Nowe regulacje na rynku węgla

Uchwalona ustawa, w obrocie krajowym daje możliwość wystawienia dokumentu dostawy przez podmiot sprzedający, ale zdecydowanie większym uproszczeniem dla podmiotów jest dokumentowanie sprzedaży, zwolnionych od akcyzy wyrobów węglowych, fakturą, zawierającą wymagane przepisami prawa dane.

Znowelizowane przepisy wprowadzają instytucję podmiotu finalnego, który kupuje wyroby węglowe do celów opałowych, w tym objętych zwolnieniem od akcyzy. Odnośnie zaś pośredniczącego podmiotu węglowego, jako instytucji odmiennej od wprowadzonego nowego statusu podmiotu finalnego, tu ustawodawca zdecydował na pozostawienie go ze względów porządkowych. Intencją zachowania statusu pośredniczącego podmiotu węglowego, jest ułatwienie podmiotom funkcjonującym w branży węglowej wykonanie obowiązku ustalenia, czy podmioty te dokonują transakcji podlegającej opodatkowaniu akcyzą, czy też jest to transakcja nieopodatkowana.

Uchwalona nowela ustawy wprowadza zasadniczo zmianę filozofii w obrocie wyrobami węglowymi. Przepisy ustawy z dnia 12 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym znacząco uproszczą obrót wyrobami węglowymi w związku odejściem od opodatkowania każdego etapu obrotu wyrobami węglowymi i opodatkowanie jedynie etapu ostatniego, kiedy wyroby węglowe trafiają do podmiotu, który dokonuje ich zużycia. Tym samym, ustawodawca odstąpił od obowiązku dokumentowania obrotu poprzez wystawienie dokumentu dostawy na wcześniejszych fazach obrotu, czyli przemieszczenia pomiędzy podmiotami pośredniczącymi. W związku z zastąpieniem warunku dołączania dokumenty dostawy wyrobów do przemieszczanych wyrobów węglowych na rzecz dokumentowania sprzedaży tych wyrobów, ustawodawca wprowadził dokumentowanie sprzedaży fakturą, która zawiera niezbędne dane. W myśl uchwalonych przepisów sprzedawca wystawia fakturę z kodem CN, ilością i przeznaczeniem wyrobów węglowych uprawniającym do skorzystania ze zwolnienia od akcyzy, natomiast nabywca finalny, złożonym na fakturze podpisem, potwierdza uprawnienie do skorzystania ze zwolnienia z akcyzy zakupionego węgla. Ponieważ faktura ze względu na wymagane dane stanowi dokument równoważny dokumentowi dostawy należy uznać, iż w sytuacji, gdy faktura nie spełnia wymogów określonych w ustawie o podatku akcyzowym, sprzedawca wyrobów węglowych będzie obowiązany do wystawienia dokumentu dostawy wyrobów węglowych.

Nowela ustawy o podatku akcyzowym nakłada na pośredniczący podmiot węglowy obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży wyrobów węglowych, oraz ewidencji użytych wyrobów węglowych w ramach zwolnień oraz do celów nieobjętych zwolnieniem. Szczegółowy zakres danych, które winna zawierać ewidencja sprzedaży oraz ewidencja wyrobów węglowych użytych, pośredniczący podmiot węglowy odnajdzie w art. 91a ustawy o podatku akcyzowym w znowelizowanym brzemieniu. Wybór formy prowadzenia ewidencji ustawodawca pozostawił w gestii pośredniczącego podmiotu węglowego. Co więcej, zgodnie z regulacją wynikającą z art. 91a ust.5 tejże ustawy, taka ewidencja może zostać zastąpiona przez ewidencję prowadzoną na potrzeby podatkowe lub księgowe inne niż akcyza, jeżeli zawiera wszystkie wymagane dane.

Podmiot, mający status pośredniczącego podmiotu węglowego, jest obowiązany do przechowywania do celów kontroli przez okres 5 lat, zarówno ewidencji wyrobów, wystawionych dokumentów dostawy oraz innych dokumentów, wymienione w art. 31a ust.3 noweli ustawy.

Znowelizowane przepisy wprowadzają instytucję podmiotu finalnego, który nie ma statusu pośredniczącego podmiotu węglowego, ale kupuje na terytorium kraju, importuje lub nabywa wewnątrzwspólnotowo wyroby węglowe do celów opałowych, w tym również objętych zwolnieniem od akcyzy.

W myśl przepisów ustawy z dnia 12 lipca 2013 roku podmiot finalny, zużywający wyroby węglowe do celów opałowych, objętych zwolnieniem od akcyzy nie będzie obowiązany do ewidencjonowania zakupionego i zużytego węgla. Obowiązek prowadzenia ewidencji będzie dotyczył jedynie pośredniczącego podmiotu węglowego stosownie do wymogów określonych w przepisie art. 91a.

Węgiel stanowi podstawę polskiej gospodarki, a obowiązujące od dnia 2 stycznia 2012 roku przepisy ustawy o podatku akcyzowym powodowały zbyt dużą biurokrację w obrocie wyrobami węglowymi.

Reforma regulacji prawnych w podatku akcyzowym jest wynikiem postulatów przedsiębiorców z branży węglowej, których dotyczyły nadmierne obowiązki dokumentacyjne w zakresie zwolnienia od akcyzy, jak i doświadczenia samych organów celnych, które są wręcz zasypane zestawieniami miesięcznymi sporządzonymi przez pośredniczące podmioty węglowe. I tak np. Naczelnik Urzędu Celnego w Katowicach, który jest organem właściwym w sprawie podatku akcyzowego, również od wyrobów węglowych, tylko w pierwszym półroczu 2013 roku otrzymał prawie 2,5 tysiąca zestawień miesięcznych, na których ujęto ponad 495 tysięcy dokumentów dostawy wystawionych dla wyrobów węglowych.

Natomiast obowiązek ewidencyjny nałożony na podmioty zużywające węgiel do celów objętych zwolnieniem z akcyzy, powoduje obciążenia o charakterze biurokratycznym, bowiem w ewidencji należało ujmuje się wszelkie operacje na wyrobach węglowych, od chwili ich nabycia.

Zmiana ustawy była poprzedzona wnikliwą analizą w zakresie funkcjonowania systemu opodatkowania akcyzą wyrobów węglowych oraz warunków zwolnień.

Z przeprowadzonych analiz i dialogu ze środowiskiem przedsiębiorców wynikało, iż przy stosunkowo niewielkim obciążeniu podatkowym, bo przecież kwota podatku akcyzowego od tony węgla to około 30 zł, udokumentowanie warunku zwolnienia z akcyzy wymagało bardzo wiele nakładów po stronie przedsiębiorcy, zarówno pośredniczącego podmiotu węglowego, jak i podmiotu zużywającego wyroby węglowe zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie.

Uchwalając ustawę z dnia 12 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym ustawodawca postanowił odformalizować system opodatkowania akcyzą wyrobów węglowych. Sprzedaż pomiędzy pośredniczącymi podmiotami węglowymi, czyli pośredniczenie w obrocie wyrobami węglowymi nie będzie skutkowało zobowiązaniem podatkowym.

Opodatkowanie będzie występowało wyłącznie na ostatnim etapie sprzedaży węgla do podmiotu zużywającego opał, czyli podmiotu finalnego.

Jeżeli finalny podmiot węglowy, zakupi węgiel zwolniony z akcyzy i zużyje go, naruszając warunki tego zwolnienia, wówczas obowiązek podatkowy będzie ciążył na nim, a nie na sprzedawcy. Ustawodawca jasno wskazuje, kto i kiedy będzie obowiązany do zapłaty akcyzy.

Co więcej, dla bezpieczeństwa w zakresie opodatkowania wyrobów węglowych dla w przypadku sprzedaży wyrobów węglowych, sprzedawca jest obowiązany ustalić, czy sprzedaje te wyroby pośredniczącemu podmiotowi węglowemu czy finalnemu nabywcy węglowemu.

W przypadku sprzedaży wyrobów węglowych pośredniczącemu podmiotowi węglowemu sprzedawca może zażądać od niego przedstawienia potwierdzenia przyjęcia powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia działalności gospodarczej, jako pośredniczący podmiot węglowy, a w razie odmowy jego przedstawienia może odmówić sprzedaży wyrobów węglowych po cenie nieuwzględniającej akcyzy.

Ustawa z dnia 12 lipca 2013 roku o zmianie ustawy o podatku akcyzowym została uchwalona na 45 posiedzeniu Sejmu, po rozpatrzeniu poprawek Senatu. Zgodnie z obowiązującym w Polsce procesem legislacyjnym, ustawa trafiła do podpisu do Prezydenta RP. W myśl regulacji wynikających z brzmienia art. 2 ustawy z dnia 12 lipca 2013 roku, uchwalone zmiany dotyczące akcyzy od wyrobów węglowych wejdą w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.

W kontekście zmiany organizacji obrotu wyrobami węglowymi należy się spodziewać, że ustawodawca dokona również zmiany rozporządzeń wykonawczych, które maja związek z wyrobami węglowymi.