Z szarego końca Europy przed Portugalię i Grecję. Tak bogaciła się Polska
Polska tuż przed rozbiorami nie należała do najbogatszych państw Europy. Byliśmy biedniejsi niż wiele krajów kontynentu także tuż po odzyskaniu niepodległości. Jak to się zmieniło przez lata? Sprawdzamy, jak wzbogaciliśmy się w ciągu stu lat od odzyskania niepodległości.
W ciągu stu lat od odzyskania niepodległości polska gospodarka zdołała w dużym stopniu zmniejszyć dystans dzielący nas od bogatszych państw Europy. Tak wynika z danych z projektu badawczego Maddison Project. To międzynarodowa inicjatywa, która gromadzi informacje o populacji i bogactwie różnych państw na przestrzeni wieków.
Jak bardzo wzbogaciła się Polska? W 1772 roku - kiedy dokonano pierwszego rozbioru Polski - nasz PKB per capita (czyli na głowę mieszkańca) wynosił jedną piątą tego, co w Holandii. Sto lat od odzyskania niepodległości, w 2018 roku różnica była już prawie trzy razy mniejsza.
W Interii sprawdzamy, jakim PKB na tle Europy nasz kraj mógł się pochwalić przez minione lata - od rozbiorów aż do dzisiejszych czasów.
Historyczne dane zebrane przez historyków z Maddison Project są w dużej mierze orientacyjne. Wynika to z tego, że dokładne pomiary liczby ludności czy wielkości gospodarki i tempa wzrostu gospodarczego na dobre zagościły w światowej nauce dopiero w XX wieku. Ale i szacunkowe dane mogą wiele pokazać o kondycji europejskich gospodarek.
Dla 1772 roku naukowcom udało się wyliczyć PKB per capita dla kilku europejskich państw. Poza Polską i Holandią to Francja, Portugalia, Szwecja Wielka Brytania i Włochy. Wszystkie te kraje miały wyższy PKB per capita niż Polska.
Wartości produktu krajowego brutto per capita są podawane przez Maddison Project w tzw. dolarze międzynarodowym, według kursu z 2011 roku. To jednostka służąca do takich międzynarodowych, historycznych porównań. Nasz kraj mógł się pochwalić PKB na głowę w wysokości ok. 974 dolarów. Najbogatsza z analizowanych państw Holandia miała PKB per capita w wysokości 4799 dolarów. To znaczy, że mieszkańcy tego kraju byli wtedy od nas prawie pięć razy bogatsi.
Wiek XIX, czyli okres, kiedy Polski nie było na oficjalnych mapach, to wiek rewolucji przemysłowej. Na Zachodzie zaczął się rozwijać nowoczesny przemysł i handel surowcami, które na długie lata stały się głównym źródłem bogactwa krajów. W Polsce także prowadzono wydobycie surowców, powstawały fabryki i rozwijały się nowoczesne miasta. Ale przez ponad sto lat rozwijaliśmy się na czyjś, a nie na własny rachunek.
Mimo tego Polska tuż po odzyskaniu niepodległości była bogatsza niż np. Finlandia czy Portugalia. W 1920 roku - pierwszym, dla którego są dostępne dane dla Polski po zakończeniu I wojny światowej - nasz PKB per capita wynosił ok. 3000 dolarów międzynarodowych (w cenach z 2011 roku). Dla porównania - PKB Finów był równy 2942 dolary na głowę, a Portugalczyków 1959 dolarów.
Bogatsi za to od nas byli dwaj sąsiedzi, czyli Czechosłowacja (z PKB per capita na poziomie 3081 dolarów) i Niemcy (4457 dolarów). Granicząca z Polska od południa Rumunia była dużo biedniejsza z wskaźnikiem rzędu 465 dolarów. Związek Radziecki, według Maddison Project, miał w 1920 roku PKB na mieszkańca mniejszy, niż przedrozbiorowa Polska. Wynosił on 917 dolarów. Dla Ukrainy, Litwy oraz Łotwy nie ma danych za 1920 rok.
Jednym z kolejnych kroków milowych w gospodarczej historii Polski jest 1989 rok. To wtedy zaczyna się transformacja gospodarcza. W ten proces, zachodzący w wielu krajach bloku, weszliśmy z gorszym wynikiem niż niektóre kraje Układu Warszawskiego. Według historyków z Maddison Project, Polska w 1989 roku, jeśli chodzi o PKB per capita, była biedniejsza niż Bułgaria, Czechosłowacja czy Węgry. Nasz wskaźnik - 9060 dolarów - był niższy też od wskaźnika państw, które powstaną po upadku ZSRR, jak Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina czy nawet Białoruś.
Spośród europejskich państw, dla których dane za ten rok są dostępne, nasz PKB per capita w 1989 roku przewyższał jedynie PKB na głowę Albanii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry i Rumunii.
Niemal trzy dekady od początku transformacji gospodarczo-ustrojowej sytuacja była diametralnie inna. Udało nam się przegonić wszystkie państwa, które powstały po upadku ZSRR, łącznie z Rosją. Zmniejszył się dystans dzielący nas od Czechów czy Niemców.
"Po 30 latach bezprecedensowego wzrostu (i pandemii Covid-19), relacja PKB Polski w stosunku do (PKB - red.) Włoch jest obecnie najwyższa w historii od 1400 roku" - skomentował skalę zmian ekonomista Marcin Piątkowski, odnosząc się do wyników najnowszej aktualizacji badania z 2020 roku.
