Wywiad gospodarczy: Fakty, mity - cała prawda

Początki wywiadu gospodarczego sięgają lat 70-tych. To amerykańskie firmy jako pierwsze zaczęły stosować to narzędzie w strategii biznesowej. W roku 1980 na rynku pojawiła się pierwsza książka traktująca o wywiadzie gospodarczym pt. "Competitive-Strategy: Techniques for Analyzing Industries and Competitors" autorstwa Michaela Portera. W 1986 roku powołano Society of Competitive Intelligence Professionals (SCIP), czyli Stowarzyszenie Profesjonalistów Wywiadu Gospodarczego.

Ostatnie 40 lat to dynamiczny rozwój wywiadu gospodarczego na całym świecie. Z danych amerykańskiej firmy Fuld+ Company wynika, że wszystkie, spośród tysiąca największych przedsiębiorstw, korzystają z usług wywiadowni gospodarczych lub mają w swoich strukturach własne komórki wywiadowcze.

Sięgając do podręczników, znajdziemy taką oto szeroką definicję wywiadu gospodarczego: Czynności - legalne oraz nielegalne - zmierzające do pozyskania ze źródeł jawnych i niejawnych, wszelkich informacji dot. sektorów gospodarki, podmiotów gospodarczych oraz podmiotów i osób z nimi powiązanych, przekraczających proste dane identyfikujące oraz opracowywanie na ich podstawie analiz i prognoz - napisał Kazimierz Turaliński w książce "Wywiad gospodarczy i polityczny. Metodyka, taktyka i źródła" (Wydawnictwo Media Polskie, Radom 2011).

By jednak obrazowo powiedzieć, czym jest wywiad gospodarczy, można spróbować powiedzieć najpierw, czym nie jest.

Nie jest szpiegostwem gospodarczym. Wywiad gospodarczy bardziej przypomina dziennikarstwo śledcze niż szpiegostwo. Ma na celu opracowanie strategii i taktyki biznesowej, która pomoże wykorzystać mocne strony własne i słabe strony konkurencji. Jak twierdzi dr Marek Ciecierski z firmy Profesjonalny Wywiad Gospodarczy Skarbiec: "Wywiad gospodarczy to proces gromadzenia, przetwarzania, analizowania i dystrybucji informacji wywiadowczych w przedsiębiorstwie, prowadzony legalnymi metodami i środkami, którego celem jest wspieranie decyzji zarządczych, a zwłaszcza zdobycie, utrzymanie bądź powiększenie przewagi konkurencyjnej".

Nie jest szklaną kulą. Zadaniem wywiadu gospodarczego nie jest prognozowanie i przewidywanie przyszłości. Ma raczej ostrzegać przed potencjalnymi zagrożeniami i dostrzegać zbliżające się szanse.

Nie jest wyszukiwarką Google. Informacje można pozyskiwać z wyszukiwarki Google, ale trzeba je jeszcze zweryfikować. Poza tym Google nie jest Bogiem, nie wie wszystkiego. Eksperci oceniają, że 85-95% informacji potrzebnych przedsiębiorstwu jest dostępnych w otwartych, publicznych źródłach informacji. Problem w tym, że te 5-15% które są ukryte, często są kluczowe.

Nie jest zunifikowanym produktem, jednakowym dla wszystkich. Istnieją dziesiątki wywiadowni wyspecjalizowanych w wielu obszarach. Istnieją też setki rodzajów usług, jakie mogą świadczyć wywiadownie gospodarcze. Z reguły jednak, każda z nich podchodzi do klienta indywidualnie konstruując swoją dedykowaną ofertę.

Nie jest zajęciem dla jednej, nawet wybitnie inteligentnej osoby. Wywiad gospodarczy najwyższej jakości wymaga interdyscyplinarnej wiedzy ekspertów z różnych dziedzin. Wymaga burzy mózgów. Wymaga dokładnego weryfikowania informacji. Nie podoła temu jedna osoba.

