Zaplanuj, bo możesz mieć kłopoty

Płynność finansowa to zdolność przedsiębiorstwa do bieżącego, terminowego regulowania swoich zobowiązań. W opisywanym kontekście można ją rozumieć jako zagwarantowanie odpowiednich środków finansowych, które posłużą do sfinansowania całości przedsięwzięcia oraz bieżącego i terminowego regulowania zobowiązań wynikających z realizacji projektu.

Unijna dotacja otrzymywana jest jako refundacja poniesionych już kosztów inwestycji. Powstała w ten sposób luka czasowa pomiędzy poniesieniem nakładów inwestycyjnych, a ich refinansowaniem z funduszy strukturalnych wymaga od przyszłego beneficjenta pozyskania pełnego finansowania dla realizowanego projektu.

Błąd utrudni inwestycję

Wielu przyszłych beneficjentów traktuje ubieganie się o środki unijne wyłącznie w kategoriach przygotowania poprawnej formalnie i merytorycznie aplikacji o dofinansowanie. Zapominają przy tym, że aby aplikowanie o unijną dotację mogło zakończyć się sukcesem, przedsiębiorca powinien już w fazie planowania opracować całościową koncepcję projektu wraz z biznesplanem przedsięwzięcia uwzględniającym szczegółową strukturę jego finansowania na poszczególnych etapach realizacji. Niezmiernie istotna umiejętność strategicznego planowania pozwala na zapewnienie stabilnej realizacji inwestycji, odpowiednich źródeł jej finansowania, monitorowania efektów realizacji, a następnie sprawnego rozliczenia uzyskanego wsparcia. Błąd w fazie planowania może utrudnić realizację inwestycji, a przez to jej rozliczenie, co skutkuje brakiem możliwości jej refinansowania ze środków unijnych w oczekiwanej wysokości.

Poprawnie przygotowany biznesplan wymaga zsynchronizowania harmonogramu projektu z odpowiednimi strumieniami pieniężnymi służącymi jego sfinansowaniu, a przez to utrzymaniu płynności finansowej całego projektu.

Niedopasowanie jego struktury czasowej i finansowej prowadzi do wzrostu kosztów finansowych całej inwestycji. Może to wynikać zarówno z nadmiernej akumulacji środków finansowych na wcześniejszych etapach projektu, jak również ich niedoszacowania na konkretnych etapach. W pierwszym przypadku beneficjent ponosi dodatkowe koszty finansowe nadwyżki dostępnych środków finansowych, koszty utrzymywania nadmiernych linii kredytowych; w drugim dodatkowe zewnętrzne finansowanie skutkuje chociażby wzrostem kosztów odsetek. W skrajnym przypadku brak możliwości uzyskania dodatkowego finansowania może spowodować utratę płynności finansowej oraz uniemożliwić dokończenie przedsięwzięcia.

Podział na mniejsze przedsięwzięcia

Dodatkowym sposobem umożliwiającym efektywne zarządzanie płynnością finansową przedsięwzięć inwestycyjnych dofinansowanych ze środków unijnych jest tzw. etapowanie inwestycji. Umożliwia ono uzyskiwanie częściowych spłat poniesionych nakładów (płatności zaliczkowe), a tym samym skrócenie wspomnianej wyżej luki czasowej pomiędzy poniesieniem nakładów inwestycyjnych, a ich refinansowaniem z funduszy strukturalnych. Etapowanie wymaga podziału inwestycji na mniejsze zamknięte przedsięwzięcia oraz przygotowania odrębnych wniosków o płatność wraz z odpowiednią dokumentacją księgową potwierdzającą poniesione nakłady.

Optymalizacja struktury finansowej wymaga umiejętnego wykorzystywania środków własnych oraz różnego rodzaju finansowania zewnętrznego oferowanego przyszłym beneficjentom przez rynek finansowy. Rynek usług finansowych oferuje cały wachlarz instrumentów zapewniających zewnętrzne finansowanie umożliwiające zachowanie płynności finansowej od momentu wydatkowania środków, aż do ich pełnej refundacji.

