Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała nobla w dziedzinie ekonomii

gospodarka

Poniedziałek, 10 października 2016 (11:45)

Królewska Szwedzka Akademia Nauk przyznała nagrodę nobla w dziedzinie ekonomii. Jak podał RMF24.pl został on przyznany Oliverowi Hartowi i Bengtowi Holmströmowi.

Tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii zostali, urodzony w Wielkiej Brytanii Oliver Hart i Fin Bengt Holmstrom. Królewska Szwedzka Akademia Nauk doceniła ich wkład w teorię kontraktu.

Według Akademii ich teorie "pomagają w zrozumieniu rzeczywistych kontraktów i instytucji, a także potencjalnych pułapek w projektowaniu kontraktów". Agencja Associated Press tłumaczy, że może ona być wykorzystywana do analizy np. zarobków prezesów dużych firm.

Obaj wykładają na renomowanych amerykańskich uczelniach. Hart jest profesorem ekonomii na Uniwersytecie Harvarda, a Holmstrom - profesorem ekonomii i zarządzania w Massachusetts Institute of Technology.

Reklama

W uzasadnieniu przyznania im ekonomicznego Nobla podkreślono, że ich prace "tworzą intelektualne podstawy projektowania polityki i instytucji w wielu dziedzinach, od przepisów o bankructwie po konstytucje polityczne".

Wskazano, że "nowe instrumenty teoretyczne stworzone przez Harta i Holmstroma są cenne dla zrozumienia rzeczywistych kontraktów i instytucji, a także potencjalnych pułapek w projektowaniu kontraktów".

Reuters pisze, że Holmstrom i Hart pomogli zrozumieć takie kwestie jak uzależnione od wyników wynagrodzenie kadry kierowniczej najwyższego szczebla. Associated Press akcentuje, że prace tegorocznych laureatów "rzucają światło na to, jak kontrakty pomagają ludziom radzić sobie ze sprzecznymi interesami".

Badania nad umowami zostały wyróżnione tegoroczną Nagrodą Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych. Laureatami zostali pracujący w USA Brytyjczyk Oliver Hart i urodzony w Finlandii Bengt Holmstroem.

Ekonomista doktor Artur Bartoszewicz ze Szkoły Głównej Handlowej wyjaśnia, że Komitet Noblowski zwrócił uwagę na transakcje i kontrakty, które są podstawą ekonomii. Podkreśla jednak, że nagrodę przyznano za teorie, które są trudne do wyjaśnienia.

Doktor Bartoszewicz wskazuje, że laureatów tegorocznego Nobla z zakresu ekonomii nie było wśród faworytów. Podkreśla, że tematyka, na którą zwrócono uwagę jest ważna, ale spodziewałby się raczej zwrócenia uwagi na bardziej współczesne problemy gospodarcze. Takimi byłyby ryzyka związane z rozwojem, problem migracji, czy relacji gospodarczych pomiędzy państwami.

......................

Nobel ekonomiczny różni się od naukowych; nie został bowiem ufundowany przez Alfreda Nobla, tylko przez szwedzki bank centralny. Do tej pory ekonomicznego Nobla przyznano 47 razy. Wśród laureatów była jedna kobieta, amerykańska politolog Elinor Ostrom.

W ostatnich latach ekonomicznego Nobla przyznawano między innymi za badania nad konsumpcją, biedą, bogactwem, konfliktem i współpracą.

Wysokość nagrody to osiem milionów koron szwedzkich, czyli ponad 830 tysięcy euro. Pierwszego "ekonomicznego Nobla" wręczono w 1969 roku (poniżej historyczne zestawienie).

