Ten plan nas nie naprawi finansów

Konfederacja Pracodawców Polskich wyraża zadowolenie z powstania "Planu Rozwoju i Konsolidacji Finansów 2010 - 2011". Stabilizacja finansów państwa jest koniecznością. Jednak dokument ten ma charakter ramowy i nie wskazuje jednoznacznie wytyczonego celu, jaki przyświecał jego autorom. Trudno powiedzieć, czy jego realizacja ma przede wszystkim pozwolić na spełnienie kryteriów konwergencji w roku 2012, czy uniknąć przekroczenia drugiego i trzeciego progu ostrożnościowego zawartego w ustawie o finansach publicznych. Projekt jest na tyle niekonkretny, że jego ocena jest trudna. Pozwolą na to dopiero konkretne założenia i projekty ustaw oraz szczegółowe oceny skutków regulacji. Konfederacja zwraca też uwagę na konieczność prowadzenia dialogu z partnerami społecznymi w przypadku podjęcia przez rząd realizacji planu konsolidacji finansów na każdym etapie prac.

Wzmocnienie ram instytucjonalnych i organizacji finansów publicznych

Proponowana reguła wydatkowa jest instytucją, która być może w nieznacznym stopniu będzie ograniczała wzrost zadłużenia. Nie można jednak przeceniać tego rozwiązania. Pamiętać należy bowiem, że zasada wzrostu wydatków inflacja + 1% dotyczyć będzie wyłącznie wydatków niesztywnych, a więc jedynie ok. 25% całego budżetu. Zatem oszczędności z tego wynikające nie będą szczególnie duże. W tym zakresie zabrakło ścieżki ograniczenia wydatków prawnie zdeterminowanych, które wciąż będą decydować o ostatecznym kształcie budżetu i całkowity poziomie wydatków. Projekt Planu powinien zawierać ścieżkę obniżania udziału wydatków sztywnych w całości wydatków.

Mechanizm nazwany regułą budżetową wymaga doprecyzowania - Plan nie opisuje go wystarczająco dokładnie, stąd trudno o jego ocenę. Reguła budżetowa powinna uniemożliwiać nadmierne wydatkowanie środków publicznych w okresie wzrostu gospodarczego, a jednocześnie zniechęcać do nadmiernych wydatków w czasie spowolnienia gospodarczego. Jednocześnie pozytywnie oceniamy zamiar przeprowadzenia pogłębionej analizy dotychczasowych efektów wprowadzania budżetu zadaniowego i w naszej ocenie powinna ona być przeprowadzona we wszystkich resortach.

KPP negatywnie ocenia propozycję wprowadzenia obowiązku lokowania wolnych środków wybranych jednostek sektora finansów publicznych w formie depozytu prowadzonego przez Ministra Finansów. Pozbawienie sektora bankowego kilkunastu miliardów złotych aktywów z sektora publicznego spowoduje zmniejszenie akcji kredytowej banków oraz wzrost kosztów dostępu przedsiębiorstw do finansowania zewnętrznego. Taka sytuacja odbije się negatywnie na funkcjonowaniu firm, a co za tym idzie na wzroście gospodarczym. Proponujemy, nałożenie na jednostki samorządu terytorialnego obowiązku lokowania środków finansowych w bankach z większościowym udziałem Skarbu Państwa.

KPP popiera propozycję włączenia służb mundurowych do powszechnego systemu emerytalnego, rentowego i chorobowego. Postulowaliśmy takie rozwiązanie od dawna. Sytuacja, gdy jeden Polak musi pracować do 65. roku życia, a inny może zakończyć aktywność zawodową po 15 latach i to bez względu na wiek jest nie tylko niesprawiedliwa społecznie, ale także mieć niekorzystne konsekwencje dla budżetu państwa. Tymczasem jedną z ważniejszych zasad rozwoju przedsiębiorczości jest zasada równości podmiotów wobec prawa. Uważamy, że żadna grupa podmiotów nie powinna być dyskryminowana lub uprzywilejowana. Dlatego należy jak najszybciej podwyższyć tzw. staż uprawniający do emerytury mundurowej oraz określić wiek, który będzie uprawniał do przechodzenia na emeryturę. Należy także rozgraniczyć lata uprawniające do emerytury mundurowej na lata tzw. pracy bezpośrednio na "linii" od lat pracy spędzonych za biurkiem jako np. urzędnik.

