Służby celne pod lupą NIK-u

Prawie połowa odpraw celnych dokonywana jest jedynie przez kontrolę dokumentów, a w większości przypadków prowadzi ją jeden funkcjonariusz - wynika z raportu Najwyżej Izby Kontroli o funkcjonowaniu służb celnych. Według NIK-u, są one wciąż słabo wyposażone i dopuszczają do sytuacji korupcjogennych. I chociaż działanie urzędów celnych jest wciąż dalekie od ideału, to są pierwsze jaskółki zmian - uznała Izba.

Podstawowe przewinienie nie zmienia się od lat: dopuszczenie do sytuacji korupcjogennych, w tym sponsorowania urzędów celnych przez firmy, które są obsługiwane przez owe urzędy celne. Wiceprezes NIK, Jacek Uczkiewicz uważa, że np. korzystanie z niższych stawek czynszu przez urzędy jest naganne. Zaznacza jednak, że trudno za to winić wyłącznie szefów poszczególnych urzędów: "Zarzutów tutaj nie stawiamy, dlatego że musimy uznać te argumenty dyrektorów: nie mamy pieniędzy na czynsze. Alternatywą jest zamykanie urzędu" - uważa Uczkiewicz. Winić można jednak za inne błędy takie jak zbyt mała rotacja celników oraz nie realizowanie zasady "wielu oczu" podczas kontroli. Chodzi o dokonywanie odprawy przez jednego funkcjonariusza. "Ten sam funkcjonariusz celny sprawdzał dokumenty, dokonywał rewizji towaru i wymierzał należności, zarówno celne jak i podatkowe" - czytamy w raporcie.

Oprócz tego wciąż brakuje pieniędzy na odpowiednie wyposażenie celników, m.in. w specjalne podświetlane lusterka czy zestawy narkotestów. Są też zmiany na lepsze. Powstały m.in. założenia do programów szkoleń i programu kontroli wewnętrznej. Nie zostały one jednak wprowadzone w życie.

To trzecia kontrola służb celnych, jaką w ostatnich latach przeprowadziła Izba. Tym razem zbadano dziewięć urzędów celnych i Główny Urząd Ceł. Kontrolą objęto cały 1999 r. i połowę 2000.