Rząd rozpatrzył we wtorek Program dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce

Program prezentuje kierunki rozwoju sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce wraz z celami i działaniami niezbędnymi dla ich osiągnięcia. Zastąpić ma poprzedni tego typu dokument, który wygasł z końcem 2015 r. Docelowo realizację programu ma wesprzeć nowa Ustawa o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, która będzie przyjęta do 2020 r.

Zawarta w Programie prognoza polskiego zapotrzebowania na węgiel kamienny w 2030 r. zakłada w tzw. scenariuszu referencyjnym zużycie podobne do obecnego, rzędu 70-71 mln ton rocznie (w tym 57-58 mln ton to węgiel energetyczny, a 13 mln ton koksowy). W scenariuszu niskim, przy zaniechaniu prac rozwojowych w tym sektorze, roczne minimalne zapotrzebowanie oszacowano na 56,5 mln ton, a w rozwojowym scenariuszu wysokim nawet na 86,1 mln ton w 2030 r.

W każdym scenariuszu węgiel kamienny, wraz z brunatnym, mają pozostać podstawowymi nośnikami energii w Polsce w 2030 r., choć ich procentowy udział w miksie energetycznym będzie spadał. Program zakłada, że zawarte w nim prognozy zapotrzebowania na węgiel będą co roku weryfikowane i aktualizowane.

Z dokumentu wynika, iż zasoby bilansowe wszystkich krajowych złóż węgla kamiennego według stanu na koniec grudnia 2016 r. wynosiły 58,6 mld ton. Zasoby złóż zagospodarowanych stanowiły 37,9 proc. zasobów bilansowych i wynosiły 22,2 mld ton. Wielkość bilansowych zasobów węgla w złożach niezagospodarowanych wynosiła 32,1 mld ton. W ocenie autorów dokumentu stanowią one "dostateczną rezerwę bezpieczeństwa energetycznego".

"Celem głównym Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce jest tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora górnictwa węgla kamiennego, opartego na kooperacji, wiedzy i innowacjach, który działając w przyjaznym oraz przewidywalnym otoczeniu programowo - prawnym, pozwala na efektywne wykorzystanie kapitału zasobowego, społecznego i gospodarczego dla zapewnienia wysokiej niezależności energetycznej Polski oraz wspierania konkurencyjności gospodarki narodowej" - napisano w dokumencie.

Wśród dziesięciu szczegółowych celów Programu jest:

- odzyskanie i stabilizacja płynności, rentowności i efektywności ekonomiczno - finansowej sektora górnictwa węgla kamiennego, w tym poprzez dostosowanie zdolności produkcyjnych do potrzeb rynku oraz możliwości eksportowych;

- integracja pionowa górnictwa i energetyki oraz stworzenie efektywnego modelu grupy węglowo-koksowej;

- zaspokojenie krajowych potrzeb na węgiel kamienny, w tym w szczególności do produkcji energii elektrycznej, ciepła oraz koksu;

- zapewnienie dostępu do nowych złóż węgla oraz zapewnienie odpowiedniego poziomu inwestycji tam, gdzie zapewnią one najwyższą efektywność ekonomiczną;

- rozwój kompetencji pracowniczych i wiedzy;

- zmniejszenie oddziaływania sektora górnictwa węgla kamiennego na środowisko oraz zwiększenie wykorzystania odpadów wydobywczych i kopalin towarzyszących;

- innowacje w górnictwie węgla kamiennego. Stworzenie tzw. inteligentnej kopalni;

- dywersyfikacja wykorzystania gospodarczego węgla kamiennego;

- wyeliminowanie skutków dotychczas przeprowadzonych działań restrukturyzacyjnych;

- ujednolicenie, uelastycznienie i uproszczenie systemów wynagradzania (do końca 2018 r.) i jego wprowadzenie (od 2019 r.).

Program przewiduje wykonanie analiz w zakresie integracji pionowej górnictwa i energetyki opartych na dwóch Grupach Producentów Węgla Energetycznego: Górnośląskiej (opartej o PGG) i Wschodniej (opartej o LW Bogdanka). Analizy zostaną wykonane w trzech wariantach: integracji kapitałowej, integracji funkcjonalnej oraz integracji na poziomie operatywnym, jak również w ujęciu dalszej konsolidacji sektora energetycznego w Polsce.

Celem jest także wykonanie analiz w zakresie dalszej optymalizacji i możliwej konsolidacji struktur organizacyjnych obecnej Grupy Węglowo - Koksowej w kierunku uproszczenia struktury grupy JSW oraz optymalizacji kosztów jej funkcjonowania.

"Po 2020 r. sektor węgla kamiennego funkcjonować powinien w układzie dwóch Grup Producentów Węgla Energetycznego (Górnośląska i Wschodnia) z perspektywicznym potencjałem konsolidacyjnym oraz jednej Grupy Węglowo-Koksowej, w ramach których funkcjonowałoby, obok kopalń jednoruchowych, kopalnie zespolone" - napisano w dokumencie.

Program przewiduje również m.in. opracowanie koncepcji Sektorowego Funduszu Stabilizacyjnego (SFS) w terminie do końca 2018 r., obejmującej cele jego funkcjonowania, zadania oraz źródła i sposób jego finansowania, w tym poprzez realokację środków pochodzących z obciążeń administracyjnych działalności spółek węglowych, środków pochodzących z działalności górniczej oraz środków pochodzących z uzyskiwanych zysków i w kolejnych latach - z odsetek od udzielanych spółkom węglowych preferencyjnych pożyczek; jego celem strategicznym winno być łagodzenie skutków wahań koniunkturalnych.

Inny przewidziany w Programie projekt to Sektorowa Dynamiczna Baza Zasobowa dla górnictwa węgla kamiennego, która ma być narzędziem nowoczesnego zarządzania zasobami węgla. Program szczegółowo definiuje też szanse i zagrożenia dla górnictwa - zarówno te wewnętrzne, jak i wynikające z otoczenia.

W oparciu o plany inwestycyjne spółek węglowych oszacowano koszty realizacji zadań zaproponowanych w programie w latach 2017 - 2022.

Z kolei dla lat 2023-2030 przyjęto średnią wartość rocznych nakładów na lata 2017 - 2022, czyli 2,006 mld zł. Minister energii raz w roku, w terminie do końca lipca ma przedstawiać rządowi informację o realizacji Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce za rok poprzedni wraz z ewentualnymi propozycjami korekt.