Operatorzy telekomunikacyjni stawiają na usługi internetowe

W 2014 r. łączna wartość polskiego rynku telekomunikacyjnego wyniosła 39,21 mld zł. To spadek o 2,6 proc. w stosunku do roku poprzedniego. Według raportu UKE, największy dołek (12,7 proc.) wystąpił w telefonii stacjonarnej. Gorsze wyniki odnotowała także telefonia mobilna. Jedynym segmentem, którego wartość wzrosła, był dostęp do internetu.

Za jeden z głównych powodów kurczenia się rynku telekomunikacyjnego uważa się ostrą walkę konkurencyjną, która odbywa się głównie w obszarze cen.

- Polski rynek telekomunikacyjny jest jednym z najbardziej konkurencyjnych w EU i gdzie ARPU (średni przychód na użytkownika) jest jednym z najniższych - wyjaśnia Konrad Księżopolski, dyrektor zespołu analiz giełdowych Haitong Bank, oddział w Polsce.

Aby kurczenie się rynku powstrzymać, powinno się zatrzymać przecenę usług już nasyconych, czyli mobilnych głosowych, oraz stacjonarnych usług szerokopasmowych. Dynamicznie wzrosnąć musiałyby usługi z organicznym potencjałem. Zatrzymać się winna erozja bazy usługi głosowej telefonii stacjonarnej. Taki splot okoliczności wydaje się jednak mało realny.

Natomiast, zdaniem naszego rozmówcy, brak przynajmniej jednego z tych czynników może być skompensowany poprzez szybki rozwój usług pakietowych multi-play.

- W ciągu ostatnich kilku lat przychody operatorów telekomunikacyjnych spadły w wyniku trudnej sytuacji gospodarczej na świecie i w strefie euro, rosnącej konkurencji oraz presji ze strony organów regulacyjnych - wyjaśnia sytuację w naszym regionie Europy Kresimir Alic, senior program manager telecoms and networking CEMA IDC Adriatics.

W reakcji na te czynniki telekomy ograniczały koszty działalności, ale także podejmowały inwestycje mogące przynieść im większe przychody - w infrastrukturę sieci, jakość usług oraz efektywność działań marketingowych. Nasz rozmówca wskazuje, że w regionie CEE operatorzy odnotowują wzrost w obszarze transmisji danych, zarówno stacjonarnej, jak i mobilnej. Z drugiej strony spadek sprzedaży usług głosowych przewyższa wzrost uzyskany w obszarze transmisji danych. Alic przewiduje, że ten trend utrzyma się w najbliższej przyszłości.

Również Emil Konarzewski, partner Audytel, nie pozostawia złudzeń i przewiduje dalsze spadki we wszystkich segmentach usług głosowych (zarówno stacjonarnych, jak i mobilnych).

- Wzrosty nastąpią na rynku dostępu do internetu oraz w segmencie płatnej telewizji - uważa Konarzewski. - Dynamika tych zmian wynika z tego, że dla klasycznych usług głosowych jest na rynku coraz więcej substytutów (Skype, WhatsUp, Facebook), natomiast popyt na dostęp do treści stale rośnie.

Możliwości wzrostów na rynku telekomunikacyjnym przedstawiciel Audytel radzi szukać w rozwoju funkcjonalności, nowych aplikacjach oraz polepszeniu dostępu do treści. Wymagałoby to jednak zmiany modelu biznesowego operatorów, który ewoluuje dość powoli.

Rynek telekomunikacyjny kreowany jest w dużej mierze przez "key wordy".

- Pod tym pojęciem kryją się zjawiska, które okresowo zyskują na popularności, do momentu wyparcia ich przez nowe usługi - wyjaśnia Przemysław Warzecki z Urzędu Komunikacji Elektro nicznej. W ostatnim czasie wyobraźnię uczestników i analityków rynku rozpalały dwa słowa klucze - Big Data i usługi w chmurze.

Szczególnie dynamicznie wpłynęło to na sektor transmisji danych w internecie. Przedstawiciel UKE wskazuje, że coroczne, wyraźne wzrosty w tym segmencie spowodowane są również przez zwiększenie świadomości konsumentów przy korzystaniu z nowoczesnych technologii, a także popularyzację smartfonów. Operatorzy nieustannie poprawiają jakość swoich sieci. Połączenie obu tych czynników spowodowało wyraźny rozwój usług internetowych, w tym Big Data.

