Niemcy stawiają na turystykę zrównoważoną. „Wpływy do budżetu nie spadną, świadomi turyści są gotowi płacić więcej”

Farma Herzapfelhof, przedmieścia Hamburga, Dolna Saksonia. Prawie 120 tys. sztuk jabłoni wydaje 1,5 tys. ton jabłek rocznie. Z pozoru sad jak tysiące innych w tym rejonie świata, gdzie produkcja owoców jest jedną z najpopularniejszych form rolnictwa. I nawet wszelkie certyfikaty ze stemplami "eko", "bio" i "organic", którymi farma może się pochwalić, nie są tym elementem, który wyróżnia ją spośród innych podobnych plantacji.

Herzapfelhof - oprócz tego, że jest przedsiębiorstwem produkcyjnym - jest także atrakcją turystyczną. Atrakcją, która wykreowała się samoistnie - z racji formy i profilu działalności stała się jednym z ogniw stale wydłużającego się łańcucha tworzącego sieć punktów niemieckiej turystyki zrównoważonej. Już nie tylko przemysł ciężki i lekki, nie tylko energetyka, nie tylko rolnictwo czy transport, ale i pozostałe gałęzie niemieckiej gospodarki przechodzą w tryb "bycia zrównoważonym". Także turystyka. Doceniają to niemieccy turyści - a ponad 90 proc. wizytujących farmę to właśnie oni, w tym mieszkańcy pobliskiego Hamburga - którzy wybierając cele wakacyjnych i weekendowych wyjazdów, coraz częściej stawiają na atrakcje neutralne środowiskowo.

- Zrównoważona turystyka wpisuje się w koncepcję zrównoważonego rozwoju i ma na celu ograniczenie jej negatywnego wpływu na środowisko naturalne. Dąży do promowania lokalnych społeczności, poszanowania przyrody, jest zintegrowana z lokalnym rozwojem gospodarczym. Należy się cieszyć, że turyści chcący ograniczając wpływ swoich podróży na środowisko mają do wyboru coraz szerszą ofertę" - tłumaczy Agnieszka Oleksyn-Wajda, dyrektor Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska Uczelni Łazarskiego.

Przyjazdy turystów stały się ważnym elementem w strukturze przychodów Herzapfelhof - farmę co roku odwiedza 70-80 tys. osób, które generują aż 35 proc. przychodów przedsiębiorstwa.

- Odwiedzający nie tylko zostawiają pieniądze w naszym ekosklepie, ale chętnie korzystają też z oferty wynajmu własnej jabłoni - rocznie to 2000-2200 wynajętych drzew, w cenie od 50 do 130 euro. My zajmujemy się pielęgnacja i uprawą jabłoni, do klienta należą wszystkie owoce, jakie na nim się pojawią. Dla wielu naszych klientów - szczególnie mieszkańców miast - to frajda móc oglądać własne drzewko i jeść z niego owoce - mówi Rolf Lühs, właściciel plantacji.

- Turyści chętnie też korzystają z oferty piknikowej. Za 19 euro każdy odwiedzający dostaje wyprawkę z przekąskami, sokami i kocem, z którą może udać się w dowolny zakątek naszego sadu. Rocznie z tej oferty korzysta ok. 1500 turystów. Sumarycznie szacujemy, że turyści generują na miejscu już 35 proc. przychodów naszego przedsiębiorstwa - dodaje.

"Sustainabilty" - słowo, które przewija się w każdej odpowiedzi, jakiej udziela mi w trakcie wywiadu Petra Hedorfer, szefowa Niemieckiej Centrali Turystyki (Deutsche Zentrale für Tourismus - DZT). Termin "sustainability" w odniesieniu do gospodarki jest dość szeroki i obejmuje ogół działań nastawionych na zrównoważony rozwój poprzez redukcję wykorzystywanych zasobów, zwiększanie świadomości proekologicznej, odpowiedzialną konsumpcję i produkcję czy wdrażanie rozwiązań innowacyjnych. I o taką właśnie przyszłość lokalnej turystki walczy Deutsche Zentrale für Tourismus.

