Domy pasywne - oszczędność czy strata pieniędzy?

Budownictwo pasywne jest całkowicie nowym podejściem do kwestii ekonomii oraz ekologii. Domy pasywne charakteryzują się bardzo wysoką izolacją termiczną oraz niewielkim zapotrzebowaniem na energię. Do ich wzniesienia nie potrzebujemy żadnych nowych i drogich technologii. Budownictwo pasywne polega na zwiększeniu efektywności elementów, które są stosowane już od dawna. Do otrzymania odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pasywnych stosuje się powietrze z wentylacji, kolektory słoneczne oraz różnego typu urządzenia elektryczne.

Warto też wiedzieć, że w standardzie pasywnym można wykonać zarówno domy jednorodzinne, jak i budynki przemysłowe, hotele, szkoły, a nawet hale sportowe. Podstawą jest jednak zastosowanie najważniejszych zasad budownictwa pasywnego.

Dom pasywny nie różni się kompletnie od budownictwa tradycyjnego. Kluczem jest zastosowanie materiałów wyższej jakości, charakteryzujących się najlepszymi współczynnikami izolacji oraz szeregu rozwiązań pozwalających na wykorzystanie energii odnawialnej. Niemniej większość elementów domów pasywnych można wycenić korzystając z prostego kalkulatora kosztów budowy domu dostępnego tutaj.

W Polsce pojęcie domu pasywnego jest jeszcze często mylone z pojęciem domu energooszczędnego. W rzeczywistości są to dwie zupełnie odmienne budowle o innych parametrach termicznych. Roczne zapotrzebowanie energetyczne zwykłego, nieocieplonego budynku może wynosić aż 120 kWh/m2.

Domy energooszczędne charakteryzują się zapotrzebowaniem w granicach 50 kWh/m2. Tymczasem dom pasywny potrzebuje jedynie 15 kWh/m2. W południowej części Europy roczne zapotrzebowanie może spadać poniżej 10 kWh/m2. Niestety w naszych, bardziej surowych warunkach klimatycznych jest to bardzo trudne do osiągnięcia. Możemy jednak śmiało założyć, że domy pasywne są ponad 8-krotnie oszczędniejsze niż domy nieocieplone. Co więcej, dom pasywny posiada niemal trzykrotnie mniejsze zapotrzebowanie na energie niż dom energooszczędny. Jest to dość ważna informacja, bowiem budynki pasywne w pełni odpowiadają standardom przepisów Unii Europejskiej. Owe standardy mają obowiązywać od 2020 roku. Po tym okresie być może nastąpi konieczność podwyższenia standardów termoizolacyjnych w wielu istniejących już budynkach. Termomodernizacja może być dość kosztowna.

Warto dowiedzieć się nieco więcej na temat kosztów budowy domów energooszczędnych czytając artykuł "Ile kosztuje dom energooszczędny?". Pokazuje on, z jakimi dodatkowymi kosztami (ponad budowę standardowego domu) musi liczyć się inwestor zainteresowany budową domu energooszczędnego. Natomiast więcej na temat domów pasywnych można znaleźć w dalszej części tego artykułu.

Przyjmijmy, że powierzchnia budynku wynosi 120 m2. Roczne zapotrzebowanie domu pasywnego na energię to ok. 15 kWh/m2. Zatem roczny koszt ogrzania budynku będzie wynosił ok. 650 zł (olej opałowy), 500 zł (przy ogrzewaniu prądem z pompą ciepła), 280 zł (podczas ogrzewania drewnem). Tymczasem ogrzewanie domu standardowego (bez nowoczesnej termoizolacji) może kosztować ok. 5 100 zł (olej opałowy), 3 950 zł (przy ogrzewaniu prądem z pompą ciepła), 2 000 zł (podczas ogrzewania drewnem).