Jedną z zalet korzystania z zewnętrznych instrumentów finansowych jest możliwość sfinansowania działań przewidzianych we wniosku o dofinansowanie, bez nadmiernego angażowania środków własnych. Kredyty współfinansujące dotowane inwestycje są przez banki traktowane przychylniej niż standardowe kredyty komercyjne. Wynika to m.in. z faktu, że rygorystyczne wymogi unijne wymuszają na przyszłych beneficjentach precyzyjnie przemyślane inwestycje. Ponadto po otrzymaniu refundacji pieniądze w pierwszej kolejności przeznaczone są na spłatę kredytu. Dla banku jest to zatem tzw. pewny pieniądz.

Elastyczne pomostowe

W celu finansowania inwestycji banki oferują przyszłym beneficjentom różnego rodzaju kredyty inwestycyjne i pomostowe. Z założenia kredyty inwestycyjne współfinansują całość przedsięwzięcia- również części nie objęte dotacją. Kredyty pomostowe obejmują tylko te części inwestycji, które mogą być objęte dotacją i zapewniają środki finansowe na realizację projektu do momentu refundacji poniesionych przez przedsiębiorcę nakładów. Kredyt pomostowy spłacany jest w momencie wpływu środków z dotacji na konto beneficjenta. Może on zostać spłacony jednorazowo lub w ratach, jeśli dotacja jest wypłacana etapowo. W przeciwieństwie do kredytów inwestycyjnych, kredyty pomostowe cechuje daleko idąca indywidualizacja. Ze względu na duże trudności w dokładnym określeniu daty wypłaty dotacji umożliwiają one przyszłemu beneficjentowi spłatę długu w późniejszym terminie, jednorazowo lub w ratach.

Z punktu widzenia optymalizacji czasowej i kosztowej strumieni pieniężnych niezbędnych do realizacji projektu, godnym uwagi wydają się również różnego rodzaju promesy bankowe. Gwarantują one dostępność środków z kredytu po uzyskaniu decyzji o dofinansowaniu bez wcześniejszego ponoszenia dodatkowych kosztów finansowych, odsetek i prowizji, jak w przypadku zwykłego kredytu.

Z myślą o podmiotach nie posiadających odpowiednich środków własnych, państwo powołało do życia tzw. Fundusz Poręczeń Unijnych, obsługiwany przez Bank Gospodarstwa Krajowego. Fundusz ten ma na celu ułatwienie finansowania inwestycji z kredytów i zwiększenie dostępność środków unijnych. Korzystać z niego mogą wszystkie podmioty realizujące przedsięwzięcia z udziałem środków unijnych. Poręczenia i gwarancje udzielane są przyszłemu beneficjentowi na zabezpieczenie kredytu bankowego lub emisji obligacji finansujących wkład własny oraz nakłady podlegające refundacji z funduszy strukturalnych. Umożliwiają one dostęp do finansowania projektów z udziałem środków unijnych przy braku wystarczających zabezpieczeń oraz dają możliwość ustanowienia wiarygodnego i pewnego zabezpieczenia do 80 proc. wartości kredytu, pozwalającego na swobodne dysponowanie majątkiem własnym na inne cele. Umożliwiają one uzyskanie kredytu, pomimo krótkiej historii kredytowej i posiadania aktywów o małej wartości, nieakceptowanych jako wiarygodne zabezpieczenie kredytu. Fundusz gwarantuje również oszczędność czasu, dzięki temu, że wszystkie formalności dotyczące poręczeń i gwarancji są załatwiane w bankach współpracujących z Bankiem Gospodarstwa Krajowego.

Zarządzanie płynnością finansową przy realizacji projektów dofinansowanych z funduszy unijnych nie różni się w zasadzie niczym od zarządzania płynnością innych przedsięwzięć inwestycyjnych. W przypadku projektów współfinansowanych z funduszy unijnych struktura finansowania może opierać się w znacznej części na instrumentach finansowych krótkoterminowych, co jest rzadkością w przypadku innych projektów inwestycyjnych. Kluczowym aspektem przy planowaniu tego typu przedsięwzięć jest kompleksowe przygotowanie biznesplanu inwestycji wraz z odpowiednim doborem wewnętrznych i zewnętrznych sposobów jej finansowania. W ten sposób uniknie się przykrych niespodzianek przy realizacji samego projektu, jak również zoptymalizuje się koszty finansowe całego przedsięwzięcia.

Kamila Piotrowska