"Rozwód" z dostawcą prądu

Po zmianach przepisów prawa energetycznego, które weszły w życie 1.07.2007 r., zarówno osoby fizyczne, jak i przedsiębiorcy uzyskali możliwość zakupu energii od wybranego przez siebie niezależnego sprzedawcy. Jednak usługę dystrybucji świadczą nadal dotychczasowi operatorzy systemów dystrybucyjnych.

Najnowsza ustawa nowelizująca Prawo energetyczne, która weszła w życie z dniem 11.03.2010 r., wprowadziła nowe definicje: bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej, bezpieczeństwa pracy sieci elektroenergetycznej, równoważenia dostaw energii elektrycznej z zapotrzebowaniem na tę energię.

Wprowadzono ponadto nowe brzmienie definicji odbiorcy końcowego. Uregulowane zostały kwestie podziału kompetencji i nałożenia odpowiedzialności za zapewnianie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na wszystkich istotnych użytkowników systemu elektroenergetycznego oraz organy administracji publicznej.

Zagwarantowano wyznaczenie operatora systemu dla wszystkich sieci i instalacji gazowych i elektroenergetycznych, któremu zapewniono niezależność funkcjonowania. Nowelizacja ta wprowadziła także zmiany mające na celu zapewnienie konkurencyjnych cen energii elektrycznej kształtowanych na rynku energii, lecz potrzeba też przejrzystych i jednolitych procedur zmiany sprzedawcy tych dóbr.

Według nowych przepisów, sprzedawca paliw gazowych lub energii został zobowiązany do sporządzania i publikowania ofert sprzedaży tych paliw.

Zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prowadzące działalność gospodarczą mają obecnie prawo do zmiany sprzedawcy energii elektrycznej. Sposób zmiany sprzedawcy energii elektrycznej w jednym i drugim przypadku jest taki sam. Opracowany został przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) i oparty jest na zasadzie sześciu kroków (informacje ze strony URE: www.ure.gov.pl):

