Szef celników łamie prawo

Jakie trzeba mieć kompetencje, aby zostać pierwszym celnikiem RP w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza? Okazuje się, że na stanowiskach kierowniczych doświadczenie nie jest konieczne. Wystarczy mieć bogaty życiorys opozycyjny. Jak Marian Banaś, który 21 listopada 2005 r. objął zwierzchnictwo nad Służbą Celną (SC), nigdy nie pełnił żadnego stanowiska kierowniczego w administracji publicznej, mimo że wymaga tego ustawa o SC.

Wzorowy patriota

W życiorysie Mariana Banasia, widniejącym na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (MF), nie ma ani słowa o pełnieniu przez niego kiedykolwiek jakiegokolwiek stanowiska kierowniczego. Żadnej wskazówki nie znaleźliśmy też w życiorysie, który ściągnęliśmy z jego prywatnej strony www.marianbanas.pl (niedawno została zdeaktywowana). Wiceminister szeroko natomiast informuje o patriotycznych i opozycyjnych zasługach: w 1977 r. współzakładał Instytut Katyński, w 1979 r. w czasie wizyty Jana Pawła II na błoniach krakowskich wypuszczał balony z flagą Polski Walczącej i orłem w koronie, w tym samym roku współtworzył Konfederację Polski Niepodległej. W stanie wojennym został aresztowany i skazany na cztery lata więzienia. Co ciekawe - Okrągły Stół określił mianem zdrady narodowej, a w 1992 r. był doradcą w rządzie Jana Olszewskiego.

Kontroler doradca

Niestety, to wszystko jednak za mało, aby pełnić funkcję zwierzchnika polskich celników. Dlaczego? Art. 17 ustawy o SC mówi, że warunkiem koniecznym objęcia funkcji jej szefa jest co najmniej 4-letnie zatrudnienie w organach administracji publicznej, w tym co najmniej 3-letnie na stanowisku kierowniczym. O ile pierwszy warunek został spełniony, to nie można tego powiedzieć o drugim. Zwróciliśmy się więc z pytaniami do ministra Banasia za pośrednictwem biura prasowego MF. Izabella Laskowska, rzecznik resortu, twierdzi, że Marian Banaś został powołany na stanowisko zgodnie z art. 17 ustawy. Informuje, że pracował w Najwyższej Izbie Kontroli (NIK) od 2001 r. na stanowisku doradcy prawnego i że zgodnie z art. 66 ust. 2 ustawy o NIK stanowisko doradcy prawnego jest stanowiskiem kierowniczym. W tej sytuacji z pytaniami dotyczącymi Mariana Banasia zwróciliśmy się także do NIK. Poinformowano nas, że od 1992 r. pracował na stanowiskach kontrolerskich, stopniowo awansując na doradcę prawnego w delegaturze NIK w Krakowie.

- Żadne ze stanowisk zajmowanych w NIK przez pana Mariana Banasia nie było stanowiskiem kierowniczym - mówi Małgorzata Pomianowska, rzeczniczka NIK. Wyjaśnia, że zgodnie z przepisami, stanowiska kierownicze zajmują: prezes, wiceprezesi, dyrektorzy, wicedyrektorzy, naczelnicy wydziałów. - Praca pana Banasia polegała na analizie prawnej dokumentów zgromadzonych w toku kontroli przez innych kontrolerów oraz na opiniowaniu ich - dodaje Małgorzata Pomianowska.

Nie ma wątpliwości

Dla całkowitej jasności poprosilismy o opinie niezależnych prawników.

- Doradca prawny absolutnie nie jest stanowiskiem kierowniczym w strukturze NIK - twierdzi prof. Michał Kulesza z Uniwersytetu Warszawskiego, znawca prawa administracyjnego.

Tak samo uważa Aleksander Werner, radca prawny, adiunkt w Szkole Głównej Handlowej.

- Na podstawie ustawy o NIK nie można stwierdzić, że osoba będąca doradcą prawnym pracuje na stanowisku kierowniczym - mówi Aleksander Werner. Brak kompetencji Mariana Banasia do pełnienia funkcji szefa SC bulwersuje celnicze związki zawodowe.

- Celnicy mają rygorystyczne wymogi zatrudnienia oraz najostrzejsze zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej i karnej. Dlatego tym bardziej nasz zwierzchnik powinien być jak żona Cezara - poza wszelkim podejrzeniem. A okazuje się, że to życiorys opozycyjny otwiera drogę do władzy, a nie profesjonalizm - mówi Iwona Fołta, przewodnicząca Federacji Związków Zawodowych Służby Celnej (FZZSC). Związkowcy od dłuższego czasu znajdują się w ostrym konflikcie z wiceministrem Banasiem. Zarzucają mu dążenie do demontażu służby.

Piłka u premiera

Prawnicy twierdzą, że decyzje dotychczas podjęte przez powołanego z naruszeniem prawa szefa SC nie stają się automatycznie nieważne.

- Szef celników został przecież skutecznie powołany przez premiera i wydawał decyzje jako uprawniony organ państwowy. Inną sprawą natomiast jest to, czy taka osoba powinna nadal pełnić tę funkcję, jeżeli oczywiście okaże się, że powołanie nastąpiło z naruszeniem przepisów - mówi prof. Kulesza. Wszystko jest więc w rękach premiera Kazimierza Marcinkiewicza. W ocenie prawników, w razie potwierdzenia zarzutów wobec Mariana Banasia byłyby podstawy do odwołania go ze stanowiska. Tylko czy partia, która ma w nazwie Prawo i Sprawiedliwość, miałaby na to odwagę?

Jarosław Królak