Domy pasywne charakteryzują się bardzo niskim współczynnikiem przenikania ciepła. Bardzo ważną rolę w termoizolacji tego typu budowli odgrywają:

Okna - wielokomorowe, potrójnie szklone i wypełnione gazem szlachetnym. Otwory okienne w domu pasywnym posiadają większe rozmiary niż ich odpowiedniki ulokowane w domach standardowych. Ma to związek z grubą termoizolacją ścian (mogącą utrudnić doświetlenie pomieszczeń). Okna do budynków pasywnych charakteryzują się także wysokim współczynnikiem przenikania promieni słonecznych. Dzięki temu uzyskuje się dużo ciepła z energii słonecznej. Według specjalistów, zysk energii cieplnej w oknach południowych może wynosić około 40 proc.

Termoizolacja ścian - powinna być wykonana z dobrego jakościowo styropianu frezowanego o niskim współczynniku przenikania ciepła (λ-0,031). Elementy frezowane wymuszają na fachowcach równe nakładanie styropianu. Płyty nakłada się na tzw. zakładkę, dzięki czemu unikamy występowania mostków termicznych występujących w miejscach połączeń. Ściany można też zaizolować dobrą jakościowo wełną mineralną, która dodatkowo zapewnia optymalne wytłumienie akustyczne. Grubość powłoki termoizolacyjnej powinna osiągać 30 cm.

Jakość materiałów użytych do budowy - materiały użyte do budowy domów pasywnych powinny charakteryzować się wysokim współczynnikiem akumulacji ciepła. Dzięki temu w budynkach pasywnych nie występują odczuwalne różnice temperatur pomiędzy dniem, a nocą.

Wyeliminowanie mostków termicznych - obecność mostków termicznych wpływa na istotne zwiększenie zapotrzebowania na energię cieplną. W domach pasywnych stosuje się specjalne rozwiązania, które odcinają mostki termiczne występujące przy ścianach piwnicznych oraz balkonach. Należy je uwzględnić na etapie tworzenia projektu domu.

Wentylacja mechaniczna - musi być zamontowana w każdym budynku pasywnym i energooszczędnym. Zapewnia stały dostęp do świeżego powietrza, a jednocześnie może być stosowana do pozyskiwania energii cieplnej. Przy wentylacji stosuje się specjalne wymienniki gruntowe. W czasie lata wprowadzają do pomieszczeń chłodniejsze powietrze. Z kolei w czasie zimy pozwalają na odzyskiwanie energii cieplnej. Warto też wiedzieć, że wentylacja pobiera powietrze bezpośrednio z zewnątrz. Nie występuje zatem zagrożenie bakteriami i pleśnią, które mogą pojawić się w klimatyzacjach. Hałas w przewodach wentylacyjnych jest silnie wytłumiony poprzez izolacje akustyczną. Połączenie izolacji akustycznej z niewielką prędkością przepływu powietrza sprawia, że pomieszczenia domu pasywnego stają się bardzo komfortowe.

Odpowiednia lokalizacja - Najlepszym miejscem jest słoneczna działka budowlana. Budynek powinien być zwrócony ku stronie południowej. Od strony północnej powinny znajdować się elementy zabezpieczające przed chłodnym wiatrem. Dobrze sprawdzają naturalne wzniesienia, inne obiekty budowlane oraz wysokie drzewa.

Kolektory słoneczne - Pozwalają na zaoszczędzenie energii potrzebnej do nagrzania wody użytkowej. Pamiętajmy, że zapotrzebowanie energetyczne na zagrzanie wody w domach pasywnych może wynosić ponad połowę całkowitego zapotrzebowania na energię. Zatem kolektory słoneczne mogą wprowadzić odczuwalne oszczędności.

Dodatkowe źródło ciepła - większość domów pasywnych posiada dodatkowe źródła ciepła. Najbardziej efektywnymi z nich są pompy ciepła, a także kotły grzewcze o niskiej mocy.