Dobrym pomysłem jest także skierowanie dodatkowych środków finansowych na program przekwalifikowania zawodowego dla funkcjonariuszy i żołnierzy, którzy osiągnęli 45 rok życia. Stwarza to szanse na zmniejszenie oporu społecznego przed zmianami.

Zgadzamy się, że obecny system emerytalny nie jest pozbawiony wad i wymaga zmian. Muszą być one jednak poprzedzone rzetelną analizą pokazującą skutki ich wprowadzenia w ujęciu wielopłaszczyznowym. Zamiast demontować istniejące rozwiązania należy bowiem zastanowić się, jak wzmocnić działalność II filara oraz poprawić jego efektywność, która ma w końcu kluczowy wpływ na wysokość świadczenia emerytalnego. Z całą pewnością należy więc dokonać przeglądu efektywności II filara. Raport z przeglądu powinien stać się punktem wyjścia do zmian legislacyjnych systemu emerytalnego w II filarze. Musimy zmotywować fundusze do tego, aby zaczęły ze sobą konkurować na rynku. Dlatego koniecznym jest wprowadzenie zewnętrznego benchmarku do oceny efektywności inwestycji otwartych funduszy emerytalnych. Warto byłoby także podjąć dyskusję nad zmianą zasad wynagradzania powszechnych towarzystw emerytalnych, tak by w większym stopniu wynagradzać za osiągane w dłuższym okresie wyniki. Należy także wprowadzić w ramach OFE subfundusze, których ryzyko byłoby dostosowane do fazy życia osoby oszczędzającej na emeryturę. Nie zgadzamy się bowiem z często występującą argumentacją, że tylko państwo może zagwarantować bezpieczeństwo emerytalne Koniecznym jest także opracowanie nowych limitów inwestycyjnych dla OFE, tak aby nie były one zmuszane do inwestowania głównie w papiery dłużne skarbu państwa. Musimy w końcu pamiętać, że dywersyfikacja aktywów zwiększa bezpieczeństwo zainwestowanego kapitału emerytalnego, natomiast koncentracja powoduje wzrost ryzyka. Dotyczy to także obligacji skarbowych, w których ulokowana jest obecnie większość inwestycji OFE. W warunkach narastania długu publicznego i braku perspektywy jego ograniczania, koncentracja tak znacznej części środków emerytalnych w obligacjach skarbowych jest wręcz wysoce ryzykowna. Tymczasem straty finansowe wynikające ze spadku cen akcji podczas dekoniunktury, są kompensowane w długim okresie przez stopy zwrotu wyższe niż uzyskiwane z obligacji.

Strategia inwestycyjna OFE powinna mieć charakter zdywersyfikowany i długoterminowy.

W tym kontekście pozytywnie oceniamy planowane rozpoczęcie debaty nad stopniowym i ewolucyjnym podniesieniem i zrównaniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. W ocenie KPP, stopniowe wydłużenie i zrównanie wieku emerytalnego jest koniecznością dla zbilansowania systemu zabezpieczenia społecznego. Takie zmiany jednak powinny być wprowadzane sukcesywnie i rozłożone na wiele lat. W pierwszej kolejności powinniśmy się bowiem skupić na podniesieniu realnego wieku emerytalnego, który w Polsce jest najniższy w Unii Europejskiej. W związku z postępującymi zmianami demograficznymi, spadkiem dzietności oraz starzeniem się społeczeństwa, musimy zachęcić Polaków do wydłużenia okresu aktywności zawodowej. KPP popiera zapowiedzi tworzenia nowych przedszkoli oraz żłobków. Dzięki temu młodzi rodzice nie będą skazani na rezygnację z aspiracji zawodowych. Apelujemy także o wsparcie dla zakładania takich placówek przez zakłady pracy, dla dzieci pracowników. Uważamy, że koszty tworzenia zarówno żłobków, jak i przedszkoli przyzakładowych powinny być wliczane do kosztów uzyskania przychodu firmy.

