Telewizja cyfrowa: Słowniczek pojęć

API - Application Programming Interface - jest to oprogramowanie umożliwiające łączenie, współpracę, wymianę informacji pomiędzy aplikacjami dostarczanymi przez nadawców lub dostawców usług a urządzeniami telewizji cyfrowej służącymi do przekazywania cyfrowych sygnałów umożliwiających świadczenie usług telewizyjnych lub radiowych.

CAS - Conditional Access System - system dostępu warunkowego. System stosowany nie tylko w celu kontrolowania pobierania opłat, ale również w celu ochrony praw autorskich. W systemie takim emitowany program jest kodowany - rozkodowanie, czyli dostęp, jest możliwe w przypadku gdy abonent zakupi odpowiedni dekoder lub posiada aktualne narzędzie dostępu (na przykład w postaci mikroprocesorowej karty wkładanej do czytnika w dekoderze).

Cyfryzacja - proces przetwarzania elektrycznego sygnału analogowego (ciągłego w funkcji czasu) na dyskretny ciąg cyfr, najczęściej binarnych, reprezentowanych w torze przesyłowym przez impulsy elektryczne o unormowanym kształcie.

DAB - Digital Audio Broadcasting, system cyfrowej radiofonii naziemnej; zapewnia niezakłócony odbiór i jakość dźwięku dorównującą systemom CD lub DAT; umożliwia również przesyłanie tekstu, grafiki i krótkich sekwencji wideo (wyświetlanych na ekranie odbiornika). Jest standardem (ETSI ETS 300 401) cyfrowej sieci radiowej, mającej zastąpić tradycyjną modulację FM/AM i gwarantującej jakość dźwięku płyt CD. Do transmisji wykorzystywane są kanały o szerokości 1,5MHz. Każdy kanał oprócz strumienia audio przenosi również dane - mogą to być np. teksty nadawanych piosenek, ale możliwe jest też zrealizowanie w ten sposób dostępu do Internetu (dane są multipleksowane, mogą więc pochodzić z różnych źródeł). Pierwsza norma DAB opublikowana została w 1993 roku.

DAB-T - Digital Audio Broadcasting-Terrestrial - standard DAB przeznaczony do rozprowadzania lub rozpowszechniania programów radiofonicznych drogą radiodyfuzji naziemnej.

DMB - Digital Media Broadcasting - jest to standard umożliwiający przesyłanie przekazów cyfrowych przekazów audio-video, czyli też i telewizyjnych przeznaczony dla cyfrowej telewizji mobilne i radia cyfrowego.

DRM - Digital Radio Mondiale - system transmisji cyfrowej przeznaczony do zastosowania w istniejących pasmach radiofonicznych poniżej 30 MHz (fale długie, średnie i krótkie). Podstawowa szerokość pasma sygnału wynosi 9 kHz lub 10 kHz.

DSL - Digital Subscriber Line (cyfrowa linia abonencka) - współczesna technologia cyfrowego dostępu abonenckiego funkcjonująca na najniższym szczeblu sieci telekomunikacyjnej - tzw. ostatniej mili. Obejmuje kilka odrębnych technologii o różnych szybkościach działania w bezpośrednim otoczeniu abonenta: o zwiększonej przepływności - HDSL (High Digital Subscriber Line), zintegrowaną - IDSL (ISDN DSL), asymetryczną - ADSL (Asymmetric DSL), powszechną - CDSL (Consumer DSL), symetryczną - SDSL (Symmetric DSL), adaptacyjną - RADSL (Rate Adaptive DSL) oraz o wysokiej przepływności - VDSL (Very High Speed DSL), dochodzących do 52 Mb/s w kierunku dosyłowym; popularna technologia szerokopasmowego dostępu do Internetu.

DTT - Digital Terrestrial Television - naziemna telewizja cyfrowa (w języku polskim używanym skrótem jest NTC).

DVB - Digital Video Broadcasting - cyfrowa telewizja nadawana zgodnie ze schematem kodowania DVB. DVB jest jednocześnie nazwą założonego w 1993 roku Projektu DVB - ukierunkowanego rynkowo konsorcjum publicznych i prywatnych organizacji sektora telewizyjnego obejmujących ponad 200 organizacji z ponad 25 krajów świata. Reguły DVB są ujęte w postaci odpowiednich norm ETSI, kompresja danych odbywa się zgodnie ze schematem MPEG.

