Konieczne szkolenia nt dzieci-świadków

Psycholog powiedziała w czwartek, że w Polsce prokuratorzy i sędziowie ani w trakcie studiów, ani w czasie aplikacji nie są szkoleni w tym zakresie. Jej zdaniem takie szkolenie powinno być obowiązkowe, jeśli nie dla wszystkich sędziów i prokuratorów, to dla tych, którzy zostaną wyspecjalizowani w przesłuchiwaniu małoletnich świadków.

Prokuratura Rejonowa Kielce-Zachód wnioskowała do sądu o przesłuchanie sześciolatka w charakterze świadka w sprawie zabójstwa jego ojca, o dokonanie którego podejrzana jest matka chłopca. Po zasięgnięciu opinii biegłego psychologa Sąd Okręgowy w Kielcach w środę oddalił wniosek prokuratury. Psycholog stwierdził, że dziecko nie ma pełnej świadomości podejmowanych decyzji związanych ze składaniem zeznań lub ich odmową i konsekwencjami z tego wynikającymi.

Szef prokuratury rejonowej Kielce-Zachód Artur Feigel powiedział w czwartek, że prokuratura nie zamierza dalej występować o przesłuchanie chłopca, skoro nie jest on w stanie zrozumieć pouczenia o prawie do odmowy zeznań.

W rozmowie z Keller-Hamela podkreśliła, że przesłuchiwania dzieci nie można nauczyć się z książek, gdyż potrzebna jest umiejętność rozmowy z dzieckiem. Niedobrze jest, kiedy sędzia uczy się tego dopiero przesłuchując dziecko.

Według rozmówczyni, czasami nie można odstąpić od przesłuchania dziecka, i dzieci na całym świecie bywają ważnymi i wiarygodnymi świadkami. Zdarza się, że świadkami są nawet czteroletnie dzieci. Czasem nie są one bezpośrednio przesłuchiwane, lecz świadkiem jest biegły psycholog, który rozmawiał z dzieckiem.

Keller-Hamela powiedziała, że w przypadku, gdy prokuratura dysponuje innymi wystarczającymi dowodami i przesłuchanie dziecka nie jest konieczne do rozpoznania sprawy, to wtedy powinno się od niego odstąpić. Dzieci przesłuchiwane w podobnych sytuacjach mają duże poczucie winy i, paradoksalnie, myślą, że to z ich powodu sprawca poniósł konsekwencje, a nie dlatego, że popełnił przestępstwo.

Według niej nie ma statystyk, ile dzieci w Polsce jest przesłuchiwanych w charakterze świadków we wszystkich sprawach. Są jedynie dane dotyczące małoletnich pokrzywdzonych i świadków szczególnych rodzajów przestępstw: dotyczących wolności seksualnej lub przestępstw przeciwko rodzinie, kiedy stosuje się artykuł Kodeksu postępowania karnego zakładający jednorazowe przesłuchanie przez sąd w obecności psychologa. Według danych Ministerstwa Sprawiedliwości w okresie od 1 lipca 2006 do 1 lipca 2007 r. dokonano 5001 takich przesłuchań poszkodowanych małoletnich i 781 przesłuchań świadków.

Polskie prawo nie podaje dolnej granicy wieku dziecka, które może zostać przesłuchane. Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego dzieci poniżej 15. roku życia, które są ofiarami przestępstw seksualnych lub przestępstw przeciwko rodzinie (np. znęcania się), podlegają ochronie polegającej na jednorazowym przesłuchaniu przez sąd, a nie policjanta czy prokuratora, przy udziale psychologa. Takiej ochronie mogą też podlegać świadkowie nie będący - w świetle prawa - ofiarami przestępstw z użyciem przemocy, groźby lub przestępstw o charakterze seksualnym, o ile nie ukończyli 15. roku życia. Taką decyzję podejmuje sąd.

Fundacja Dzieci Niczyje prowadzi kampanię "Dziecko - świadek szczególnej troski", celem której jest rozpowszechnianie wiedzy o prawach dzieci, uczestniczących w procedurach prawnych, rozszerzenie pomocy prawnej i psychologicznej dla małych świadków i ich rodzin, podnoszenie standardów działających pokoi przesłuchań dzieci i inicjowanie tworzenia nowych. W ramach kampanii Fundacja m.in. wydaje publikacje dla dzieci-świadków i ich opiekunów, a także dla profesjonalistów, szkoli sędziów, prokuratorów, policjantów i kuratorów, prowadzi internetową stronę informacyjną www.dzieckoswiadek.pl.

22 lutego 2007 roku w Dniu Ofiar Przestępstw z inspiracji Fundacji zawiązała się Koalicja na Rzecz Przyjaznego Przesłuchiwania Dzieci. Do udziału w Koalicji zaproszone zostały instytucje prowadzące przesłuchania małych świadków: prokuratury i sądy oraz prowadzące pokoje przesłuchań dziecięcych: policja, placówki pomocowe, organizacje pozarządowe.(