszystkich jest korzystne.
- Oprócz tego umowa dożywocia pociąga za sobą dodatkowe opłaty, w postaci podatku od czynności cywilnoprawnych, który wynosi dwa procent wartości rynkowej nieruchomości.
W związku z powyższym większość Polaków decyduje się jednak sporządzić testament lub umowę darowizny. Przedstawiamy najważniejsze różnice pomiędzy tymi rozwiązaniami.
Po podjęciu decyzji o przekazaniu dóbr materialnych, w głowie ofiarodawcy może rodzić się dylemat, czy lepszym wyborem będzie testament czy darowizna. Zarówno pierwsza, jak i druga opcja umożliwiają przekazanie majątku bliskiej osobie, jednak na nieco innych warunkach.
Najważniejsza różnica pomiędzy spadkiem a darowizną polega na tym, że darowizna zostaje udzielona ze skutkiem natychmiastowym. Oznacza to, że osoba, która ją otrzymuje, od razu ma prawo do korzystania z nieruchomości lub rzeczy, która jest jej przedmiotem.
Testament uskutecznia się natomiast dopiero po śmierci darczyńcy.
A co w przypadku zmiany decyzji o przekazaniu dóbr materialnych?
- Jeśli chodzi o odwołanie testamentu, wystarczy po prostu wyrazić taką chęć. Niezależnie od powodu spadkodawca może zmieniać swój testament dowolną ilość razy, jeśli tylko ma taką wolę.
- W przypadku umowy darowizny sprawa jest bardziej skomplikowana. Można ją odwołać do 2 lat od dokonania i to jedynie, jeśli doszło do tzw. "rażącej niewdzięczności" (wg. art. 899 k.c.).
- Prawo nie definiuje jednak, czym ta jest "rażąca niewdzięczność", stąd w większości przypadków aby odwołać darowiznę konieczne jest przeprowadzenie postępowania sądowego. Można się jednak domyślać, że będzie to np. popełnienie przestępstwa przeciwko darczyńcy.
- W takiej sytuacji przedmiot darowizny musi zostać zwrócony, a gdy jest to niemożliwe należy zwrócić jego równowartość pieniężną.
Osoba, której przekazana zostaje darowizna, ma obowiązki względem swojego darczyńcy. Gdy zapisodawca popadnie w niedostatek, osoba obdarowana musi zapewnić mu wsparcie w wysokości istniejącego wzbogacenia. Można tego uniknąć, zwalniając się z przyjęcia darowizny, zwracając ją lub kwotę jej odpowiadającą.
Przy testamencie dodatkowe koszty generować mogą przede wszystkim długi. Ewentualnie dodatkowe obowiązki mogą być również związane z wykonaniem polecenia testamentowego.
Umowa darowizny nie powoduje nieważności testamentu, jednak osoba w nim uwzględniona, która wcześniej otrzymała darowiznę od zmarłego, może otrzymać ze spadku mniej niż się spodziewa. Darowizna zalicza się bowiem na schedę spadkową, chyba że jej ofiarodawca zastrzegł inaczej w umowie.
Jeśli zatem spadkodawca zostawił w spadku dwójce swoich dzieci majątek, a przed śmiercią dokonał już na jednym z nich darowizny nieruchomości, to po jego śmieci podziałowi na pół polega zarówno wartość spadku, jak i wartość dokonanej darowizny. Obdarowane dziecko nie otrzyma więc połowy spadku, tylko mniejszą kwotę.
Sporządzenie testamentu z reguły jest o wiele tańsze niż darowizna. W przypadku umów z zapisem windykacyjnym trzeba się liczyć z kosztem około 200-300 złotych. Przy umowie darowizny często trzeba zapłacić nawet do kilku tysięcy złotych, ponieważ powinna zostać ona sporządzona w formie aktu notarialnego. Wysokość taksy notarialnej zależy natomiast od wartości jej przedmiotu.
Więcej informacji o czynnikach, które mają wpływ na cennik opłat notarialnych, znajdziecie w naszym artykule: Koszt sprawy u notariusza. Ile kosztuje darowizna, testament, sprawa spadkowa?
Nie można tego jednoznacznie stwierdzić, co będzie lepsze - testament czy darowizna. Wszystko zależy od sytuacji, jednak warto zaznaczyć, że testament zawsze gwarantuje większe bezpieczeństwo właściciela majątku.