Nie ma wątpliwości, że system emerytalny KRUS wymaga reformy. Przede wszystkim dlatego, że powstał on w odpowiedzi na potrzeby rolnictwa zupełnie innego niż to, które mamy obecnie. Po roku 1990 systematycznie zmniejszała się liczba gospodarstw rolnych. Wśród gospodarstw indywidualnych postępuje proces polaryzacji polegający na zwiększaniu się liczby tych najmniejszych i największych, kosztem średnich. Obecnie coraz częściej gospodarstwo rolne niczym nie różni się od przedsiębiorstwa. Zatrudnia wielu pracowników, posiada zorganizowaną strukturę, jest nowocześnie wyposażone. Dlatego pozytywnie oceniamy zamiar stworzenia nowych definicji rolnika oraz gospodarstwa rolnego. Ta definicja przede wszystkim powinna ograniczyć szarą strefę. Rolnikiem powinna być jedynie osoba która faktycznie wykonuje działalność rolniczą. Należy także rozważyć powiązanie wysokości składek na ubezpieczenie emerytalno - rentowe rolników z wysokością rzeczywiście uzyskiwanych dochodów. Urynkowienie rolnictwa będzie niosło korzyści nie tylko dla finansów Państwa, ale i samych rolników. Będą oni bowiem mogli skorzystać z ulg i odliczeń jakie są przewidziane w ustawie o PIT. Te działania (które muszą być podejmowane w duchu dialogu społecznego) stwarzają szansę na podniesienie aktywności zawodowej Polaków.

"Plan Rozwoju i Konsolidacji Finansów 2010 - 2011 (Propozycje)", w swym założeniu, ma być zbiorem reform systemowych. Propozycje nazwane zbiorczo "poszerzeniem bazy podatkowej" nie mieszczą się w tej definicji - są zbyt ograniczone i mają charakter punktowy oraz wybiórczy. Sytuacji finansów Państwa nie poprawi nakładanie kolejnych obciążeń podatkowych. Potrzebna jest lepsza egzekwowalność już istniejących podatków. Nakładanie nowych może przynieść skutki odwrotne do zamierzonych - przede wszystkim ukrywanie dochodów oraz zmniejszenie aktywności gospodarczej obywateli.

KPP negatywnie ocenia propozycję wprowadzenia ograniczenia odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu samochodów wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej do 60% kwoty z faktury, nie więcej niż 6 tys. zł i całkowitego zakazu odliczania podatku naliczonego przy nabywaniu paliwa do napędu tych samochodów. Podkreślamy, że częste zmiany zasad opodatkowania samochodów wywołują nierynkowe zachowania się kupujących, negatywnie wpływają na branżę motoryzacyjną i nabywców - przedsiębiorców. Po wprowadzeniu zapowiadanych zmian, można się spodziewać, że sprzedaż samochodów służbowych gwałtownie spadnie. W sytuacji spowolnienia gospodarczego, które szczególnie dotyka branżę motoryzacyjną, takie sztuczne wahania popytu odbiją się niekorzystnie na kondycji branży motoryzacyjnej. Stanowczo opowiadamy się za wprowadzeniem systemowych i trwałych zmian opodatkowania samochodów wykorzystywanych do działalności gospodarczej. Szanując fundamentalne zasady systemu podatku VAT, również opodatkowanie samochodów tym podatkiem nie powinno obciążać przedsiębiorców. Opowiadamy się za umożliwieniem pełnego odliczenia podatku VAT przy nabywaniu wszystkich samochodów, które będą wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej oraz podatku naliczonego od zakupu paliwa do tych aut.

Konfederacja Pracodawców Polskich z satysfakcją przyjęła informację zawartą w "Planie Konsolidacji i Finansów Publicznych" mówiącą o zamiarze wprowadzenia obowiązku stosowania kas fiskalnych w systemie ochrony zdrowia. Należy jednak zauważyć, że działanie to w przypadku, gdy nie będzie mu towarzyszyć wprowadzenie 7% stawki podatku VAT na usługi zdrowotne finansowane ze źródeł prywatnych, nie przyniesie optymalnego rezultatu. Dlatego uważamy za celowe wprowadzenie 7% stawki VAT na finansowaną prywatnie opiekę zdrowotną. Obok uszczelnienia systemu, stworzy to możliwość rozwoju nowej infrastruktury medycznej i rewitalizacji istniejącej. Wesprze inwestycje w nowe technologie medyczne podnosząc jakość opieki i odciążając potrzebujący wsparcia system publiczny. Dodatkowy koszt podatku VAT dla płatnika prywatnego i pacjenta uważamy przy tym za akceptowalny.