Kształt budynku - domy pasywne powinny posiadać prostą bryłę. Z reguły posiadają dwie kondygnacje bez podpiwniczenia. Dach powinien być pozbawiony załamań i dodatkowych facjat. Z kolei połacie dachowe powinny charakteryzować się niskim kątem nachylenia. Pamiętajmy, że budynki o skomplikowanej bryle i o wielospadowym dachu są bardziej narażone na istnienie mostków termicznych. Ich optymalne zaizolowanie termiczne byłoby dość trudnym przedsięwzięciem.

Domy pasywne znalazły wielu zwolenników w zachodniej Europie (głównie w Niemczech). Musimy jednak pamiętać, że zachodnie terytoria charakteryzują się odmiennym, nieco łagodniejszym klimatem. Budowa domu pasywnego w cieplejszym klimacie nie jest zbyt kosztowna i przynosi bardzo widoczne korzyści.

Wiele krajów Zachodniej Europy aktywnie wspomaga budowę tego typu budynków. Inwestorzy mogą liczyć na różnego typu dopłaty i korzystne kredyty. Tymczasem budowa domów pasywnych w naszym kraju należy nadal do rzadkości. Ostrzejszy klimat może wpłynąć na zwiększenie kosztów inwestycyjnych, a także na zwiększenie zapotrzebowania na energię. Co więcej, Polski rząd nie przewiduje jeszcze żadnych dopłat do budowy domów pasywnych. Wszystkie dodatkowe koszty musimy pokryć z własnej kieszeni. W związku z tym budowa w standardzie pasywnym nadal nie zyskała jeszcze zbyt dużej popularności.

Zastanawiając się nad budową domu pasywnego musimy pamiętać, że są to konstrukcje które spełniają wszystkie wymagania przepisów Unii Europejskiej. Owe wymagania mają być stopniowo wprowadzane do 2020 roku. Domy energooszczędne z pewnością nie spełnią wymogów związanych z efektywnością energetyczną. W tej sytuacji budowa domów pasywnych wydaje się być bardzo racjonalna.

Musimy jednak pamiętać, że w naszym kraju jest to nadal nowość. Wielu architektów nie posiada jeszcze specjalistycznej wiedzy na temat projektowania domów pasywnych. Projektanci często spełniają jedynie podstawowe oczekiwania inwestora i tworzą projekty na indywidualne zamówienie (często o niezbyt zadowalających właściwościach termoizolacyjnych). Domy pasywne nadal są powszechnie mylone z domami energooszczędnymi. Koszt ich budowy w naszym klimacie jest o ok. 20 proc. wyższy niż koszt budowy domu standardowego.

Co więcej, wielu pracowników budowlanych nie posiada jeszcze dostatecznej wiedzy na temat budowy tego typu obiektów. Decyzja o budowie domu pasywnego powinna być poprzedzona dokładnym przygotowaniem, a także wybraniem sprawdzonego projektu budowlanego. Dobry projekt jest w zasadzie podstawą. Warto go wykonać w sprawdzonym biurze projektowym, specjalizującym się w tworzeniu projektów domów pasywnych. Z pewnością będzie to dobre rozwiązanie dla osób, którym zależy na odczuwalnym zmniejszeniu rachunków za ogrzewania domu. Dobrze wykonane domy pasywne stają się bardzo komfortowymi i ekonomicznymi pomieszczeniami mieszkalnymi.

Inwestycja w rozwiązania pasywne powinna się zwrócić już po maksymalnie 9 latach (niestety bez uwzględniania kosztu pieniądza). Koszty ogrzewania stale rosną i nic nie wskazuje na zmianę owej tendencji. W rzeczywistości może się okazać, że inwestycja w dom pasywny zacznie się zwracać znacznie wcześniej. Warto się nad tym dokładnie zastanowić i wybrać wariant, który najlepiej odpowiada naszym indywidualnym oczekiwaniom. Z pewnością warto się przynajmniej przyjrzeć charakterystyce domów pasywnych. Podstawowe zasady lokalizacji tego typu obiektów oraz specyfiki ociepleń mogą się nam przydać podczas budowy każdego domu jednorodzinnego.

Pobierz darmowy program do rozliczeń PIT