Nie jest modą. Źródeł współczesnego wywiadu gospodarczego można się doszukiwać w Ameryce lat 70-tych, ale tak naprawdę istnieje on odkąd istnieje biznes. Od czasu, gdy ludzie rozpoczęli pomiędzy sobą wymianę handlową.

Nie jest oparty tylko na technologii. Krytyczna analiza informacji dokonana przez człowieka z krwi i kości - to jest podstawa wywiadu gospodarczego.

Nie jest analizą sytuacji firmy, która jest zleceniodawcą. Wywiad gospodarczy w mniejszym stopniu zajmuje się firmą i jej sytuacją finansowo-biznesową, a w większym stopniu jej otoczeniem i zmianami w nim zachodzącymi.

Nie jest liczeniem w Excelu. Co prawa wywiad gospodarczy korzysta z dużych baz danych, ale stawia raczej na analizę jakościową, a nie ilościową.

Gdyby więc podsumować w jednym zdaniu czym jest wywiad gospodarczy, trzeba by napisać, że jest to proces pozyskiwania i analizowania informacji o przedsiębiorstwach i ich otoczeniu, który powinien pomagać zarządom i właścicielom firm w efektywnym zarządzaniu.

Coraz więcej firm na całym świecie dostrzega moc wywiadu gospodarczego. Wyniki badania organizacji Global Intelligence Alliance przeprowadzone wśród 880 firm z 64 krajów, opublikowane w raporcie "The State of Market Intelligence in 2013" wskazują, że 80% ankietowanych przedsiębiorstw jest zadowolonych z usług wywiadowni gospodarczych. To o 2 pkt. proc. więcej niż w badaniu z 2011 roku. Jedynie 2% firm, które korzystały z wywiadu, stwierdziło, że ta usługa do niczego się im nie przydała.

Do korzystania z wywiadu gospodarczego w badaniu Global Intelligence Alliance przyznały się przede wszystkim małe (mające poniżej 100 mln euro przychodu rocznie) i średnie firmy (100 mln euro - 1 mld euro przychodów) z branż: przemysł, kopalnie, usługi finansowe, IT, medycyna i farmacja. Średni wydatek ankietowanych firm na wywiad gospodarczy w skali roku sięgał 2,1 mln USD i wzrósł o 53% w stosunku do badania z 2011 r.

A jaka jest przyszłość wywiadu gospodarczego? Z raportu "Market Intelligence Trends 2020" organizacji Global Intelligence Alliance opublikowanego w grudniu 2014 roku wynika, że przyszłość wywiadu gospodarczego jest świetlana. Aż 96% szeroko pojmowanej branży wywiadu gospodarczego (właściciele baz danych, analitycy, wywiadowcy gospodarczy) jest przekonane, że w nadchodzących latach wywiad gospodarczy pozostanie głównym źródłem opinii doradczych w zakresie rozwoju biznesu dla szefów i właścicieli firm.

Największy wpływ na branżę wywiadu gospodarczego w nadchodzących latach mają wywrzeć - według ankietowanych przez Global Intelligence Alliance - dwa zjawiska: rozwój Big Data (ogromnych baz danych) oraz nadmiar informacji. Wywiad ma pomóc w przetwarzaniu danych i selekcjonowaniu najważniejszych informacji.

W 1996 roku Larry Kahaner, amerykański specjalista wywiadu gospodarczego, ogłosił: kończy się wiek informacji, a rozpoczyna wiek wywiadu gospodarczego. Wygląda na to, że rzeczywiście się rozpoczął, i będzie trwał.

^{Profesjonalny Wywiad Gospodarczy SKARBIEC Sp. z o.o. - lider w dziedzinie wywiadu i kontrwywiadu gospodarczego w Polsce, oferuje specjalistyczne usługi z zakresu bezpieczeństwa prowadzenia biznesu oraz bezpieczeństwa VIP}