To on przejmuje władzę w Watykanie po śmierci papieża. Kim jest kamerling?
W okresie po śmierci papieża i przed wyborem następnej głowy Kościoła katolickiego stery w Watykanie przejmuje kardynał kamerling. Zarządza on watykańskimi finansami, zajmuje się organizacją papieskiego pogrzebu, a także czuwa nad przygotowaniami do konklawe, które wybierze nowego papieża. Te nadzwyczajne uprawnienia wynikają z administracyjnej funkcji tego kardynała, który w czasie pontyfikatu, a więc za życia papieża, też administruje dobrami doczesnymi Stolicy Apostolskiej. Obecnie kamerlingiem jest urodzony w Dublinie 78-letni kardynał Kevin Joseph Farrell, był biskup Dallas.
Określenie "kamerling" pochodzi od kierowania Kamerą Apostolską. To jedna z najstarszych dykasterii (urzędów administracyjnych) w Kurii Rzymskiej. Została powołana do istnienia w XI wieku, kiedy stało się jasne, że do zarządzania dobrami materialnymi Stolicy Apostolskiej potrzebna jest specjalna instytucja. Obecnie jej funkcja jest dość podobna - Kamera Apostolska administruje dobrami i prawami doczesnymi Watykanu.
Te funkcje administracyjne stają się szczególnie ważne w okresie sede vacante, czyli okresu, w którym stanowisko biskupa Rzymu pozostaje nieobsadzone - bądź to na skutek śmierci poprzedniej głowy Kościoła katolickiego, bądź abdykacji (o tym, że taki scenariusz nie jest niemożliwy, przekonaliśmy się za czasów pontyfikatu Benedykta XVI). Właśnie w tym okresie wakatu na papieskim tronie na plan pierwszy wysuwa się kardynał kamerling.
Funkcja i znaczenie kardynała kamerlinga wyróżnia się pod wieloma względami. Przede wszystkim wraz ze śmiercią papieża (lub po jego rezygnacji) jako jeden z nielicznych najwyższych dostojników Kościoła nie traci on swoich uprawnień, ale zachowuje je aż do wyboru nowego papieża, czyli przez cały okres sede vacante. A warto zauważyć, że po śmierci biskupa Rzymu niemal wszyscy prefekci watykańskich dykasterii (zwanych też kongregacjami lub radami) - a więc np. prefekt Dykasterii Nauki Wiary, Dykasterii ds. Biskupów czy Dykasterii ds. Komunikacji - przestają pełnić swoje funkcje. Wyjątkiem są przewodniczący najważniejszych trybunałów kościelnych, czyli Penitencjarii Apostolskiej, Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej i Roty Rzymskiej. I wspomniany kamerling.
Ciągłość pracy kamerlinga musi zostać zachowana, ponieważ z chwilą śmierci papieża spoczną na nim istotne obowiązki. Będzie też musiał dopełnić wielowiekowych rytuałów.
To właśnie kamerling potwierdza śmierć papieża - w sposób, który we współczesnym świecie ma już tylko wymowę symboliczną (trudno wyobrazić sobie, by przy łóżku głowy Kościoła nie czuwali lekarze). Tradycja wymaga, by kamerling trzykrotnie zawołał zmarłego papieża po imieniu. Kiedy po raz trzeci nie otrzymuje odpowiedzi, stwierdza zgon biskupa Rzymu. Następnie niszczy - poprzez złamanie lub wyżłobienie w nim głębokich rys - pierścień Rybaka (czyli papieski sygnet), który należał do zmarłego papieża, a także metalową matrycę, która służyła Ojcu Świętemu do pieczętowania listów apostolskich. Tym samym symbolicznie kończy pontyfikat.
Kamerling informuje też Kolegium Kardynałów, że papież nie żyje. Dopiero później zgon głowy Kościoła jest oznajmiany światu w komunikacie prasowym Watykanu.
Po tej serii ceremonialnych gestów ukształtowanych przez stulecia watykańskiej tradycji, kamerlinga czekają już zadania natury praktycznej. Musi zająć się papieskimi nieruchomościami. Opieczętowuje więc apartament, który zajmował biskup Rzymu. Przejmuje też w posiadanie watykański Pałac Apostolski (oficjalna rezydencja papieża), pałac na Lateranie (to także jedna z rezydencji papieskich, mieszcząca w pobliżu laterańskiej bazyliki, czyli katedry biskupa Rzymu) i pałac w Castel Gandolfo pod Rzymem (historyczna letnia rezydencja papieży). Później, na czas konklawe, sprawuje pieczę nad Domem Świętej Marty, gdzie zamieszkują kardynałowie biorący udział w głosowaniach mających na celu wybór nowego papieża - a także nad Kaplicą Sykstyńską, gdzie odbywają się same głosowania.
Kamerling przejmuje także nadzór nad watykańskimi finansami i majątkiem - ale nie sam. Pomaga mu w tym specjalny zespół złożony z trzech kardynałów, wybieranych na okres trzech dni w drodze losowania spośród kardynałów przybyłych do Rzymu na konklawe (to kardynałowie, którzy nie ukończyli 80. roku życia w dniu rozpoczęcia okresu sede vacante). Jeśli w okresie sede vacante Kolegium Kardynałów podejmie jakąś decyzję, którą trzeba wykonać, to zajmuje się tym również kamerling. Najważniejszym zadaniem, które na nim spoczywa, jest jednak przygotowanie papieskiego pogrzebu - zgodnie z wszystkimi wytycznymi przekazanymi przez głowę Kościoła za życia.
Obecnie funkcję kamerlinga pełni urodzony w Dublinie kardynał Kevin Joseph Farrell. 78-letni duchowny w latach 2002-2007 był biskupem pomocniczym archidiecezji Waszyngtonu (na to stanowisko powołał go Jan Paweł II), w latach 2007-2016 był biskupem Dallas (skierował go tam Benedykt XVI), a następnie został prefektem Dykasterii ds. Świeckich, Rodziny i Życia.
W 2019 r. kardynał Farrell został mianowany przez papieża Franciszka kamerlingiem Świętego Kościoła Rzymskiego. W 2022 r. objął jeszcze jedno stanowisko związane z finansami Watykanu - został przewodniczącym Papieskiego Komitetu do spraw Inwestycji.
Katarzyna Dybińska
