Notariusze boją się spadku cen?
Samorządy notarialne nie chcą szkolić aplikantów, którzy nie znaleźli sobie patrona. Eksperci uważają, że ograniczenie dostępu do aplikacji osobom, które zdały egzamin i zostały wpisane na listę aplikantów notarialnych, jest bezprawne.
Według notariuszy, zdanie egzaminu i wpis na listę aplikantów notarialnych nie są równoznaczne z rozpoczęciem szkolenia - pisała wcześniej Gazeta Prawna. Osoby, które do końca roku nie znajdą patrona wśród rejentów, będą musiały na rozpoczęcie aplikacji poczekać rok, czyli do stycznia 2011 roku.Minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski zażądał już usunięcia kontrowersyjnych przepisów z korporacyjnych uchwał.
***********
W związku z medialnymi doniesieniami dotyczącymi trudności samorządu notarialnego z realizacją obowiązku organizowania i prowadzenia aplikacji notarialnej (uchwała m.in. Rady Izby Notarialnej w Warszawie z dnia 25 listopada 2009 r.), a także pytaniami kierowanymi w tym zakresie do Ministerstwa Sprawiedliwości, uprzejmie informujemy, że minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski wystąpił dzisiaj w tej sprawie do prezesa Krajowej Rady Notarialnej (pismo w załączeniu).
Pan Lech Borzemski Prezes Krajowej Rady Notarialnej
W nawiązaniu do rozmowy z Panem Prezesem, dotyczącej trudności samorządu notarialnego z realizacją obowiązku organizowania i prowadzenia aplikacji notarialnej, uprzejmie zauważam, że powinność ta wynika z przepisów ustawy - Prawo o notariacie. Żaden przepis ustawy nie przewiduje możliwości zawieszenia wykonywania tego obowiązku lub uzależnienia szkolenia od dokonania przez aplikantów czynności, które - zgodnie z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa - spoczywają na samorządzie.
Nie ma obiektywnych przesłanek do oceny, że wyznaczenie patronów dla wszystkich aplikantów, którzy uzyskali wpis na listy aplikantów po egzaminie w dniu 19 września 2009r., jest - z powodu ich nadmiernej liczby - bardzo trudne czy niemożliwe.
Uprzejmie zauważam, że liczba notariuszy w poszczególnych izbach pozwala na objecie patronatem - chociażby w trybie par. 1 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2005 r. w sprawie organizacji aplikacji notarialnej (Dz. U. Nr 258, poz. 2169 ze zm.) - wszystkich wpisanych na listy aplikantów.
Wniosek taki płynie z porównania (w poszczególnych izbach) liczby notariuszy i aplikantów notarialnych. Z posiadanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości informacji wynika, że liczby notariuszy i aplikantów I i II roku aplikacji (poczynając od 1 maja 2010 roku) będą następujące:
Izba Notarialna w Białymstoku - notariuszy: 111, aplikantów I i II roku: 46 Izba Notarialna w Gdańsku - notariuszy: 256, aplikantów I i II roku: 131 Izba Notarialna w Katowicach - notariuszy: 199, aplikantów I i II roku: 97 Izba Notarialna w Krakowie - notariuszy: 256, aplikantów I i II roku: 152 Izba Notarialna w Lublinie - notariuszy: 157, aplikantów I i II roku: 77 Izba Notarialna w Łodzi - notariuszy: 142, aplikantów I i II roku: 81 Izba Notarialna w Poznaniu - notariuszy: 165, aplikantów I i II roku: 94 Izba Notarialna w Rzeszowie - notariuszy: 83, aplikantów I i II roku: 43 Izba Notarialna w Szczecinie - notariuszy: 121, aplikantów I i II roku: 80 Izba Notarialna w Warszawie - notariuszy: 392, aplikantów I i II roku: 372 Izba Notarialna we Wrocławiu - notariuszy: 186, aplikantów I i II roku: 108
Analiza tych danych wskazuje, że - z wyjątkiem Izby Notarialnej w Warszawie - liczba aplikantów w poszczególnych izbach stanowi około połowy liczby notariuszy. Twierdzenia o braku możliwości wyznaczenia patronów, z powodu zbyt dużej liczby aplikantów w stosunku do notariuszy, nie znajduje zatem oparcia w faktach.
