Nowe przepisy zakazujące plastiku

Zakaz niektórych produktów

W wymiarze globalnym tworzywa sztuczne stanowią 80-85% wszystkich odpadów morskich. Mikrodrobiny plastiku są obecne w powietrzu, wodzie i żywności, przedostają się do naszych płuc i trafiają w żywności na nasze stoły. Rozwiązaniem tego problemu są nowe przepisy unijne, których celem jest ochrona środowiska i zdrowia człowieka. Mowa tu o dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/904/UE z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Wprowadza ona ograniczenia w zakresie wprowadzania do obrotu niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, dla których dostępne są w obrocie alternatywne rozwiązania. Zakaz wprowadzenia do obrotu dotyczy produktów określonych w części B do załącznika dyrektywy. Chodzi tu o patyczki higieniczne, sztućce (widelce, noże, łyżki, pałeczki), talerze, słomki, mieszadełka do napojów oraz patyczki do balonów. Z obrotu wypadną też pojemniki na żywność, na napoje oraz kubki (w tym ich zakrętki i wieczka) wykonane z polistyrenu ekspandowanego (popularnego styropianu), np. pojemniki na żywność typu fast food lub zawierające zimną lub podgrzaną żywność pudełka na posiłki, kanapki, wrapy i sałatki bądź pojemniki na żywność świeżą lub przetworzoną, niewymagającą dalszej obróbki, taką jak owoce, warzywa, desery. Wszystkie te pojemniki będą musiały być produkowane z bardziej zrównoważonych materiałów, czyli bardziej przyjaznych dla środowiska.

Przedsiębiorcy produkujący wymienione produkty nie mają zbyt wiele czasu na dostosowanie się do nowych uregulowań, ponieważ zakaz wprowadzania do obrotu tych produktów ma być wdrożony do prawodawstwa krajowego do 2 lipca 2021 r.

Wymagania odnośnie projektowania produktów

Dyrektywa określa wymagania dotyczące projektowania produktów, takich jak opakowania po napojach będących produktami jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Ich pokrywki i wieczka, których znaczna część jest z tworzyw sztucznych, mają być trwale zamocowane do opakowania podczas ich użytkowania. Inaczej rzecz ujmują, jednorazowe opakowania na napoje wykonane z tworzywa sztucznego będą mogły być dopuszczone na rynek, jeśli ich nakrętki i pokrywki pozostaną do nich przymocowane. Na dostosowanie się do tych uregulowań przedsiębiorcy z branży napojów mają zdecydowanie więcej czasu. Mianowicie na wdrożenie nowych rozwiązań jest aż pięć lat od dnia wejścia w życie dyrektywy, czyli do 2 lipca 2024 r. Na razie nie ma jeszcze nawet norm zharmonizowanych dla takich butelek, w tym w szczególności konieczności zapewnienia niezbędnego poziomu wytrzymałości, niezawodności i bezpieczeństwa zamknięć pojemników na napoje. Wytyczne w tym temacie na wniosek Komisji Europejskiej pojawią się w przyszłości.

To jeszcze nie koniec zmian dotyczących plastikowych butelek. Od 2025 r. butelki na napoje o pojemności do trzech litrów, w tym ich zakrętki i wieczka, których głównym składnikiem jest politereftalan etylenu (butelki PET) będą musiały być wykonane w minimum 25% z materiału pochodzącego z recyklingu, a od 2030 r. co najmniej w 30%.

Konieczność oznakowania

Kolejne nowe rozwiązanie dotyczy wymogu oznakowania niektórych produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych dla uniknięcia ich niewłaściwej utylizacji. Specjalnemu oznaczeniu podlegać będą chusteczki nawilżone, podpaski higieniczne, tampony oraz aplikatory, wyroby tytoniowe z filtrami i filtry sprzedawane do używania z wyrobami tytoniowymi, kubki na napoje. Te produkty będą musiały być opatrzone widocznym, czytelnym i nieusuwalnym oznaczeniem na opakowaniu lub na samym produkcie informującym konsumenta o:

• odpowiednich metodach gospodarowania odpadami w przypadku danego produktu lub niewskazanych sposobach unieszkodliwienia odpadów w przypadku tego produktu, oraz
   
• obecności tworzyw sztucznych w tym produkcie i o wynikającym z tego negatywnym wpływie na środowisko.

Przedsiębiorcy produkujący produkty podlegające odpowiedniemu oznakowaniu mają dwa lata na dostosowanie się do nowych uregulowań (do 2 lipca 2021 r.). Póki co nie ma jeszcze przepisów wykonawczych ustanawiających zharmonizowane specyfikacje dotyczące oznakowania. Te pojawią się dopiero w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej dyrektywy. Wiadomo natomiast, że oznakowaniu nie będą podlegały opakowania, których powierzchnia jest mniejsza niż 10 cm².

Rozszerzona odpowiedzialność

Nowe przepisy przewidują dodatkowe wymogi w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, dla których nie istnieją łatwo dostępne odpowiednie i bardziej zrównoważone produkty alternatywne. Na mocy dyrektywy poszczególne państwa członkowskie będą musiały zobowiązać producentów, zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci, do pokrycia niezbędnych kosztów gospodarowania odpadami i sprzątania zaśmiecenia oraz kosztów środków służących upowszechnieniu wiedzy, których celem jest zapobieganie i ograniczenie takiego zaśmiecania.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta będzie miała zastosowanie do produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, takich jak: pojemniki na żywność, opakowania, pojemniki i kubki na napoje, nawilżone chusteczki, balony i lekkie plastikowe torby. Znajdzie też zastosowanie do producentów wyrobów tytoniowych, ponieważ filtry stosowane w papierosach zawierają octan celulozy, który nie ulega biodegradacji (wdrożenie do prawodawstwa krajowego do 5 stycznia 2023 r.).

autor: Jolanta Białkowska
Gazeta Podatkowa nr 53 (1615) z dnia 2019-07-04

GOFIN podpowiada