SP nie dostaje ani grosza dywidendy od transferu gazu przez Polskę

Nie wiadomo, jakie korzyści z budowy nowej nitki rurociągu jamalskiego będzie miała Polska. Właściciel rurociągu EuRoPol Gaz przez kilka lat nie płacił podatków od zysku za tranzyt gazu, gdyż spółka przynosiła straty. Przy akceptacji państwowego PGNiG, finansuje natomiast firmy Aleksandra Gudzowatego, kupując ich akcje lub zlecając im lukratywne zamówienia.

Koronnym argumentem zwolenników budowy drugiej nitki rurociągu jamalskiego w Polsce są podobno gigantyczne zyski z opłat za tranzyt gazu. Najbardziej świetlane perspektywy roztoczył przed polskimi władzami prezydent Rosji Władimir Putin, który podczas wizyty wicepremiera Janusza Steinhofa w Moskwie, oświadczył, że warto się zastanowić, czy opłaca się rezygnować z miliarda dolarów rocznie. Wtórował mu Dariusz Rosati, przedstawiciel prezydenta RP w Radzie Polityki Pieniężnej, który napisał nawet, że jeśli z obiecanego miliarda dolarów Polska ma zarobić tylko kilkaset milionów, to i tak warto się po nie schylić.

Zapomnij miły...

- Tymczasem, jeżeli nad nową nitką rurociągu PGNiG ma sprawować nadzór właścicielski w imieniu Skarbu Państwa równie skutecznie jak dotychczas nad pierwszą rurą, to o wpływach do budżetu możemy zapomnieć - mówi jeden z zainteresowanych.

Według umowy z Rosją z 1993 r. nasz kraj ma zarabiać na tranzycie pobierając podatki od zysku wypracowanego przez spółkę EuRoPol Gaz, do której należy polski odcinek jamalskiej rury. Żeby zapewnić kontrolę rządu nad budową i eksploatacją gazociągu, 48 proc. udziałów w EuRoPol Gazie objął państwowy monopolista PGNiG. Tyle samo należy do rosyjskiego Gazpromu, dostawcy syberyjskiego gazu. Najmniejszy pakiet, zaledwie 4-proc., posiada Gas-Trading, spółka kontrolowana przez Aleksandra Gudzowatego. Paradoksalnie - zamiast Skarbu Państwa - to właśnie firmy związane z tym biznesmenem czerpią dotychczas najwięcej korzyści z działalności EuRoPol Gazu. Dzieje się tak mimo strat, które wykazuje od kilku lat EuRoPol Gaz. W 1998 r. było to 3,192 mln zł. Ujemny wynik netto oznacza, że spółka nie płaci podatków, a państwo nie ma z jej działalności obiecanych korzyści. Udziałowcy, w tym PGNiG, nie otrzymują dywidendy. Straty mogą być wykazywane przez długie lata, jeśli spółka realizuje tak wielką inwestycję. Już w 1996 r. kontrolerzy NIK zauważyli, że według porozumienia z rządem Rosji EuRoPol Gaz powołano tylko ăw celu budowy i eksploatacji rurociągu".

EuroPol w ubezpieczeniach

Nie przeszkadza to jednak spółce angażować się finansowo i kapitałowo w inne inwestycje. Przykładem może być zakup akcji Towarzystwa Ubezpieczeń i Reasekuracji STU Cigna, kontrolowanego przez Aleksandra i Tomasza Gudzowatych. W lipcu 2000 r. EuRoPol Gaz i jego mniejszościowy udziałowiec Gas Trading (również kontrolowany przez Gudzowatego) objęły 84,4 tys. akcji serii H STU Cigny. Cena emisyjna jednego waloru wynosiła 330 zł. Dzięki pozyskaniu nowych inwestorów kapitał akcyjny Cigny STU wzrósł z 20 mln zł do 28,44 mln zł, a kapitał zapasowy podwyższył się o 19,4 mln zł. EuroPol Gaz stał się właścicielem 15,8 proc. akcji ubezpieczyciela.

Jak inwestor z wykonawcą

EuRoPol Gaz inwestuje też w budowę biurowca o powierzchni ponad 40 tys. mkw na warszawskich Bielanach. I w tym wypadku beneficjentem jest Aleksander Gudzowaty. Głównym wykonawcą gmachu jest bowiem jego spółka Bartimpex, która wykazuje olbrzymie zyski (w 1998 r. - 93,2 mln zł). Wyłożony marmurami i granitem budynek ma być jednym z najbardziej atrakcyjnych obiektów tego typu w Polsce. Koszt inwestycji nie został podany do publicznej wiadomości.

Jeżeli przyjmiemy najniższą warszawską cenę budowy 1 mkw powierzchni biurowej (średnio 1,1 tys. USD), to wyjdzie ponad 40 mln USD. Suma ta może być jednak wyższa nawet o dwie trzecie. W biurowcu na Bielanach znajdzie się centrum monitoringu systemem gazociągów EuRoPol Gazu. Tutaj też mieścić się będzie centrala zarządzania infostradą, która budowana jest wzdłuż rury gazowej.

Kabel planowano już w 1996 r.

Zyski z tej inwestycji mogą przyćmić wpływy z tranzytu gazu. Tymczasem Skarb Państwa nie ma bezpośredniego wpływu na właściciela kabla - PolGaz Telekom. Faktyczną kontrolę nad "złotodajną żyłą" sprawować będą Rosjanie. Spółka Gazpromu - GazTelekom - ma 32 proc. pakiet udziałów. Do tego jednak należy dodać rosyjski pakiet w EuRo Pol Gazie, który jest również udziałowcem PolGaz Telekomu. Trzeci wspólnik to Bartimpex Aleksandra Gudzowatego.

Wszystko wskazuje na to, że PGNiG, które ma 48 proc. udziałów w EuRoPol Gazie, zgodziło się na tak niekorzystny parytet akcji, wiedząc o przygotowywanej inwestycji PolGaz Telekomu.

O planach wykorzystania infrastruktury teleinformatycznej wzdłuż rurociągu tranzytowego Jamał-Europa Zachodnia wiadomo już było w grudniu 1996 r. Wtedy został podpisany list intencyjny pomiędzy EuRoPol Gazem i Telekomunikacją Polską, dotyczący eksploatacji systemu łączności. Z kolei w 1997 r. gotowa już była dokumentacja systemu, z której wynikało jasno, że będzie to 24-żyłowa infostrada międzynarodowa. Jeszcze przed podpisaniem w dniu 25 września przez rząd Włodzimierza Cimoszewicza ăkontraktu stulecia" 14 firm telekomunikacyjnych zaproszono do negocjacji w sprawie wykonania systemu pod klucz. Prezesem PGNiG był wtedy Aleksander Findziński, który obecnie razem z Aleksandrem Gudzowatym zasiada w Radzie Fundacji Instytutu Spraw Wschodnich, założonego przez dzisiejszego szefa sejmowej komisji skarbu Zygmunta Berdychowskiego (AWS-SKL). Radą nadzorczą PGNiG w tamtym okresie kierował płk Andrzej Gdula, doradca prezydenta ds. bezpieczeństwa, w latach 80 bliski współpracownik szefa MSW Czesława Kiszczaka.