- My, jako przedstawiciele i organizatorzy niemieckiej turystyki, już jesteśmy świadomi potrzeby przejścia na turystykę zrównoważoną. Stawiamy na usługodawców, którzy mogą wykazać się odpowiednimi certyfikatami jakości. Teraz chcemy podobne myślenie zaszczepić naszym klientom z Niemiec i z zagranicy, by i oni przy wyborze oferty kierowali się takimi względami - mówi Hedorfer.

W niemieckiej gospodarce powszechnie funkcjonuje system certyfikatów nadawanych firmom spełniającym dość restrykcyjne warunki prowadzenia zrównoważonej działalności usługowej czy przemysłowej. Dotyczy to także podmiotów z sektora turystycznego. Wypełnianie tych norm często jednak wiąże się ze znacznie wyższymi kosztami niż w przypadku konkurencji pomijającej w swojej działalności aspekty środowiskowe.

Pytam więc Petrę Hedorfer, czy nie obawia się, że pęd za turystyką zrównoważoną znacząco uczyni droższą niemiecką ofertę, a tym samym spowoduje odpływ turystów i zmniejszenie przychodów do budżetów landowych i federalnego. W ostatnim przedcovidowym roku - 2019 - niemiecka turystyka odnotowała przecież niebagatelne przychody na poziomie aż 68 mld euro.

- Sustainability to proces, który wdrażamy w naszej branży już od kilku lat. Widzimy jego pozytywne efekty - klienci są gotowi płacić więcej za certyfikowane, sprawdzone i zrównoważone usługi turystyczne. Wpływy do budżetu nie spadną, świadomi klienci są gotowi płacić więcej - tłumaczy szefowa DZT.

Również właściciele Herzapfelhof uważają, że przejście na produkcję zrównoważoną ekologicznie, choć droższą, biznesowo jest opłacalne.

- Jeśli wrócilibyśmy do konwencjonalnej formy uprawy jabłek to faktycznie koszty produkcji by spadły, ale wtedy musielibyśmy obniżyć cenę sprzedaży owoców o przynajmniej 50 proc. ze względu na ogólną nadpodaż jabłek w Europie. Oznaczałoby to dla nas biznesowe samobójstwo - tłumaczy Rolf Lühs.

Ponadto szefowa Niemieckiej Centrali Turystyki zwraca uwagę, że dynamicznie rośnie udział w przychodach z turystyki osób młodych, które są szczególnie wyczulone na kwestie odpowiedzialności społecznej i ekologii. Jak podaje IPK International World Travel Monitor 2022 turyści w wieku 15-35 lat mają 33-proc. udział (17,2 mln osób) w całości niemieckiej turystyki, podczas gdy seniorzy powyżej 55. roku życia 26 proc. (13,3 mln).

Z danych niemieckiego urzędu statystycznego wynika, że w 2022 r. Niemcy przyjęły na co najmniej jedną noc 68,1 mln turystów zagranicznych. Zostawili oni w kraju 47,1 mld euro. Oznacza to, że - po dwóch specyficznych covidowych latach: 2020 i 2021 - liczba turystów osiągnęła już wartość 75,7 proc. wyniku z roku 2019, gdy z niemieckiej oferty turystycznej skorzystało 90 mln przyjezdnych.

Co więcej, dane za I kwartał 2023 r. wskazują, że dynamika odbicia jest w bieżącym roku jeszcze wyższa - w okresie styczeń-marzec Niemcy przyjęły 13,8 mln turystów, co stanowi już 83,6 proc. wyniku z analogicznego okresu 2019 r. Pocovidowe odbicie jest więc silne.

- Działamy spokojnie, bez pośpiechu. Liczy się jakość, a nie ilość. Chcemy dostarczać usługi turystyczne na najwyższym możliwym poziomie, z zachowaniem wszystkich reguł turystyki zrównoważonej - tłumaczy mi szefowa DZT.

Nie ma ona wątpliwości, że tempo rozwoju niemieckiej turystyki - a co za tym dochodów do budżetu i wkładu tego sektora do PKB - będzie w kolejnych latach zbieżne ze wzrostem całości niemieckiej gospodarki.

