Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Ile wynosi świadczenie, kto może je dostać?
Osoby, które poprzez naruszenie sprawności organizmu nie są w stanie wykonywać żadnej pracy, określane są mianem osób całkowicie niezdolnych do pracy. Takie osoby mogą starać się o przyznanie renty. Kto dokładnie może dostać rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i ile ona wynosi? Wyjaśniamy, jakie warunki trzeba spełnić.
O rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy mogą się starać osoby, które utraciły zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej. Niezdolność spowodowana jest naruszeniem sprawności organizmu i nie powróci ona nawet w przypadku przekwalifikowania.
Do otrzymania świadczenia nie wystarczy być niezdolnym do pracy. Rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy otrzymają osoby:
- u których orzecznik ZUS stwierdził niezdolność do pracy;
- mające stosowny do wieku okres składkowy i nieskładkowy, w którego trakcie powstała niezdolność;
- których całkowita niezdolność do pracy powstała w trakcie okresów składkowych lub nieskładkowych, lub w ciągu 18 miesięcy od zakończenia tych okresów (nie dotyczy osób, które mają udowodniony staż ubezpieczenia w wysokości 20 lat, w przypadku kobiet lub 25 lat, w przypadku mężczyzn).
Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje lekarz orzecznik ZUS. Aby je otrzymać, należy zgłosić się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Lekarz przeprowadzi badania i na ich podstawie stwierdzi, jaki występuje stopień niezdolności do pracy oraz czy jest ona trwała, czy czasowa. Instytucja wydaje decyzję w ciągu 30 dni.
Posiadanie określonych okresów składkowych i nieskładkowych to wymóg konieczny do spełnienia, aby otrzymać rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Czym się charakteryzują te okresy?
Za okresy składkowe uważa się te, w których odprowadzane były składki. Będą to okresy m.in. zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy zasiłku macierzyńskiego. Okresy nieskładkowe to m.in. czas nauki w szkole wyższej (pod warunkiem ukończenia kierunku), pobierania zasiłku chorobowego czy rehabilitacyjnego.
Osoba starająca się o świadczenie musi na swoim koncie zgromadzić określoną długość takiego stażu ubezpieczenia. Okresy składkowy i nieskładkowy łącznie powinny wynosić co najmniej:
- 1 rok - dla osób, u których niezdolność do pracy powstała przed 20 rokiem życia;
- 2 lata - dla osób, u których niezdolność do pracy powstała między 20, a 22 rokiem życia;
- 3 lata - dla osób, u których niezdolność do pracy powstała między 22, a 25 rokiem życia;
- 4 lata - dla osób, u których niezdolność do pracy powstała między 25, a 30 rokiem życia;
- 5 lat - dla osób, u których niezdolność do pracy powstała po 30 roku życia.
Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy jest wyliczana indywidualnie dla każdego świadczeniobiorcy. Można ją obliczyć poprzez zsumowanie:
- 24 proc. kwoty bazowej (czyli przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego roku, które zostało pomniejszone o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym);
- po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (uwzględnia się pełne miesiące);
- po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych (uwzględnia się pełne miesiące);
- po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresu, który brakuje do pełnych 25 lat stażu ubezpieczenia (liczone od dnia złożenia wniosku, do dnia osiągnięcia 60 r.ż.).
Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową od 1 marca 2023 roku wynosi 1906,13 zł. Jeśli przyszłemu świadczeniobiorcy z obliczeń wychodzi renta o wartości niższej, kwota zostaje wyrównana do kwoty najniższej obowiązującej renty.