Kalendarium ekonomicznego Nobla od 1969 roku 2015 rok Brytyjczyk Angus Deaton za analizę konsumpcji, ubóstwa i dobrobytu. 2014 rok Jean Tirole za analizę siły rynku i regulacji. 2013 rok Eugene F. Fama, Lars Peter Hansen oraz Robert Shiller za empiryczną analizę cen aktywów. 2012 rok Lloyd Shapley, Alvin Roth dostali nagrodę za teorię stabilnych alokacji i wykorzystanie projektowania rynku. 2011 rok Thomas Sargent, Christopher Sims zostali nagrodzeni za empiryczne badania nad przyczynami i skutkami w makroekonomii. 2010 rok Laureatami zostali Amerykanie Thomas Sargent i Christopher Sims. Uhonorowano ich za badania nad zależnościami pomiędzy polityką gospodarczą a wskaźnikami makroekonomicznymi. 2010 rok Profesorowie Peter Diamond, Dale Mortensen i Christopher Pissarides otrzymali nagrodę w dziedzinie ekonomii za analizę tzw. rynków poszukiwania (search markets). Naukowcy wyjaśnili, dlaczego na rynku pracy występuje bezrobocie, chociaż są wolne etaty. 2009 rok Elinor Ostrom i Oliver E. Williamson Amerykanie zostali nagrodzeni za swoją pracę na rzecz zorganizowania i usprawnienia zarządzania w gospodarce. 2008 rok Paul Krugman - to znakomity ekonomista w dziedzinie nowej teorii handlu międzynarodowego oraz nowej geografii ekonomicznej . Zgodnie z teorią Krugmana - nową geografią ekonomiczną - należy zwracać uwagę na wewnętrzne czynniki wzrostu gospodarczego, na to, "co jest skumulowane w danym regionie, a nie wyłącznie opierać się na importowanych zasobach, czy to kapitale, czy pracy, czy technologii". 2007 rok Leonid Hurwicz, Eric S. Maskin, Roger B. Myerson 2006 rok Prof. Phelps oraz prof. Friedman otrzymali Nobla w dziedzinie ekonomii za analizę międzyokresowych zależności w polityce. Opracowali dwa modele dotyczące zależności między inflacją a bezrobociem, uwzględniające oczekiwania inflacyjne i ich wpływ na skuteczność polityki makroekonomicznej, która ma prowadzić do obniżenia bezrobocia. 2005 rok Nobla dostali Amerykanie Robert J. Aumannowi z Izraela i Thomasow C. Schelling Zostali oni uhonorowani za opracowanie teorii konfliktów w oparciu o teorię gier. Znaczenie ich prac daleko wykraczało poza samą ekonomię. Ich badania mają zastosowanie między innymi w polityce rozbrojeniowej, zagadnieniach bezpieczeństwa międzynarodowego czy też polityczno-gospodarczych negocjacjach. 2004 rok Norweg Finn Kydland i Amerykanin Edward Prescott zostali noblistami z ekonomii. Uhonorowano ich za pracę wyjaśniającą "w jaki sposób cykle biznesowe wpływają zmiany w polityce ekonomicznej i technologii". 2003 rok Nagroda Nobla przypadła dwóm uczonym, Amerykanin Robert F. Engle i Brytyjczyk Clive W. J. Granger. Obaj uczeni zostali nagrodzeni za stosowanie metod statystycznych w ekonomicznych (gospodarczych) sekwencjach czasowych. Prace te uznano za ważne, ponieważ na finansowych rynkach często dochodzi do przypadkowych fluktuacji i gwałtownych zwrotów, które mogą mieć wpływ na ceny i wartość akcji oraz innych instrumentów finansowych. 2002 rok Nagroda Nobla przypadła dwóm amerykańskim uczonym mającemu obywatelstwo izraelskie, Daniel Kahneman z uniwersytetu Princeton i Vernon L. Smith, wykładowca z uniwersytetu w Fairfax. Nagrodę otrzymali za studia nad psychologicznymi aspektami oceny i podejmowania decyzji w sytuacjach niepewności oraz za studia laboratoryjne nad alternatywnymi mechanizmami rynkowymi. 2001 rok Nagroda Nobla przypadła trzem amerykańskim uczonym - George A. Akerlof (mąż Janet Yellen, szefowej Fedu), Michael Spence oraz Joseph Stiglitz. Nagrodę otrzymali za opracowanie w latach 70. XX wieku podstaw do ogólnej teorii ekonomii informacyjnej. Istotą której jest analiza rynków cechujących się asymetrią informacji, występuje ona w sytuacji, gdy jedni uczestnicy rynku mają lepsze informacje niż inni. 2000 rok Nagroda Nobla przypadła dwóm amerykańskim uczonym - Jamesowi J. Heckmanowi i Danielowi L. McFaddenowi z Uniwersytetu Kalifornii w Berkeley. Nagrodę otrzymali za opracowanie "teorii i metod szeroko stosowanych w analizie statystycznej zachowań poszczególnych osób i gospodarstw domowych". Prace naukowców pochodzą z pogranicza ekonomii i statystyki, a teraz wykorzystywane są również w naukach społecznych. 