PISM: Gazowy korytarz Północ-Południe może być geopolitycznym przełomem

Przełom ten - jak stwierdza PISM w specjalnym raporcie poświęconym korytarzowi - miałby w dłuższej perspektywie polegać na budowie w regionie jednolitego rynku gazu, niewrażliwego na "nadużycia" rosyjskiej polityki. "Korytarz w połączeniu z innymi działaniami dywersyfikacyjnymi w regionie i zmianami polityki UE nie tylko wpłynie na pozycje tradycyjnych dostawców gazu, ale również na ich polityczne znaczenie w całym regionie. Zmienią się więc stosunki Rosji z Europą Środkową" - ocenia Instytut.

Korytarz jest inicjatywą państw grupy wyszehradzkiej (V4). Jednym z ostatnich efektów wspólnych działań jest podpisane przez V4 porozumienie ws. współpracy przy tworzeniu zarówno fizycznych połączeń, jak i ujednolicaniu regulacji. Obecnie w Europie Środkowo-Wschodniej nie ma możliwości prowadzenia transgranicznego handlu gazem, ponieważ główne gazociągi idą ze wschodu na zachód, a brak jest połączeń między nimi. Korytarz maksymalnie wykorzysta istniejące sieci, ale wymaga budowy kilka interkonektorów, łączących sieci gazowe poszczególnych krajów. Docelowo ma fizycznie łączyć terminale LNG w Świnoujściu i na wyspie Krk w Chorwacji, ale oprócz budowy gazociągów wymaga ujednolicenia regulacji rynkowych. Zdaniem specjalistów projekt ruszy ok. 2018-2020 r., a od budowy nowych gazociągów ważniejsze jest ujednolicenie regulacji.

PISM podkreśla, że budowa korytarza jest podstawą do wprowadzenia jednolitego regionalnego modelu handlu gazem. "Powszechne jest przekonanie, że obecne długoterminowe kontrakty gazowe, indeksowane do cen ropy nie odpowiadają podstawowym zasadom rynku. Naturalny jest więc ich zmiana w kierunku rynkowego wyznaczania cen na hubach (ośrodkach handlu) i oparcia rynku na czynnikach popytu i podaży" - zaznacza raport. W przypadku korytarza Północ-Południe głównym ośrodkiem handlu ma być austriacki hub Baumgarten.

Raport wylicza interkonektory, potrzebne do zapewnienia możliwości fizycznego przesyłu gazu. Przypomina, że Węgry uruchomiły już połączenia z Rumunią i Chorwacją, a w 2015 r. gotowy będzie interkonektor ze Słowacją. Czechy od 2011 r. mają interkonektor z Polską, a najwcześniej w 2017 r. uruchomią połączenie z Baugarten. Również do 2017 r. ma powstać interkonektor Polska-Słowacja. PISM zauważa, że kraje V4 intensywnie rozbudowują też magazyny gazu.

Raport stwierdza, że państwa V4 znacznie się różnią co do planów liberalizowania rynku gazu, mają też własne lokalne priorytety w budowie infrastruktury, ale ich wspólnym deklarowanym celem jest dywersyfikacja dostawców i dróg dostawy gazu. PISM zauważa, że poszczególne kraje V4 są za małe, by samodzielnie zainteresować największych światowych dostawców gazu, ale wspólnie stanowią już interesujący dla nich rynek.

Według raportu, dla prawidłowego funkcjonowania takiego rynku niezbędny jest dostęp w Baumgarten do wielu źródeł surowca, np. z terminali LNG, ponieważ dziś hub handluje tylko gazem rosyjskim. PISM wskazuje, że kraje regionu powinny np. szukać dostawców w USA, które rozważają możliwość eksportowania swojego gazu. Na przeszkodzie stoją jednak bardzo ostre i nieprzejrzyste amerykańskie regulacje w tym zakresie, ale dyplomaci z państw V4 wraz ze sprzyjającymi im członkami Kongresu USA powinni działać na rzecz uruchomienia tego eksportu.

Raport ocenia, że kraje V4 wyciągnęły wnioski z kryzysu gazowego z 2009 r. i podjęły działania obniżające ich zależność od gazu z kierunku wschodniego.

PISM zauważa też, że dywersyfikacja źródeł może wzrosnąć dzięki przyłączeniu do projektu Rumunii, która ma dużą sieć tranzytową, potencjalnie duże możliwości magazynowe oraz prawdopodobnie duże własne zasoby gazu w łupkach. Instytut stwierdza jednak, że kraj ten nie ma jasnej polityki w tych kwestiach. Wskazuje natomiast, że za pomocą stosunkowo niewielkich przedsięwzięć może wnieść bardzo duży wkład do projektu środkowoeuropejskiego rynku. Raport wskazuje tu budowę interkonektorów z Bułgarią i Mołdawią oraz uruchomienie możliwości tłoczenia gazu w obie strony na jednokierunkowym dziś połączeniu z Węgrami.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze