Kalendarium kryzysu
15 września 2008 r. amerykański bank inwestycyjny Lehman Brothers ogłosił upadłość. To spowodowało wstrząs na rynkach finansowych i dlatego ten dzień przyjmowany jest jako symboliczna data wybuchu globalnego kryzysu finansowego. Poniżej kalendarium ostatnich trzech lat zawirowań.
7 marca 2000 r. - pęka bańka na rynku spółek wysokiej technologii Nasdaq. W ciągu 25 lat wartość indeksu Nasdaq wzrosła z 55 do 4644 pkt - ponad 80-krotnie. W końcowym etapie inwestorzy wiązali wielkie nadzieje z rozwojem internetu i "nowej ekonomii". Pęknięcie bańki sprowadziło indeks w dół o 75 proc. w półtora roku.
25 czerwca 2003 r. - Fed obniża stopę procentową do 1 proc. i utrzymuje ją przez rok przyczyniając się do pompowania bańki na rynku nieruchomości. Przez następne dwa lata Fed podnosi stopy procentowe do 5,25 proc. przekłuwając bańkę.
Kwiecień 2006 r. - indeks cen domów w USA mierzony przez S&P CaseShiller osiąga maksimum na poziomie 206,59 pkt. Oznacza to jego podwojenie (a więc również podwojenie cen domów) od początku 2000 r. Przez kolejne trzy lata, do maja 2009 r. wartość indeksu spadła o 30 proc.
9-10 sierpnia 2007 r. - główne banki centralne świata, między innymi amerykański Fed, Europejski Bank Centralny, banki Australii, Kanady i Japonii, wpompowały na rynek finansowy około 300 mld dolarów, by zapobiec kryzysowi finansowemu. W tych dniach globalny rynek finansowy niemal zamarł w wyniku drastycznego braku zaufania wśród banków i instytucji finansowych.
17 sierpnia 2007 r. - Fed nieoczekiwanie obniża podstawową stopę procentową z 6,26 do 5,75 proc. ta decyzja powstrzymała panującą od kilku dni wyprzedaż akcji na światowych giełdach.
31 sierpnia 2007 r. - na corocznej konferencji największych finansistów świata w Jackson Hole prezydent George Bush i szef Fed Ben Bernanke zapowiedzieli podjęcie działań w celu pomocy osobom, które zaciągnęły kredyty hipoteczne, chroniących je przed zagrożeniem utraty domów.
18 września 2007 r. - Fed rozpoczyna cykl obniżek stóp procentowych.
10 października 2007 r. - indeks S&P osiąga szczyt hossy (1562 pkt). Do momentu upadku Lehman Brothers niecały rok później, indeks spada już o 23,6 proc.
1 marca 2008 r. - pojawiają się pogłoski o kłopotach Bear Stearns. Bank był drugą pod względem wartości instytucją gwarantującą hipoteczne papiery dłużne.
14 marca 2008 r. - akcje Bear Stearns na nowojorskiej giełdzie tanieją o prawie 50 procent.
17 marca 2008 r. - po kilkudniowych dramatycznych negocjacjach, w które zaangażowany były najważniejsze osoby amerykańskiego świata finansów, w tym Timothy Geithner i Ben Bernanke z Fed, sekretarz skarbu Henry Paulson, wysocy urzędnicy Komisji Papierów Wartościowych, JP Morgan przejął akcje Bear Stearns, płacąc po 2 dolary za sztukę. Rok wcześniej wyceniane były na 170 dolarów. Bear Stearns przestał istnieć, obyło się bez bankructwa, ale na rynkach już panowała panika.
15 września 2008 r. - bank inwestycyjny Lehman Brothers (jeden z najstarszych, największych i najbardziej renomowanych na świecie, o liczącej 158 lat tradycji) ogłasza upadłość. To powoduje wstrząs na rynkach finansowych i z tego powodu ten dzień przyjmowany jest jako symboliczna data wybuchu globalnego kryzysu finansowego. W rzeczywistości od tego dnia już trwający kryzys wkracza w najostrzejszą fazę.
16 września 2008 r. - amerykański rząd przejmuje kontrolę nad konglomeratem finansowych AIG, w celu uchronienia przed niewypłacalnością tej potężnej, szczycącej się do niedawna ratingiem kredytowym o takim samym poziomie jak same Stany Zjednoczone. W ciągu roku w ratowanie AIG wpompowano łącznie 173 mld dolarów, a według innych źródeł nawet 182 mld dolarów. Dramatyzm prób ratowania finansowego giganta stał się widoczny nieco później, gdy Washington Post ujawnił billingi rozmów ówczesnego szefa oddziału Fed w Nowym Jorku Timothy Giethnera. W ciągu kilku godzin odbył on około 70 rozmów telefonicznych mających na celu uchronienie AIG przed upadkiem.
19 września 2008 r. - sekretarz skarbu Stanów Zjednoczonych Henry Paulson ogłasza projekt planu ratunkowego, zakładający przeznaczenie 700 mld dolarów na ratowanie zagrożonych upadłością banków i instytucji finansowych.
29 września 2008 r. - Izba Reprezentantów amerykańskiego Kongresu odrzuca plan Paulsona.