1999 rok Nagrode odbiera Robert A. Mundell (Kanadyjczyk osiadły w USA, pracuje w Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku, ur. 1932) - za analizę polityki pieniężnej w warunkach ograniczeń kursów wymiany, a także za analizę optymalnych obszarów walutowych. Jego badania stworzyły podwaliny pod teorię, na której oparli się twórcy strefy euro. Jest twórcą teorii optymalnych obszarów walutowych - (teoria OCA), która podkreśla że znaczne korzyści z integracji monetarnej są w stanie osiągnąć szczególnie kraje z wysoką inflacją i słabiej rozwinięte. Dodatkowe korzyści dla tych krajów są efektem większej stabilności makroekonomicznej promującej inwestycje i zatrudnienie. Zdaniem Mundella kryterium, według którego można typować kraje do połączenia się w unii walutowej, jest wysoka mobilność czynników produkcji, przede wszystkim pracy. 1998 rok Akademia nagradza Amartya Sena urodzonego w indyjskim Bengalu Zachodnim w 1934 roku (Indie, teraz jest wykładowcą w Trinity College w brytyjskim Uniwersytecie Cambridge wcześniej był wykładowcą na amerykańskim uniwersytecie Harvarda). Nobla otrzymał za badania nad sposobami postępowania społeczeństw, by racjonalnie gospodarowały swymi zasobami. Zastanawiał się jak prowadzić politykę gospodarczą, by zapewnić ład społeczny. Badania Amartya nad tzw. Ekonomią dobrobytu poświęcone są zjawisku głodu oraz dystrybucji żywności i dochodu na świecie. Prace prowadził w Indiach, Etiopii, Bangladeszu oraz Afryce Saharyjskiej. Prace Amartyi pozwalają wyjaśnić ekonomiczne podłoże braku żywności na świecie dotyczą gospodarek w krajach rozwijających się i sytuacji ludzi najbiedniejszych w tych krajach, a także sposobom, jakie mogą zapobiec klęskom głodu. 1997 rok Nagrodę Nobla w tym roku otrzymali Amerykanie - Robert C. Merton z Uniwersytet Harvarda i Myron S. Scholes z Uniwersytetu Stanforda w Kalifornii za opracowanie w latach siedemdziesiątych metody wyceny instrumentów pochodnych. Najbardziej spektakularnym osiągnięciem naukowców jest ich model wyceny opcji nazwany od ich nazwisk jako MODELEM BLACKA-SCHOLESA. Prace naukowe tych uczonych otworzyły nowe dziedziny badań, także poza nauką o finansach. Mają również zastosowanie w określaniu wartości umów ubezpieczeniowych. 1996 rok Akademia nagrodziła Jamesa A. Mirrleesa z Uniwersytetu Cambridge z Wielkiej Brytanii i Williama Vickreya z Kanady za opracowanie teorii podejmowania decyzji w warunkach braku pełnej informacji. Naukowcy w swoich opracowaniach zwrócili uwagę na istotną rolę informacji we współczesnej gospodarce. Ich teoria określana jako "teoria bodźców w warunkach informacji asymetrycznej" dotyczyła sytuacji, gdy podmioty uczestniczące w życiu gospodarczym i zawierające najróżniejsze transakcje, rozporządzające asymetrycznymi informacjami. Teoria stworzona przez laureatów Nagrody Nobla ma duże zastosowanie również w innych dziedzinach, między innymi w zawieraniu umów ubezpieczeniowych, tworzeniu systemu podatkowego, ustalaniu zasad organizowania przetargów czy tworzeniu systemu płac kadry kierowniczej. 1995 rok Nagrodę Nobla otrzymał Amerykanin Robert E. Lucas Jr. z Uniwersytetu w Chicago. Lucas jest powszechnie uważany za człowieka, który stworzył dynamiczną teorię makroekonomii, badającą zachowanie gospodarki jako całości klasycznej. Jego prace zrewolucjonizowały sposoby konstruowania modeli ekonomicznych, a także gruntowną zrewolucjonizowały analizę makroekonomiczną. 1994 rok Akademia uznaje pracę prowadzone przez zmarłego w 2000 r. Johna C. Harsanyia, pracownika Uniwersytetu Kalifornii w Berkeley, Johna F. Nasha z Uniwersytetu Princeton i Reinharda Seltena z Uniwersytetu Bońskiego za przełomowe wobec zastosowania teorii gier w badaniu procesów gospodarczych. 