Miało być lepiej, wyszło jak zwykle

Ostatnia tak duża nowelizacja przepisów Ordynacji podatkowej była przeprowadzona w 2003 r. Również w tym roku posłowie zdecydowali się na radykalne zmiany. Niektóre z nich mają charakter redakcyjny, doprecyzowują istniejące już rozwiązania. Ale wprowadzono też nowe, dość odważne pomysły. Wśród regulacji, które zaczynają obowiązywać już dziś, można wymienić m.in. przepis, na podstawie którego minister finansów będzie wydawał pisemne interpretacje w zakresie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz innych ratyfikowanych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej.

Więcej o zmianach w Ordynacji Podatkowej w poniedziałek 5 września w dodatku Księgowość i Podatki

Podatnikom będzie przysługiwało odszkodowanie nie tylko za poniesione straty, ale też, w przypadku uchylenia decyzji organów podatkowych, za utracone korzyści. Urzędy skarbowe będą mogły samodzielne, bez udziału podatnika, korygować drobne pomyłki w zeznaniach i deklaracjach podatkowych.

Większość znowelizowanych przepisów obowiązuje już dziś. Są jednak takie, które zaczną obowiązywać później. 1 stycznia 2006 r. wejdą w życie regulacje dotyczące m.in. porozumień w sprawie cen transakcyjnych, od 16 sierpnia 2006 r. będzie można przesyłać do urzędu skarbowego deklarację drogą elektroniczną, a od 1 stycznia 2007 r. banki oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe będą wysyłać ministrowi drogą elektroniczną informacje o otwartych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Poprosiliśmy ekspertów o ocenę tej nowelizacji. Podobnie jak przy innych próbach poprawy istniejących przepisów, eksperci dostrzegają zarówno negatywne jak i pozytywne dla podatników rozwiązania.

Zmiany w Ordynacji podatkowej od 1 września br.

- minister finansów może wydać pisemną interpretację w indywidualnych sprawach w zakresie postanowień umów o unikaniu podwójnego opodatkowania,
- organy podatkowe mogą korygować drobne błędy za podatników,
- organizacje społeczne mogą żądać wszczęcia postępowania podatkowego,
- odszkodowania za błędy fiskusa obejmą nie tylko straty, ale także utracone korzyści,
- organy podatkowe mogą wystąpić do sądu o ustalenie treści czynności prawnej.

Marcin Zimny, prawnik z CMS Cameron McKenna
Nowelizacja Ordynacji podatkowej wprowadza poważne zmiany, jednak można odnieść wrażenie, że nie została ona poprzedzona kompleksową i dogłębną analizą, a większość zmian ma charakter doraźny.

Część zmian wchodzących w życie w dniu dzisiejszym jest korzystna dla podatników, np. będzie przysługiwało im odszkodowanie nie tylko za poniesione straty, ale też w przypadku uchylenia decyzji organów podatkowych, za utracone korzyści. Korzystne są zmiany dotyczące korekt deklaracji, ale już nie wszystkie. Nowe przepisy dają podatnikom możliwość korygowania deklaracji w okresie między zakończeniem kontroli a wszczęciem postępowania podatkowego, ale z niezrozumiałych powodów nie dają tej możliwości w zakresie VAT.

Najpoważniejsze wątpliwości budzą regulacje dotyczące tzw. klauzuli obejścia prawa, które nie tylko nie są korzystne dla podatników, ale również ich konstrukcja prawna jest nieprawidłowa.

Paweł Szymański, doradca podatkowy współpracujący z EVIP Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o.
Nowelizacja Ordynacji podatkowej wprowadza pewne uproszczenia dla podatników, m.in. przepisy pozwalające urzędom skarbowym na samodzielne, bez udziału podatnika, korygowanie drobnych pomyłek w zeznaniach i deklaracjach podatkowych. Również regulacje dotyczące zabezpieczeń zaległości podatkowych umożliwią podatnikom zapobieganie ściąganiu zaległości przed zakończeniem sporu.

Wątpliwości budzi tzw. zasada obejścia prawa podatkowego. W szczególności kierowania przez organy podatkowe do sądu cywilnego wniosku o stwierdzenie istnienia lub nieistnienia danego stosunku prawnego lub prawa, z którym związane są określone skutki podatkowe.

Aleksander Dąbrowski, radca prawny w Zespole ds. Postępowań Podatkowych i Sądowych KPMG
Nowelizacja wprowadza kilka rozwiązań ułatwiających życie podatnikom: możliwość wykorzystywania środków komunikacji elektronicznej do kontaktowania się z organami podatkowymi, prawo do uprzednich porozumień cenowych, prawo do dokonywania korekt deklaracji w okresie pomiędzy kontrolą podatkową a postępowaniem podatkowym, uznanie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości za przesłankę do występowania o wznowienie postępowania podatkowego czy też nowe zasady ubiegania się o wstrzymanie wykonania decyzji podatkowej.

Zastrzeżenia budzi ograniczenie prawa do korekty w zakresie VAT, zastrzeżenie kontroli podatkowej w zakresie porozumień cenowych do właściwości ministra finansów, powództwo o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Alicja Sarna, doradca podatkowy w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych firmy Deloitte
Pozytywnie należy ocenić zmiany dotyczące zabezpieczenia wykonania zobowiązań podatkowych. Zmieniono np. przesłankę uprawniającą organ podatkowy do wydania decyzji o zabezpieczeniu: obecnie, aby taka decyzja mogła zostać wydana, podatnik musi zaprzestać uiszczania wymagalnych zobowiązań publicznoprawnych i zbywać majątek w taki sposób, aby zbycie to mogło utrudnić lub udaremnić egzekucję. W dotychczasowych przepisach ta ostatnia przesłanka sformułowana była w taki sposób, że wystarczało samo zbycie majątku, powodujące utratę prawa własności.

Andrzej Malinowski, prezydent Konfederacji Pracodawców Polskich
Zmiany w Ordynacji podatkowej należy ocenić pozytywnie, ponieważ w znacznej mierze są one korzystne dla przedsiębiorców. W większości przypadków pozwolą na prowadzenie sprawniejszej i bardziej rzetelnej współpracy z urzędem skarbowym. Nowe przepisy spowodują zmniejszenie częstotliwości wizyt podatnika w urzędzie skarbowym. Jednak najistotniejszą zmianą jest norma odsyłająca organ podatkowy do sądu powszechnego w sytuacji, gdy będzie miał zamiar ustalić treść czynności prawnej wbrew oświadczeniom stron tej czynności i wbrew treści umowy. Ograniczy to dowolność w decyzjach urzędników, która wielokrotnie była powodem dużych problemów dla przedsiębiorców.

Ewa Matyszewska