DVB-C - Digital Video Broadcasting - Cable - standard systemu telewizji cyfrowej DVB przeznaczony do stosowania w sieciach kablowych.

DVB-H - Digital Video Broadcasting for Handhelds - jest to standard naziemnej telewizji cyfrowej dedykowany dla urządzeń odbiorczych mobilnych, np. telefonów komórkowych. Standard ten został przyjęty przez ETSI w 2004 r. (EN 302 304). Oparta jest na standardzie DVB. Dzięki temu można wykorzystać planowane dla DVB-T sieci nadawcze. Umożliwia przesyłanie kilkunastu programów telewizyjnych.

DVB-S - Digital Video Broadcasting - Satellite - standard systemu telewizji cyfrowej DVB przeznaczony do stosowania do emisji satelitarnych.

DVB-T - Digital Video Broadcasting - Terrestrial - standard systemu telewizji cyfrowej DVB przeznaczony do stosowania do emisji naziemnych.

DVD - Digital Versatile Disc - dysk uniwersalny służący do przechowywania danych o pojemności: od 4,5 Gb (dla jednostronnego i jednowarstwowego dysku) do 17 Gb (dla podwójnego i dwuwarstwowego dysku). Często jest używany do zapisów multimedialnych.

Dywidenda cyfrowa - część pasma radiowego uzyskana wskutek cyfryzacji radiodyfuzji.

EPG - Electronic Programme Guide - elektroniczny przewodnik po programach, stosowany w systemach telewizji cyfrowej. EPG jest blokiem dodatkowych danych opisujących programy występujące w strumieniu cyfrowym teletekstu, DVB lub DAB. EPG dostarcza nazwy programów wraz z danymi o dacie i godzinie emisji, pozwala m.in. na sporządzanie własnego zestawu oglądanych programów i sprawowanie tzw. kontroli rodzicielskiej.

ETSI - European Telecomunications Standards Institute - Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych z siedzibą we Francji.

HDTV - High Definition Television - telewizja wysokiej rozdzielczości. Standard telewizyjny (HD) przeznaczony do przekazu obrazów świetlnych o wysokiej jakości, w szczególności o dwukrotnie większej - niż to ma miejsce w telewizji standardowej (SDTV) - liczbie linii analizy. Jeden program HDTV, zakodowany cyfrowo w standardzie MPEG-2, generuje strumień cyfrowy o przepływności ok. 20-25 Mb/s i wymaga do transmisji zajęcia całego standardowego multipleksu cyfrowego (zdolnego do jednoczesnego przekazu 4-5 programów SDTV, zakodowanych w tym samym standardzie SD). W Europie najbardziej popularna jest odmiana 1080i, której rozdzielczość wynosi 1920 X 1080, sygnał nadawany jest w proporcjach 16:9.

iDTV - odbiornik telewizyjny przystosowany do bezpośredniego odbioru sygnałów DVB.

IPTV - dostarczanie sygnału telewizyjnego za pośrednictwem protokołu IP.

ITU - International Telecommunication Union - Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny.

Kompresja sygnału cyfrowego - określony ciąg operacji wykonywanych na sygnale cyfrowym, prowadzący do zmniejszenia (na ogół znacznego) ilości przesyłanych danych cyfrowych przy zachowaniu akceptowalnego poziomu jakości przekazywanej informacji. Kompresja może być bezstratna, jeżeli nie zmniejsza ilości właściwej informacji w przekazywanym sygnale (na ogół dotyczy ona usuwania informacji nadmiarowej, przykładowo - ciągów zer lub jedynek) albo stratna jeżeli w jej wyniku informacja niesiona w sygnale jest tracona bezpowrotnie (dotyczy to tej części przekazywanej informacji, która jest dostrzegana lub słyszana słabo lub w ogóle nie jest dostrzegana przez organ wzroku lub słuchu).