Pozytywnie oceniamy zapowiedź dokończenia prywatyzacji. Wskazujemy jednak, że autorzy opiniowanego dokumentu prezentują skrajnie fiskalne podejście do prywatyzacji. Procesy prywatyzacyjne to element roli jaką państwo ma do spełnienia w procesach gospodarczych. KPP stoi na stanowisku, że nie należy sprzedawać majątku publicznego w każdych warunkach i bez względu na oferowaną cenę. Przeprowadzając prywatyzację każdego z podmiotów publicznych trzeba mieć na względzie dwa podstawowe cele. Po pierwsze komercjalizacja danego podmiotu musi zapewniać jego dalszy rozwój dający szansę na wzrost znaczenia na rynku. Po drugie, sprzedaż mienia publicznego musi odbywać się w czasie i warunkach pozwalających na uzyskanie możliwie największych przychodów dla budżetu państwa.

Równolegle należy podjąć działania, aby poprawić efektywność zarządzania majątkiem skarbu państwa. Przede wszystkim należy poprawić jakość zarządzania spółkami z udziałem skarbu państwa. Należy zrównać w prawach i obowiązkach podmioty prywatne i publiczne. Niezbędne jest wprowadzenie w pełni rynkowych zasad doboru kadry zarządzającej i jej wynagradzania. Uchylić należy tzw. ustawę kominową.

Działania w obszarze zwiększenia efektywności systemu oświaty, finansowania szkolnictwa wyższego oraz tworzenia nowych miejsc przedszkolnych mają także charakter pobieżny, nie precyzują naszym zdaniem konkretnych działań, które pragnie podjąć Rząd celu rozwoju edukacji i innowacyjności w Polsce. .

Polska nie posiada zbyt wielu przewag w kluczowych dla jej atrakcyjności czynnikach sukcesu, a tradycyjne przewagi konkurencyjne będą wygasać. Poziom innowacyjności naszej gospodarki jest niski. Wyniki badania GUS dotyczące działalności innowacyjnej wskazują, że udział przedsiębiorstw, które wprowadziły innowacje produktowe lub procesowe (nowe lub istotnie ulepszone produkty lub procesy) w latach 2006 - 2008 był niższy niż w poprzednim okresie badawczym. W przemyśle wyniósł 21,3% wobec 23,2% w latach 2004 - 2006, a w sektorze usług odpowiednio 15,6% wobec 21,2%. Ważną miarą procesów innowacyjnych są wskaźniki dotyczące ochrony własności przemysłowej danego państwa. W Polsce liczba wynalazków zgłaszanych do ochrony patentowej w Urzędzie Patentowym RP przez tzw. rezydentów wyniosła w 2007 r. 2392 i wzrosła w stosunku do 2006 r. o 235 zgłoszeń. Dla porównania, w 2005 r. UP RP przyjął 2028 wniosków, w 2004 r. - 2381, w 2003 r. - 2268, w 2002 r. - 2313, w 1995 r. - 2595, a w 1990 r. było aż 4105 zgłoszeń.

- audyt wszystkich badań, projektów realizowanych przez uczelnie i podmioty badawcze - ocena potencjału komercyjnego (i efektywności wydawania publicznych pieniędzy),

- opracowanie katalogu potrzeb dotyczących infrastruktury badawczej oraz - na tej podstawie - planu budowy infrastruktury badawczej oraz uzależnienie korzystania ze środków publicznych (budżetowych i unijnych) od utworzenia konsorcjum złożonego z biznesu i podmiotów badawczych,

- utworzenie systemu współpracy uczelni i podmiotów badawczych z biznesem: wzór kontraktu (schemat), zasady współfinansowania, zasady transferu praw autorskich,