- Jestem spokojna, że udział turystyki w PKB Niemiec nie będzie spadać i będzie utrzymywał się w okolicach 4 proc. tak jak przez wiele poprzednich lat. Po prostu - turystyka zrównoważona się obroni - dodaje Petra Hedorfer.

Niemiecka Centrala Turystyki prognozuje, że w całym 2023 r. przychody z turystyki sięgną 74 mld euro, czyli wyniosą o 8 mld euro więcej niż w zeszłym roku. Jednocześnie do roku 2030 liczba zagranicznych turystów - jak oczekuje DZT - ma wzrosnąć do aż 120 milionów, czyli o 1/3 więcej niż w 2019 r.

- Jeśli polscy turyści szukają miejsca, gdzie mogą spędzić dobrze czas w zgodzie ze swoimi proekologicznymi wartościami, to najlepszym wyborem są właśnie Niemcy. Coraz więcej regionów, ośrodków turystycznych i pojedynczych atrakcji stawia na turystykę zrównoważoną. Niemcy są prekursorem tych zmian i jestem pewien, że w kolejnych latach następne kraje dołączą do tego trendu - mówi mi Tomasz Pędzik, dyrektor biura Niemieckiej Centrali Turystyki w Polsce.

Polacy stanowią jedną z najliczniejszych nacji odwiedzających Niemcy. W zeszłym roku na wyjazd turystyczny do kraju zachodnich sąsiadów zdecydowało się 3,6 mln Polaków, co daje Polsce 5. miejsce - za Holandią (10,3 mln), Szwajcarią (5,8 mln), USA (5,4 mln) i Austrią (również 3,6 mln), a przed Wielką Brytanią (3,5 mln) i Francją (3,1 mln).

- Globalna gospodarka znajduje się w procesie zmian, podobnie preferencje klientów. Od kilku już lat - a szczególnie od czasu pandemii - konsumenci, w tym konsumenci w Polsce, coraz częściej deklarują, że istotne są dla nich kwestie ekologii przy wyborze towarów i usług. Dotyczy to również turystów, z których cześć podejmuje świadome wybory, analizując wpływ swoich decyzji na środowisko - ocenia Agnieszka Oleksyn-Wajda, dyrektor Instytutu Zrównoważonego Rozwoju i Środowiska Uczelni Łazarskiego.

Jak pokazują wyniki badania przeprowadzonego przez Openfield sp. z o.o. wśród Polaków planujących w 2023 r. wyjazd wakacyjny, wpływ ochrony środowiska i zasad zrównoważonego rozwoju na decyzję o podróży jako "duży" ocenia 27 proc. ankietowanych, jako "umiarkowany" 51 proc., a jako "mały/brak wpływu" - 22 proc.

Jednocześnie 43 proc. Polaków jest gotowych zapłacić do 10 proc. więcej za ofertę turystyczną przyjazną dla klimatu lub zrównoważoną. To największy odsetek wskazań. Na ofertę do 5 proc. droższą gotowych jest 24 proc. z nas, a do 20 proc. droższą - 21 proc.

- Jestem przekonany, że Polacy coraz chętniej będą wybierać wypoczynek i turystykę w tylu eko, i te wskaźniki będą rosły. Jako społeczeństwo się bogacimy, zmieniają się nasze priorytety, także w kwestii usług turystycznych. Bliskość geograficzna, mnogość atrakcji w sferze kultury, przyrody czy rozrywki, a także mocna oferta turystyki zrównoważonej sprawią, że szybko przekroczymy granicę 4 mln Polaków co roku odwiedzających Niemcy - dodaje Pędzik.

Można więc oczekiwać, że coraz więcej Polaków będzie odwiedzać również farmę Herzapfelhof pod Hamburgiem. Wskaźnikiem weryfikującym ten fakt mogą stać się tamtejsze jabłonie - pod każdym wynajętym drzewkiem pracownicy plantacji umieszczają bowiem tabliczkę z personaliami najmującego. 

Nikodem Chinowski