1993 rok W uznaniu osiągnięć Nobla otrzymuje Robert W. Fogel pracownik Uniwersytetu Chicagowskiego i Douglass C. North z Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis za "wkład w odnowę historii gospodarczej przez zastosowanie teorii ekonomicznych i metod jakościowych dla objaśnienia przemian gospodarczych i instytucjonalnych". 1992 rok Laury zdobywa Gary S. Becker z Uniwersytetu Illinois w Chicago. Jako pierwszy zastosował analizę mikroekonomiczną do zastosowania w dziedzinach ludzkiego życia, którymi dotychczas zajmowały się socjologia, demografia czy kryminologia - badał w ten sposób zjawiska związane z ludzkimi zachowaniami i interakcjami, w tym również w sferze pozarynkowej. 1991 rok Szwedzcy Akademicy uznają prace Ronalda Coase a za badania, które wniosły "przełomowy wkład w zrozumienie instytucjonalnej struktury gospodarki" - prace nad wpływem praw własności i kosztów prowadzenia interesów (tzw. kosztów transakcyjnych) na gospodarkę. 1990 rok Nobla odbierają Harry M. Markowitz, William F. Sharpe i Merton H. Miller - wymyślili sposób oceny akcji spółek i obligacji oraz własne pomysły na ocenę różnych inwestycji. 1989 rok Trygve Haavelmo - Norwegia za wykorzystanie metod statystycznych w prognozowaniu ekonomicznym. 1988 rok Maurice Allais - Francja za wkład do teorii rynków i efektywnego wykorzystania zasobów. 1987 rok Robert M. Solow - USA za teorię wzrostu gospodarczego, dowodzącą, że technologia jest najbardziej istotnym czynnikiem rozwoju gospodarczego. 1986 rok James M. Buchanan Jr. - USA za teorię włączającą do badań ekonomicznych problem podejmowania decyzji politycznych ( postulat nałożenia konstytucyjnych ograniczeń na zachowania osób urzędowych dla zapewnienia realizacji interesu publicznego). 1985 rok Franco Modigliani - USA za teorię oszczędzania i finansów korporacji 1984 r., Richard Stone - Wielka Brytania za rozwój rachunku dochodu narodowego - narzędzia do mierzenia dochodów i wydatków kraju. 1983 rok Gerard Debreu - USA za matematyczny model opisujący w sposób naukowy teorie równowagi ogólnej. 1982 rok George J. Stigler - USA za badania nad sposobami działania rynków oraz nad przyczynami i skutkami ich regulowania przez państwo. 1981 rok James Tobin - USA za teorię inwestycji, teorię wyboru portfela inwestycyjnego, rolę pieniądza we wzroście gospodarczym, mierniki poziomu dobrobytu. 1980 rok Lawrence R. Klein - USA za stworzenie modeli ekonometrycznych do prognozowania fluktuacji gospodarczych. 1979 rok Arthur Lewis - Wielka Brytania, Theodore W. Schultz - USA za analizę procesów ekonomicznych w krajach rozwijających się. 1978 rok Herbert A. Simon - USA za badania dotyczące sposobu podejmowania decyzji ekonomicznych (zwłaszcza przedsiębiorstw). 1977 rok James E. Meade - Wielka Brytania, Bertil Ohlin - Szwecja za wkład w teorię handlu międzynarodowego. 1976 rok Milton Friedman - USA za wkład w teorię konsumpcji, stabilizacji makroekonomicznej oraz ponowne sformułowanie ilościowej teorii pieniądza. 1975 rok Tjalling C. Koopmans - USA, Leonid W. Kantorowicz - ZSRR za prace poświęcone efektywnej alokacji i wykorzystaniu zasobów gospodarczych. 1974 rok Friedrich August von Hayek - Austria, Gunnar Myrdal - Szwecja za teorię monetarną i analizę współzależności czynników ekonomicznych i społecznych. 1973 rok Wassily Leontief - USA za stworzenie i zastosowanie metody - nakładów i wyników. 1972 rok Kenneth J. Arrow - USA, John R. Hicks - Wielka Brytania za opracowanie sposobów modelowania współzależności między cenami i rozmiarami produkcji dóbr oraz między cenami a podażą czynników produkcji. 1971 rok Simon Kuznets - USA za wykorzystanie miernika produktu narodowego brutto do opisu i interpretacji wzrostu gospodarczego w długich okresach czasu. 1970 rok Paul A. Samuelson - USA za wkład w naukową analizę teorii ekonomicznych. 1969 rok Jan Tinbergen - Holandia , Ragnar Frisch za pionierskie prace z zakresu ekonometrii. Opr. INTERIA.PL