- tworzenie parków technologicznych przy wykorzystaniu zasobów szkół wyższych, przedsiębiorstw, instytucji finansowych i organów samorządowych

- umożliwienie pracownikom łączenie działalności badawczej i biznesowej na uczelni, z wykorzystaniem środków trwałych i finansowych uczelni w zamian za udział w zyskach z komercjalizacji wyników badań,

- alokowanie środków publicznych na naukę na zasadach konkursowych. Potrzebny jest funduszu/e poręczeń kredytowych poręczających kredyty udzielane na realizację projektów badawczo-rozwojowych (warunek: konsorcjum nauka+biznes),

- wprowadzenie ulg podatkowych dla partnerów konsorcjum związanych z prowadzeniem wspólnych badań, których efekty zostaną skomercjalizowane (podobne do podatkowych rozwiązań skierowanych do indywidualnych przedsiębiorstw).

Nie może być mowy o zwiększaniu innowacyjności naszej gospodarki bez upowszechnienia dostępu do szerokopasmowego Internetu. Dobrze się stało, że rząd dostrzegł tę potrzebę. KPP wskazuje, że w rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej powinny być włączone w możliwie szerokim zakresie podmioty komercyjne - np. na zasadzie partnerstwa publiczno prywatnego. Jednocześnie podkreślamy, że na drodze realizacji planów Rządu w tym zakresie mogą stanąć przepisy dotyczące planowania przestrzennego oraz prawa budowlanego - poprzez długotrwałe procedury.

KPP popiera proponowane działania ukierunkowane na ułatwienie absolwentom wejścia na rynek pracy. Sytuacja w obszarze zatrudnienia osób kończących edukację uzasadnia stworzenie specjalnego programu. Jednocześnie zwracamy uwagę, że podobne, specjalne działania potrzebne są także wobec osób niepełnosprawnych oraz w wieku 50+.

Mamy nadzieję, że działania zawarte w części 4.3.2 Planu (Ułatwienie prowadzenia działalności gospodarczej) nie pozostaną tylko w sferze deklaracji. Ułatwienie inwestycji budowlanych jest niezbędne dla zdynamizowania rozwoju gospodarczego. Na nadmierne skomplikowanie procedur w tym obszarze zwracają uwagę międzynarodowe raporty dotyczące atrakcyjności inwestycyjnej (np. coroczne raporty "Doing Business" Banku Światowego).

KPP popiera przedstawione propozycje działań w obszarze intensyfikacji wykorzystania środków UE. Należy jednak podkreślić, że możliwe to będzie dzięki wzmocnieniu działań, zmierzających do uproszenia procedur związanych z aplikowaniem o fundusze europejskie i tych dotyczących już samego prowadzenia i realizacji projektów współfinansowanych z funduszy europejskich. Warto w tym momencie zwrócić uwagę, że wiele pracy w tym kierunku dokonano na poziomie centralnym. Natomiast na poziomie regionalnym beneficjenci napotykają stale na wiele trudności biurokratycznych, związanych z realizacją projektów finansowanych, sztywne, mało elastyczne procedury, wynikające z kompletnego braku zrozumienia zasad ich działalności.

Konkurencja jest zjawiskiem rodzącym pozytywne skutki we wszystkich dziedzinach życia. Stąd poparcie KPP dla propozycji rozwiązań umożliwiających podejmowanie współpracy międzyresortowej i konkurowania o realizację zadań.

W ocenie KPP, konieczna jest także reforma zasad naboru pracowników stosowanych w administracji. W toku swojej działalności firmy często stykają się z administracją. W związku z tym, w interesie biznesu leży to, aby w urzędach zatrudnione osoby o wysokich kwalifikacjach. Dzięki temu sprawy urzędowe będą załatwiane szybciej i bardziej fachowo. Jesteśmy świadomi tego, że nie będzie to możliwe bez podniesienia płac urzędników. Należy to zrobić, ale właśnie przy jednoczesnej zmianie zasad wynagradzania - wysokość poborów w możliwe wysokim stopniu powinna być uzależniona od jakości pracy. Mamy nadzieję, że prace KPRM wprowadzą taki system. Obecny system wynagradzania ma charakter demotywujący, ponieważ urzędnicy dostają premie i nagrody za elementy, na które nie mają wpływu - staż pracy, wiek. Nie premiuje się natomiast jakości pracy. Osoby o podobnych kwalifikacjach zarabiają w administracji mniej, niż w sektorze prywatnym. Jednocześnie średnia płaca w sektorze publicznym jest wyższa niż prywatnym. Oznacza to, że pieniądze publiczne przeznaczane na wynagrodzenia są źle dystrybuowane - nakłady na ten cel nie przekładają się na jakość funkcjonowania urzędów.