MHP - Multimedia Home Platform - standard oprogramowania pośredniczącego (API), wykorzystujący platformę programową Java, zapewniający łatwą, wzajemną współpracę urządzeń wykorzystujących różne techniki cyfrowe, takich jak np. odbiorników cyfrowej telewizji i radiofonii, cyfrowych odtwarzaczy dźwięku i obrazów, komputerów multimedialnych, skanerów itp., a także współpracę tych urządzeń z użytkownikiem.

MPEG - Motion Pictures Expert Group (ekspercka grupa [robocza ISO/IEC] ds. obrazów ruchomych) - rodzina standardów kompresji sygnałów cyfrowych, przewidzianych pierwotnie do kompresji sygnałów cyfrowych niosących informację o ruchomych obrazach świetlnych, obecnie rozszerzona także na standardy służące do kompresji cyfrowych sygnałów fonicznych. Każdy ze standardów MPEG może występować w różnych warstwach i profilach. Z bardziej znanych standardów MPEG wyróżnia się: MPEG-1 (Video CD), MPEG-2 (telewizja cyfrowa STV, DVD), MPEG-4 - znany także jako MPEG-4 part10/AVC/ H.264 (telewizja cyfrowa STV, HDTV).

Multipleks (MPX) - zespolony strumień danych cyfrowych składających się z dwóch lub więcej strumieni zawierających dane o programach radiowych, telewizyjnych, CAS i usługach dodatkowych, mieszczących się w określonym kanale telewizyjnym.

Must-carry - obowiązek transmisji określonych programów radiowych oraz/lub telewizyjnych nałożony na przedsiębiorców telekomunikacyjnych.

Operator multipleksu - osoba fizyczna lub inny podmiot, który zestawia w jeden strumień zespolony strumienie zawierające dane cyfrowe o programach radiowych, telewizyjnych, EPG, CAS i usługach dodatkowych, mieszczących się w określonym kanale telewizyjnym.

Platforma cyfrowa - potoczna nazwa na zestaw ("pakiet", "bukiet") satelitarnych programów cyfrowych.

PPV - Pay-per-view (płać za to, co oglądasz) - system umożliwiający telewidzom oglądanie wybranych przez siebie audycji po uiszczeniu opłaty lub wprowadzeniu zamówienia drogą kablową lub telefoniczną. W przeciwieństwie do VoD, audycje dostępne są dla każdego zamawiającego w jednym czasie.

RRC - Regional Radiocommunications Conference - Regionalna Konferencja Radiokomunikacyjna ITU organizowana w celu uzgodnienia zasad wykorzystania zasobów widma częstotliwości fal radiowych przeznaczonych dla danej służby.

Set-top-box (STB) - urządzenie pośredniczące, umożliwiające odbiór sygnałów cyfrowej telewizji i radiofonii, a także innych usług świadczonych w ramach DVB, za pomocą standardowego odbiornika telewizji analogowej. Urządzenie to jest wykonywane w postaci tzw. "przystawki". W następnej kolejności pojawią się w pełni cyfrowe zintegrowane odbiorniki i dekodery (IRD).

Sieci szerokopasmowe - sieci telekomunikacyjne umożliwiające przekaz sygnałów cyfrowych z dużą przepływnością.

Simulcast(ing) - równoległe nadawanie programów w systemie analogowym i cyfrowym.

SDTV - Standard Definition Television - jest jednym z formatów cyfrowej telewizji. Jakość obrazu jest zbliżona do jakości filmów na DVD. SDTV oraz HDTV tworzą dwie kategorie produkcji, transmisji i odbioru w cyfrowej telewizji.

Switchoff - wyłączenie emisji analogowej.

System dostępu warunkowego CA - kontrolowany przez nadawcę system umożliwiający widzowi odbiór (zakodowanego) sygnału za opłatą, za pośrednictwem dekodera dostępu. Patrz opis hasła CAS.

Triple Play - łączenie usług (głównie w sieciach kablowych) z zakresu radiofonii i telewizji z usługami telefonicznymi oraz dostępem do internetu.

VoD - Video-on-Demand (program na żądanie) - usługa polegająca na udostępnieniu użytkownikowi sygnału audiowizualnego w określonym okresie czasu zgodnie ze zgłoszonym przez niego zapotrzebowaniem (z reguły za dodatkową opłatą).

Źródło: KRRiT