Prawdziwa rewolucja rynku telekomunikacyjnego związana będzie jednak z rozwojem tzw. internetu rzeczy (z ang. Internet of Things, IoT), czyli podłączenia do sieci coraz większej liczby urządzeń. Rozwój tego trendu spowoduje, że rynek telekomunikacyjny zostanie w niedługim czasie zdominowany przez usługi internetowe, w tym szczególnie internetu mobilnego. - Zarówno w przypadku klientów biznesowych, jak i indywidualnych oferta telekomów będzie stawać się coraz bardziej konwergentna, zawierająca w sobie połączenie kilku usług telco, także z dodatkiem usług wykraczających poza telco, jak np. payTV, usługi data w chmurze, mobile banking czy mobile utility, czyli zakup prądu przez operatora - przekonuje Księżopolski.

Ten trend już jest widoczny, następuje bowiem zwrot w kierunku ofert zawierających pakiet usług zarówno głosowych, jak i internetowych. Nasz rozmówca prognozuje możliwość dalszej konsolidacji rynku telekomunikacyjnego, która będzie następowała wraz z rozpowszechnianiem usług konwergetnych.

Wśród usług, które będą w najbliższym czasie rozwijały się najdynamiczniej, wskazuje się przede wszystkim bezprzewodowy internet szerokopasmowy (LTE) oraz szybki internet przewodowy światłowodowy FTTx.

Ewolucję rynku telekomunikacyjnego determinują trzy kluczowe, występujące równocześnie czynniki technologiczne, na które wskazuje Emil Konarzewski: rozwój zasięgu i pojemności sieci telekomunikacyjnych (w tym zwłaszcza sieci mobilnych i dostępowych), zwiększenie dostępności urządzeń końcowych (np. smarfon, tablet, smart TV, smartwatch, google glass) oraz oderwanie funkcji, z jakiej korzysta użytkownik, od sieci i urządzenia, z którego korzysta (tzw. dostęp OTT - Over The Top).

A jak ewolucja rynku wygląda z perspektywy firm telekomunikacyjnych? Najkrócej mówiąc - oferta rozwija się w stronę kompleksowości, czyli łączenia usług z zakresu komunikacji, transmisji danych i informatyki.

- Największy wzrost na tradycyjnym rynku notują usługi dostępu do internetu - wskazuje Wojciech Jabczyński z Orange Polska. - Segment ten rośnie z uwagi na coraz większą liczbę użytkowników sieci i zmianę modelu komunikacji z rozmów na transmisję danych.

Lawinowo rosnąca konsumpcja treści internetowych wymusza rozwój stacjonarnych i mobilnych sieci szerokopasmowych. Dla rozwoju usług mobilnych LTE ogromne znaczenie ma rozstrzygnięcie aukcji częstotliwości 800 Mhz.

Podczas gdy tradycyjny rynek telekomunikacyjny przeżywa stagnację, dynamicznie rozwija się sektor usług ICT. Rozwiązania takie jak internet rzeczy, M2M, usługi w chmurze czy smart cities zdobywają coraz więcej klientów. Klienci biznesowi oczekują od operatorów rozwiązań, które zapewnią ciągłość działania, czyli wymagają niezawodności i bezpieczeństwa. Duże podmioty potrzebują więc kompleksowych rozwiązań, łączących w sobie usługi z zakresu komunikacji, transmisji danych i informatyki. Szukają dostawcy kompleksowych usług ICT - począwszy od dostępu, poprzez aplikacje, doradztwo, integrację i utrzymanie Dynamicznie rozwijają się usługi związane z bezpieczeństwem i data center.

- Kolokacja, hosting, usługi związane z ochroną przed cyberzagrożeniami to odpowiedzi na nowe wyzwania stojące przed biznesem - mówi przedstawiciel Orange. Czynnikiem stymulującym dla biznesu są także nowe technologie (internet rzeczy, komunikacja M2M oraz usługi w chmurze). Im niższy segment biznesowy, tym większa standaryzacja oferty. Mniejsze firmy oczekują prostych rozwiązań i w swych potrzebach są zbliżone do segmentu klientów indywidualnych przy zwiększonym zapotrzebowaniu na usługi z zakresu bezpieczeństwa sieci.

- Wśród klientów biznesowych przede wszystkim stale rośnie zapotrzebowanie na podstawowe usługi telekomunikacyjne w prostszej i kompleksowej odsłonie - uważa natomiast Marcin Kotlarski, dyrektor ds. produktów i marketingu B2B Netia.