KPP popiera planowane zmiany w systemie poboru podatków oraz rozwijanie e - administracji. Wprowadzanie instrumentów elektronicznych w tym obszarze powinno mieć miejsce już dawno, podobnie jak wprowadzenie zasady, że organy skarbowe nie będą wymagać od podatnika informacji, które już posiadają. Te rozwiązania pozwolą na zmniejszenie zakresu obowiązków biurokratycznych ciążących na przedsiębiorcach.

Usprawnienie funkcjonowania oraz zwiększenie przystępności wymiaru sprawiedliwości dla przedsiębiorców i obywateli. W ocenie KPP zastosowanie nowoczesnych technik zapisu przebiegu postępowań sądowych nie wpłynie w znacząco na tempo przebiegu postępowań.

Odnośnie propozycji zmian w funkcjonowaniu Krajowego Rejestru Sądowego KPP popiera jego coraz większą digitalizację. Popieramy ideę umieszczania w rejestrze adresów poczty elektronicznej, jako implementacji postanowień tzw. dyrektywy usługowej i rozwiązanie usprawniające obrót gospodarczy. Jednak zdecydowanie negatywnie oceniamy propozycję zamieszczania tam adresów stron internetowych. Takie rozwiązanie pozbawione jest ratio legis, gdyż uzyskanie tego rodzaju informacji na potrzeby obrotu prawnego jest bezcelowe, za to stwarza ryzyko ponoszenia kosztów zmiany wpisu w przypadku zmiany domeny oraz uzależnia prawdziwość wpisu w KRS od podmiotów, które prowadząc działalność związaną z obsługą domen są niezależne od podmiotów, które miałyby obowiązek umieszczania informacji o tych domenach w KRS. Dlatego też Konfederacja uważa, że propozycja ta jest sprzeczna z niekwestionowanym postulatem znoszenia w gospodarce barier i utrudnień w prowadzeniu biznesu.

Opiniowany dokument oceniamy negatywnie z trzech powodów. Po pierwsze "Plan Rozwoju i Konsolidacji Finansów 2010 - 2011" nie ma statusu oficjalnego dokumentu rządowego, jest jedynie materiałem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Ten fakt w zdecydowany sposób osłabia wagę zaprezentowanych propozycji. Mamy nadzieje, że Plan zostanie w trybie pilnym przyjęty przez Radę Ministrów. Wtedy będzie istniała formalna podstawa do dyskusji, a same propozycje zawarte w dokumencie nabędą bardziej wiarygodnego charakteru.

Po drugie, jest dokumentem, który kluczowe problemy rozwoju i konsolidacji finansów RP traktuje pobieżnie i wyrywkowo. Odnosi się wrażenie, że dokument został przygotowany w pośpiechu bez właściwej pracy analitycznej. Przedstawione propozycje nie dają szans na ograniczenie wydatków, czy też zwiększenie przychodów budżetu. Jednocześnie, działania dotyczące obszaru ubezpieczeń społecznych, aktywizacji zawodowej, czy też innowacyjności gospodarki mogą przynieść oszczędności dopiero w perspektywie długoterminowej. Po trzecie publikacja jakiegokolwiek stanowiska organów rządowych w sprawie tak istotnej dla przyszłości Polski powinna być przygotowana solidnie i poprzedzona konsultacjami z partnerami społecznymi co do głównych kierunków zmian legislacyjnych. Zdaniem Konfederacji Pracodawców Polskich nie da się przeprowadzić głębokiej reformy finansów państwa bez wcześniejszego osiągnięcia szerokiego konsensusu politycznego i społecznego. Dokumenty tej wagi nie powinny być tworzone w wyizolowanych od społeczeństwa i gospodarki gabinetach Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.