Ponadto uprzejmie zauważam, że obowiązujące przepisy nie rozstrzygają, dla ilu aplikantów jednocześnie patronem może być jeden notariusz. Kryterium rozstrzygającym powyższy problem winny być możliwości efektywnego szkolenia aplikanta, jakkolwiek zauważam, że skoro aplikacje organizuje i prowadzi rada izby notarialnej, to decyzje w tym zakresie należą do niej.
Niezależnie od powyższego informuję, że starając się wesprzeć samorząd notarialny w realizacji jego ustawowego obowiązku, na naradzie z prezesami sądów apelacyjnych i okręgowych w dniu 7 grudnia 2009 r. uzgodniłem, że poczynając od stycznia 2010 r. wszyscy aplikanci notarialni I-go roku, wpisani na listy będą mogli rozpocząć odbywanie 6-miesięcznej aplikacji w sądach rejonowych. Analiza liczby wydziałów cywilnych, wieczystoksięgowych oraz gospodarczych prowadzących Krajowy Rejestr Sądowy pozwala na ocenę, że praktyki w tym okresie dla wszystkich aplikantów wpisanych na listy zostaną zrealizowane.
Okres 6-miesięcznej aplikacji notarialnej w sądach rejonowych pozwoli zapoznać się aplikantom - pod opieką sędziów - z istotnymi zagadnieniami z zakresu postępowania wieczystoksięgowego, rejestrowego oraz cywilnego. Ocena uzyskanej wiedzy i umiejętności stwierdzona zostanie w pisemnych opiniach sędziów.
Odbywanie aplikacji w sądzie zakończy się 30 czerwca 2010 r.
W tym czasie, z dniem 30 kwietnia 2010 r., aplikację notarialną ukończy 329 aplikantów III-go roku. W tej sytuacji notariusze, którzy do 30 kwietnia 2010 r. sprawowali patronat nad aplikantami III-go roku, zostaną zwolnieni z tego obowiązku i będą mogli objąć patronatem aplikantów I-go roku - po zakończeniu przez nich praktyk w sądach.
Jednocześnie informuję, że do rad izb notarialnych w Poznaniu, Warszawie i Katowicach, które podjęły sprzeczne z prawem uchwały o traktowaniu wpisu na listę aplikantów jako "rejestracji osób - kandydatów oczekujących na rozpoczęcie aplikacji" oraz odmówiły aplikantom wpisanym na listy rozpoczęcia szkolenia z powodu braku umów o zatrudnienie lub o patronat, skierowane zostały pisma wskazujące na sprzeczność z prawem przyjętych rozwiązań. Brak stosownej reakcji ze strony tych organów spowoduje zaskarżenie uchwał do Sądu Najwyższego.
Rozwiązanie problemu patronatu dla aplikantów - w sposób zgodny z obowiązującym prawem - jest konieczne w kontekście ochrony nabytych uprawnień osób, które zdały państwowy egzamin wstępny na aplikację notarialną, jak i leży w interesie społecznym, gdyż w dalszej perspektywie doprowadzi do zwiększenia dostępności usług prawniczych.
Chce podkreślić, że zgodnie z art. 17 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, piecza samorządu zawodowego notariuszy nad należytym wykonywaniem tego zawodu winna być sprawowana przede wszystkim w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. Wierze, że mogę liczyć na Pana współpracę w działaniach na rzecz rozwoju zawodu notariusza, którego rola w zapewnieniu bezpieczeństwa i wysokich standardów obrotu prawnego w Rzeczypospolitej Polskiej jest nie do przecenienia.Mając na uwadze, że zgodnie z ustawą - Prawo o notariacie, aplikacja rozpoczyna się 1 stycznia 2010 r., uprzejmie proszę - w terminie do dnia 20 grudnia 2009 r. - o informację o podjętych działaniach i ich efektach.
Krzysztof Kwiatkowski