3 października 2008 r. - Izba Reprezentantów i Senat Stanów Zjednoczonych przyjmują plan zmodyfikowany Paulsona. Decyzję te zatwierdza prezydent Barack Obama.
16 grudnia 2008 r. - Fed obniża stopę procentową do zera.
3 lutego 2009 r. - rząd Stanów Zjednoczonych ogłasza drugi pakiet stymulacyjny dla gospodarki. Plan opiewający na 789 mld dolarów ma być skierowany bezpośrednio do podmiotów z realnej gospodarki.
9 marca 2009 r. - S&P osiąga dno na poziomie 676 pkt. Spadek od szczytu sięga 56,7 proc. w półtora roku.
18 marca 2009 r. - Fed podniósł o 750 mld dolarów (do 1,25 bln) program skupu papierów wartościowych zabezpieczonych na hipotekach i przeznaczył 300 mld USD na skup obligacji rządowych.
16 kwietnia 2009 r. - amerykańska Komisja Papierów Wartościowych (SEC) formułuje akt oskarżenia przeciw bankowi Goldman Sachs, zarzucając mu wprowadzanie w błąd klientów oferując im bezwartościowe instrumenty finansowe oparte na kredytach hipotecznych.
15 lipca 2010 r. - Komisja Papierów Wartościowych i Goldman Sachs zawierają ugodę, w wyniku której bank zapłaci 550 mln dolarów kary za wprowadzanie klientów w błąd. To najwyższa kara, jaką zapłacić kiedykolwiek historii amerykański bank, jednak w opinii wielu obserwatorów i tak jest ona wyjątkowo Łagoda w porównaniu do skali szkód przez ten bank wyrządzonych nie tylko bezpośrednio swoim klientom, ale też rynkowi finansowemu.
2 sierpnia 2011 r. - Kongres zezwala na podniesienie limitu zadłużenia USA.
28 września 2008 r. - niemiecki rząd postanawia dokapitalizować kwotą 30 mld euro bank Hypo Real Estate, specjalizujący się w kredytach hipotecznych
29 września 2008 r. rząd Belgii z rządami Francji i kilku innych krajów dokapitalizowuje Fortis Bank, chroniąc go przed bankructwem
8 października 2008 r. - rząd Islandii zamyka największe banki, zawieszając spłatę ich zobowiązań, chroniąc tym samym przed niewypłacalnością cały system finansowy kraju.
13 października - rząd Wielkiej Brytanii przejmuje kontrolę nad bankami Lloyds, HBSO i RBS, chroniąc je przed bankructwem
19 października 2008 r. - rząd Holandii ratuje przed bankructwem bank ING.
22 października 2008 r. - Węgry, a w ciągu kilkunastu następnych dni także między innymi Bułgaria, Łotwa, Rumunia i Ukraina zwracają się do Międzynarodowego Funduszu Walutowego z wnioskami o pożyczki mające na celu uniknięcie niewypłacalności.
26 listopada 2008 r. - Unia Europejska przyjmuje pakiet pomocy dla gospodarki, zakładający przeznaczenie na ten cel 200 mld euro.
10 grudnia 2009 r. - premier Grecji informuje o dramatycznej sytuacji finansowej państwa.
13 lutego 2009 r. - Europejski Urząd Statystyczny informuje, że gospodarka strefy euro skurczyła się w czwartym kwartale 2008 r. o 1,5 proc. To największy spadek PKB od 13 lat. Recesja w Europie stała się faktem.
5 marca 2009 r. - grecki rząd ogłasza pakiet cięć wydatków publicznych oraz podniesienia podatków w celu zrównoważenia finansów państwa.
25 marca 2009 r. - Grecja zwraca się do Unii Europejskiej o pomoc w spłacie zadłużenia.
11 kwietnia 2009 r. - ministrowie finansów Unii Europejskiej przyjmują plan pomocy dla Grecji zakładający udzielenie jej pożyczek o wartości 30 mld euro oprocentowanych na 5 proc.
23 kwietnia 2009 r. - rząd Grecji oficjalnie występuje do Unii Europejskiej o pomoc finansową.
27 kwietnia 2009 r. - Standard & Poor's obniża rating Grecji. W ciągu kilku następnych dni jej śladem idą inne agencje, tnąc także oceny wiarygodności Portugalii i Hiszpanii.
Maj 2010 r. - Grecja uzyskuje pierwszą międzynarodową pomoc finansową, która ma uchronić kraj przez bankructwem. W dalszej kolejności pomoc uzyskują także Irlandia i Portugalia.
9 maja 2010 r. - ministrowie finansów krajów strefy euro uzgadniają liczący 750 mld euro plan ratowania przed bankructwem krajów europejskich.
Kwiecień 2011 r. - indeksy giełdowe osiągają szczyt hossy.
22 lipca 2011 r. - Unia Europejska i Międzynarodowy Fundusz Walutowy przyjmują drugi ratunkowy plan dla Grecji, zakładający udzielenie jej pomocy w wysokości 163 mld euro.
6 września 2011 r. - złoto osiąga najwyższą cenę w historii na poziomie 1920 USD za uncję.
Autorzy: Roman Przasnyski, Open Finance; Emil Szweda, Noble Securities