..................

Ekonomia - pojawiła się wraz z upowszechnieniem pieniądza i wymiany handlowej. Przez długi okres czasu była związana z filozofią i etyką.

Dla Greków oikonomikos (ekonomika) była nazwą o prowadzeniu gospodarstwa domowego. Arystoteles rozszerzył ją o sztukę zarobkowania z innych niż uprawa roli źródeł. Największym osiągnięciem myśli ekonomicznej tego filozofa było rozróżnienie wymiany prostej T-T (towar za towar) i rozwiniętej: T-P-T (towar, pieniądz, towar) oraz P-T-P (pieniądz, towar, pieniądz).

W Rzymie ekonomią zajmował się Cyceron. Rozumiał ją jako naukę o moralności. Człowiek prawy bierze udział w życiu publicznym, uprawia ziemię, ale nie zajmuje się lichwą, pracą fizyczną i handlem.

Ekonomia współczesna

Keynsizm po II wojnie światowej uchodził za ortodoksyjny nurt, ale to keynsiści zdobywali najczęściej Nagrodę Nobla z ekonomii. Gdy w 1971 roku Richard Nixon wygłosił zdanie: "wszyscy jesteśmy keynsistami", panowanie tego nurtu dobiegało końca.

Pod koniec 70 lat sukces odniosła nowa klasyczna ekonomia. Jej założenia przede wszystkim dotyczą oczekiwań racjonalnych oraz dostosowania się popytu i podaży do nowego poziomu cen.

W latach 80 to ekonimia podażowa i tzw. reganomika, cechująca się obniżaniem podatków, zmniejszaniem wydatków budżetowych, ograniczaniem ingerencji państwa w gospodarkę i ograniczaniem inflacji przez kontrolę ilości pieniędzy w obiegu. Zakładała ona zwiększenie podaży, skłanianie przedsiębiorców do wzrostu produkcji i inwestycji.

Efekt ten chciał osiągnąć przez obniżanie podatków, pobudzanie oszczędności, powiększanie zasobów kapitału. Reaganomika była zatem połączeniem koncepcji podażowych i monetarystycznych.

Obecnie rywalizują ze sobą: ortodoksyjny keynsizm, monetaryzm, nowa makroekonomia klasyczna, nowa mikroekonomia klasyczna, ekonomia neokeynsowska i postkeynsowska. Rozwijają się też nurty osadzone w socjologii, historii i instytucjonaliźmie.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze