Poszkodowani otrzymają pieniądze
Osoby, które na skutek zmian ustawowych w 2002 r. zostały pozbawione prawa do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, nie tylko nabędą to prawo, ale również otrzymają zwrot utraconych z tego tytułu korzyści. Umożliwią to regulacje zawarte w nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, którą wkrótce rozpatrzy Senat.
Trybunał Konstytucyjny z wyroku 30 marca 2005 r. (sygn. akt K 19/02) usunął dwa niekonstytucyjne przepisy, które pozbawiły prawa do zasiłków i świadczeń przedemerytalnych kilka tysięcy osób. Wprowadzono je na podstawie nowelizacji ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu z 17 grudnia 2001 r.
Pierwszy uzależnił prawo do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego na zasadach obowiązujących do końca 2000 r. od zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy przed wejściem w życie nowelizacji, czyli przed 1 stycznia 2001 r.
Drugi dotyczył pracowników byłych PGR, którzy w dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej nie mieli szansy na spełnienie warunku nabycia prawa do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, jakim było posiadanie statusu bezrobotnego w dniu 7 listopada 2001 r. Trybunał orzekł, że wprowadzenie tych przepisów z mocą wsteczną i zaledwie trzydniową vacatio legis w przypadku pierwszego z nich jest niezgodne z konstytucją i narusza zasadę ochrony praw nabytych.
W nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia ustalono, że prawo do zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego na zasadach określonych w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz.U. z 2003 r. nr 58, poz. 514 z późn. zm.), obowiązujących do końca 2001 r., przysługuje (począwszy od 1 stycznia 2002 r.) osobie, która do 12 stycznia 2002 r. spełniła warunki do jego nabycia.
Natomiast pracownikom byłych PGR prawo do świadczeń przedemerytalnych przysługuje (począwszy od 1 stycznia 2002 r.), jeżeli w okresie od 1 stycznia 2002 r. do 31 lipca 2004 r. spełniali warunki do ich nabycia określone w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w brzmieniu obowiązującym 1 stycznia 2002 r., poza warunkiem, jakim było posiadanie statusu bezrobotnego 7 listopada 2001 r.
Uprawnieni otrzymają wyrównanie za okres do dnia 31 lipca 2004 r. bez odsetek ustawowych. Zasiłki i świadczenia przedemerytalne przysługujące do 31 lipca 2004 r., począwszy od 1 sierpnia 2004 r., podlegają przepisom ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. nr 120, poz. 1252).
Wniosek w tej sprawie uprawnieni powinni złożyć do właściwego dla miejsca zamieszkania powiatowego urzędu pracy w ciągu trzech miesięcy od dnia wejścia w życie omawianej nowelizacji.
Marzena Jurczewska
Opinia
prof. Marek Mazurkiewicz, sędzia Trybunału Konstytucyjnego
Wyrok TK zlikwidował wyjątkowo dotkliwą dla uprawnionych sytuację, kiedy z mocą wsteczną Sejm zaostrzył rygory przyznawania świadczeń przedemerytalnych, równocześnie obniżając ich wysokość, a tym samym pozbawiając do nich prawa kilka tysięcy osób. Dotknęło to szczególnie tych, którym stosunek pracy wygasł 31 grudnia 2001 r., np. z powodu wypowiedzenia, a nie posiadały one stosownego zaświadczenia i nie mogły zarejestrować się jako bezrobotne. Klasycznym naruszeniem zakazu działania prawa wstecz i regulowania sytuacji, na którą zainteresowani nie mogli mieć wpływu, był też przepis dotyczący uzyskania prawa do świadczeń przedemerytalnych przez pracowników byłych PGR.
