Obce środki już wyciekają z Polski
Spółki z udziałem zagranicznym przyczyniają się do rozwoju naszej gospodarki, lecz obwinia się je też za kłopoty z deficytem oraz oskarża o ukrywanie zysków i unikanie podatków.
Pogłębiający się z roku na rok deficyt na rachunku obrotów bieżących płatności
uznawany jest powszechnie za najpoważniejszy problem w rozwoju gospodarczym
Polski. W ub.r. ujemne saldo wymiany towarowej sięgnęło już 14,5 mld USD, czyli
21,5 5 proc. całości obrotów handlowych. Zagrożenie dla stabilności systemu
finansowego kraju w części jednak zażegnują spore rezerwy walutowe (odpowiadające
wartości kilkumiesięcznego importu) oraz w dużym stopniu równoważenie ujemnego
salda obrotów napływem bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
Spółki z udziałem kapitału zagranicznego odgrywają podstawową rolę w
dynamizowaniu naszej wymiany handlowej z zagranicą. Gdy zaś przedsiębiorstwa bez
obcej własności przestały już zwiększać swoje zaangażowanie eksportowe, to firmy
zagraniczne z roku na rok powiększały udział w eksporcie (uczestniczą w nim już w
ponad 53,4 proc.). Niestety w ostatnich latach, za które dostępne są pełne zestawienia
statystyczne (1997 i 1998 r.), kapitał zagraniczny w Polsce generował w coraz
większym stopniu deficyt handlowy - sięgnął on na początku ub. poziomu 61,6 proc.,
czyli 11,6 mld USD przewagi importu spółek z udziałem zagranicznym nad ich
eksportem.
Największy wpływ na pogłębianie się deficytu handlowego miała motoryzacja,
całkowicie zdominowana przez zagraniczny kapitał. Import jej wyrobów - już blisko
4,5 mld USD w 1998 r., oznaczał "dołożenie" prawie 2,4 mld USD do niedoboru
handlowego. Po pojawieniu się pierwszych danych w ub.r. - gdy okazało się, że
ujemne saldo handlowe w wymianie samochodami osobowymi może być mniejsze o
ponad 22,7 proc., podobnie części i akcesoriów do aut i niemal o 30 proc. w
przypadku nadwozi pojazdów - Janusz Steinhoff, minister gospodarki, kilka tygodni
temu ocenił, że problem powoli znika. Minister stwierdził, że już niebawem zamiast
deficytu w motoryzacji 2,4 mld USD będziemy w motoryzacji mieć nadwyżkę co
najmniej 600 mln USD.
Również w innych dziedzinach, odpowiedzialnych za pogłębianie się deficytu, obce
spółki decydują o tym zjawisku bezpośrednio lub poprzez wpływ na odbiór ich
wyrobów. Chodzi o sprzęt telekomunikacyjny i różne urządzenia elektromaszynowe,
jak również o produkty chemiczne (26-29 proc. ogólnego deficytu) a nawet o wyroby
rolno-spożywcze. Już w 1998 r. NBP odnotował odwracanie się strumienia
zagranicznego kapitału - porównując wielkość ich oficjalnych strat na działalności (1
mld 698 mln USD), z reinwestowanym zyskami, okazało się, że inwestorzy
wyprowadzili z kraju więcej o 264 mln USD, niż pozostawili w swych spółkach (1 mld
434 mln USD). Tylko odsetki od kredytów spółek, zaciąganych w zagranicą,
przekroczyły 408 mln USD, gdy należne im dywidendy wyniosły jedynie 466 mln USD.