Przedstawiciel Netii zauważa istotną zmianę w podejściu nowych podmiotów, które są bardziej otwarte na outsourcing działań IT oraz telekomunikacyjnych. - Firmy są skłonne przenosić coraz więcej działań na operatora, na przykład zarządzanie infrastrukturą telekomunikacyjną, serwerową, kompleksowa budowa i obsługa sieci WiFi - uważa Kotlarski.

Marek Kobielski, prezes Dimension Data Polska, zauważa bardzo wyraźny trend związany z gwałtownym wzrostem liczby urządzeń bezprzewodowych, które są używane w sieciach korporacyjnych. - Mamy do czynienia z wieloma typami urządzeń, począwszy od dedykowanych tabletów medycznych w szpitalach, poprzez smartfony czy czytniki kodów używane w handlu wielkopowierzchniowym - wyjaśnia Kobielski. - Elementem wspólnym tych urządzeń jest interfejs sieci bezprzewodowej WiFi.

W ciągu dziesięciu lat zmieniła się nie tylko technologia, ale również kierunek świadczenia usług, na co zwraca uwagę Andrzej Tymecki, wiceprezes zarządu Exatel.

- Dziesięć lat temu głównym punktem oferty każdego operatora była dostawa standardowych usług telekomunikacyjnych, takich jak łącza do transmisji głosu i danych - przypomina Tymecki. - Dziś posiadanie łączy jest pewną bazą, dzięki której można oferować coraz bardziej zaawansowane rozwiązania ICT. Nasycenie rynku i spadające przychody operatorów wymusiły na branży precyzyjne dopasowywanie ofert dla tak specyficznych segmentów, jak np. energetyka czy bankowość.

Ten trend jest korzystny dla całego rynku, czyli dla operatorów, klientów końcowych i dostawców sprzętu. - Oferta firm telekomunikacyjnych dla sektora biznesowego będzie zatem ewoluowała w kierunku dostarczania możliwie najbardziej spersonalizowanych rozwiązań wspierających procesy i działania operacyjne, dopasowane do potrzeb konkretnych branż - prognozuje Tymecki.

Wraz z rozwojem internetu rzeczy dużym zainteresowaniem będą cieszyły się systemy, w których wykorzystywana jest komunikacja M2M. Jako przykład można podać coraz bardziej popularne inteligentne liczniki wykorzystywane w nowoczesnych systemach rozliczania mediów.

Mniej perspektywicznymi z punktu widzenia dostawcy usług będą tradycyjne, stacjonarne usługi głosowe, od dłuższego czasu oferta firm telekomunikacyjnych migruje bowiem w kierunku dostarczania usług opartych na technologii IP.

- Niezależnie od trendów związanych z budową różnorodnych i kompleksowych ofert, zupełnie niezależną drogą podążają usługi związane z bezpieczeństwem - mówi Krystian Fydrych, kierownik produktu w ATM. Nasz rozmówca wyjaśnia, że używamy coraz większej gamy produktów, które wykorzystują internet i wymianę danych w postaci mobilnej - smartfony, tablety, smartwatche i inne gadżety wykorzystujące technologie 4G czy LTE, za chwilę pojawią się zapewne kolejne rozwiązania. Mobilność oraz ilość wymienianych pomiędzy urządzeniami danych pozwala na dotarcie do nowych klientów i większego wykorzystywania zasobów operatorów. Tu także aspekt bezpieczeństwa będzie kluczowy, chociażby ze względu na konieczność zabezpieczenia infrastruktury.

Piotr Pawłowski, członek zarządu ds. handlowych w 3S, w ciągu ostatnich dwóch lat zauważa mocny trend migracji rozwiązań IT i telco w stronę modelu chmurowego (IaaS, PaaS, SaaS). Operatorzy telekomunikacyjni i data center stali się zarówno dostawcami infrastruktury dla producentów rozwiązań chmurowych, jak i dostawcami rozwiązań bezpośrednio dla klientów biznesowych. Przykładem tego modelu usługowego może być oferta pozwalająca na korzystanie z wirtualnej centrali telefonicznej i telefonii w modelu abonamentowym.