1. Odbiorca zawiera umowę sprzedaży z nowym sprzedawcą
Nowa umowa sprzedaży powinna wejść w życie z dniem wygaśnięcia umowy sprzedaży z dotychczasowym sprzedawcą. Takie rozwiązanie gwarantuje ciągłość sprzedaży. Przy zawieraniu umowy z nowym sprzedawcą należy doinformować się o możliwości zawarcia umowy kompleksowej, która powinna zastąpić dwie umowy - handlową i dystrybucyjną. Jak wynika bowiem z danych Urzędu Regulacji Energetyki, obecnie tylko jeden operator - Energoserwis Kleszczów sp. z o.o. - podpisał generalną umowę dystrybucyjną (GUD) wykorzystując rekomendowany przez prezesa URE wzorzec GUD. Generalna umowa dystrybucyjna określa warunki funkcjonowania sprzedawcy na terenie operatora oraz jego współpracy z operatorem. Operatorzy systemów dystrybucyjnych poprzez zawierane umowy o świadczenie usług dystrybucji ze sprzedawcami dokonują doprecyzowania zasad korzystania z sieci i otwierają poszczególnym sprzedawcom drogę do działania na swoim obszarze.
2. Odbiorca wypowiada umowę sprzedaży dotychczasowemu sprzedawcy
Krok ten może już wykonać nowy sprzedawca, o czym często informują na swoich stronach internetowych. W przypadku, gdy sprzedawcą dotychczasowym była spółka dystrybucyjna, odbiorca wypowiada tzw. umowę kompleksową, czyli obejmującą zarówno warunki sprzedaży energii elektrycznej, jak i świadczenia usługi dystrybucji. Zgodnie z art. 4 j ust. 3 ustawy Prawo energetyczne, odbiorca końcowy może wypowiedzieć umowę, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza temu odbiorcy paliwa gazowe lub energię, bez ponoszenia kosztów i odszkodowań innych niż wynikające z treści umowy, składając do przedsiębiorstwa energetycznego pisemne oświadczenie. Ponadto umowa, na podstawie której przedsiębiorstwo energetyczne dostarcza energię elektryczną odbiorcy energii w gospodarstwie domowym, ulega rozwiązaniu z ostatnim dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym oświadczenie tego odbiorcy dotarło do przedsiębiorstwa energetycznego. Odbiorca może wskazać późniejszy termin rozwiązania umowy.
3. Odbiorca zawiera umowę o świadczenie usługi dystrybucyjnej
Krok ten również może wykonać nowy sprzedawca. Po wypowiedzeniu umowy kompleksowej, oprócz nowej umowy sprzedaży z wybranym sprzedawcą, odbiorca zawiera z operatorem systemu dystrybucyjnego umowę o świadczenie usług dystrybucji. Umowa ta wchodzi w życie z dniem rozwiązania umowy kompleksowej. Istotne jest, że nową umowę o świadczenie usługi dystrybucji odbiorca może zawrzeć na czas nieokreślony i nie jest konieczne wypowiadanie i ponowne jej zawieranie przy kolejnych zmianach sprzedawców.
4. Odbiorca informuje operatora systemu dystrybucyjnego o zawarciu nowej umowy sprzedaży
W niektórych przypadkach ten krok może wykonać sprzedawca z upoważnienia odbiorcy. Zgłoszenie (może być wymagane pisemne) powinno zawierać: określenie stron nowej umowy sprzedaży, termin obowiązywania umowy, planowane ilości dostaw energii, określenie podmiotu odpowiedzialnego za bilansowanie handlowe (najczęściej będzie nim nowy sprzedawca). Obecnie odbiorca zakupuje energię elektryczną od przypisanego mu terytorialnie przedsiębiorstwa energetycznego, które świadczy usługi: sprzedaży - jako sprzedawca oraz dystrybucji (transportu) - jako operator systemu dystrybucyjnego.
5. Dostosowanie układów pomiarowo-rozliczeniowych (liczników)
W tym działaniu odbiorca może również skorzystać z pomocy nowego sprzedawcy. W zależności od wielkości zużycia energii zmiana sprzedawcy może wymagać dostosowania układu pomiarowo-rozliczeniowego. Koszty dostosowania układu ponosi jego właściciel. W przypadku odbiorców przyłączonych do sieci o niskim napięciu, liczniki należą do operatorów systemów dystrybucyjnych. W przypadku tych odbiorców, brak licznika z rejestracją i transmisją danych nie stanowi przeszkody w zmianie sprzedawcy.
6. Odczyt licznika i rozliczenie końcowe z poprzednim ("starym") sprzedawcą
W dniu wejścia w życie nowej umowy sprzedaży (czyli w dniu zmiany sprzedawcy) operator systemu dystrybucyjnego zobowiązany jest dokonać odczytu układu pomiarowego. W przypadku liczników uniemożliwiających transmisję danych, odczyt taki może być opóźniony, ale nie powinien nastąpić później niż w ciągu pięciu dni roboczych po zmianie sprzedawcy. Stan licznika na dzień zmiany sprzedawcy operator przekazuje dotychczasowemu oraz nowemu sprzedawcy w określonym terminie (do 5. dnia następnego miesiąca). Na tej podstawie sprzedawcy wystawią odbiorcy faktury. Dotychczasowy sprzedawca przygotuje rozliczenie końcowe.

Niezależnie od powyżej przedstawionego sposobu zmiany sprzedawcy energii, należy zwrócić uwagę, iż w przypadku przedsiębiorców zamiar zmiany sprzedawcy wymaga wnikliwej analizy zużycia energii, stanu, dostosowania i funkcjonowania układów pomiarowych w firmie. Zmiana sprzedawcy stanowi poważne przedsięwzięcie biznesowe, które wymaga porównania nakładów i efektów. Przedsięwzięcie zmiany sprzedawcy musi być przede wszystkim dla danego przedsiębiorcy opłacalne. Poza korzyściami wynikającymi z niższych cen i racjonalizacją zużycia energii elektrycznej, przedsiębiorcy powinni brać pod uwagę charakter procedur, formy płatności, stopień ryzyka finansowego oraz zaangażowanie pracowników związanych z operacją zmiany sprzedawcy. Podsumowując, decyzja o zmianie sprzedawcy energii powinna być decyzją dogłębnie przemyślaną i poprzedzoną dokładną analizą zużycia energii w firmie.

Przedsiębiorstwa energetyczne, poprzez organizowane promocje i obniżanie ceny prądu, starają się dostosowywać do reguł coraz bardziej konkurencyjnego rynku energii, chcąc zatrzymać dotychczasowych klientów i pozyskać nowych. Działania te mogą być szczególnie istotne nie tylko w przypadku przedsiębiorców, którzy chcą zmniejszyć koszty wydatkowane na energię elektryczną w swojej firmie, ale także w przypadku osób fizycznych, które planują zmniejszenie kosztów wydatkowanych na zużycie energii w swoich gospodarstwach domowych.

Elżbieta Burzyński

radca prawny, IURICO Kancelaria Prawna Law Office

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 8.01.2010 r. o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2010 r. Nr 21, poz. 104.
2. Ustawa z dn. 10.04.1997 r. - Prawo energetyczne - tekst ujedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z poźn. zm.