Klienci biznesowi coraz rzadziej pytają wyłącznie o cenę ofert telekomunikacyjnych, a częściej o usługi dodane. - Interesują ich m.in. wirtualna centrala, możliwość przełączania i nagrywania połączeń, telekonferencje czy integracja z systemami CRM - wymienia Michał Jakubowski, prezes zarządu easyCALL.pl. - Telefonia ma być nie tylko tania, coraz częściej jest traktowana jako jedna z usług komunikacji zintegrowanej.

W segmencie biznesowym nasz rozmówca spodziewa się rozwoju usług telekonferencyjnych, a także tych wspierających działalność konkretnych działów, np. marketingu czy sprzedaży. Wiele z nich będzie dostępnych w chmurze obliczeniowej.

- Cloud computing będzie jednym z najszybciej rozwijających się obszarów telekomunikacji, w dużej mierze dzięki inwestycjom firm z sektora MŚP - przewiduje Michał Jakubowski. - To spółki bardzo dobrze zarządzane, a jednocześnie już bardzo świadome "technologicznie".

Widoczna będzie także coraz większa integracja usług telekomunikacyjnych z oferowanymi przez inne branże. Już od pewnego czasu następuje mariaż telekomów z energetyką, docelowo można spodziewać się łączenia usług telekomunikacyjnych z finansowymi czy medycznymi. Usługi pakietowane, czyli telefon, internet, telewizja, prąd, a nawet bankowość w jednym abonamencie, to sposób operatorów telekomunikacyjnych na budowanie lojalności klientów indywidualnych.

Rynek wymusza konieczność oferowania szerokiego wachlarza powiązanych ze sobą usług, zarówno niezależnych, jak i pakietowanych. Dobrym przykładem jest zaangażowanie firm telekomunikacyjnych w zakresie produktów związanych z systemami bankowymi czy szybkimi pożyczkami. Firmy te wchodzą również w nowy dla nich obszar IT i próbują do swoich tradycyjnych ofert dodać rozwiązania uzupełniające z zakresu bezpieczeństwa, chmury czy hostingu.

Ewolucja mocno zmienia nie tylko rynek usług, ale i sprzętu telekomunikacyjnego. Alicja Rdzanek, product marketing manager w polskim oddziale Microsoft, zamyka obecny kierunek zmian w haśle: "estetyczny design i mocne wnętrze".

- Na rynku pojawia się coraz więcej urządzeń mobilnych z segmentu premium, które cechują się zarówno dbałością o detale wizualne, jak również wysoką mocą obliczeniową - wyjaśnia.

Użytkownicy urządzeń mobilnych są dziś gotowi zapłacić więcej za rozwiązania prestiżowe, co również dostrzegają producenci sprzętu. Prócz samego hardware'u warto jednak spojrzeć na software, gdzie także możemy zaobserwować ciekawe zjawisko - producenci sprzętu coraz chętniej decydują się na ujednolicenie oprogramowania funkcjonującego na różnych urządzeniach. Dzięki harmonizacji software'u na urządzeniach mobilnych użytkownicy spotykają się ze znajomym systemem operacyjnym i interfejsem zarówno na smartfonie, jak i tablecie, urządzeniu 2w1 czy notebooku.

Dzięki wykorzystaniu pojemności i bezpieczeństwa chmury, urządzenia mobilne stają się mobilne w pełni tego słowa znaczeniu, ich użytkownicy otrzymują bowiem dostęp do swoich plików w zasadzie z każdego urządzenia, jakie posiadają.

- Mocno będzie akcentowane wszystko, co przybliża nas do internetu rzeczy - prognozuje Jerzy Łabuda, reprezentujący firmę Samsung. - Możliwość współpracy z różnymi kategoriami urządzeń i usług czy monitorowanie zdrowia. Ważnym aspektem będzie bezpieczeństwo, czyli zaawansowane systemy biometryczne współdziałające z zabezpieczeniami sprzętowymi i silną infrastrukturą.

Zdaniem Łabudy urządzeniem telekomunikacyjnym stanie się wiele urządzeń pełniących różne funkcje - kamery, telewizory, słuchawki, zegarki, a nawet zamki od drzwi czy żarówki. Infrastruktura oraz urządzenia mobilne do niej przypięte coraz lepiej radzą sobie z przesyłaniem strumieniowym, co sprawia, że "gorącymi tematami" stają się wideorozmowy i transmisje live.

Jarosław Maślanek

Więcej informacji w portalu "Wirtualny Nowy Przemysł"