Użytkowanie wieczyste zniknie, ale jeszcze nie teraz

To już kolejna zmiana terminu wprowadzenia ustawy o przekształceniu współużytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe we własność tych gruntów. Wcześniej planowano, że będzie to możliwe od 1 stycznia 2017 r.

Szybko jednak nad ustawą uwłaszczeniową zaczęły się gromadzić czarne chmury. W ocenie Rządowego Centrum Legislacji zaproponowany mechanizm uwłaszczenia użytkowników wieczystych w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego może być uznany za niekonstytucyjny.

Chodzi przede wszystkim o naruszenie praw majątkowych i samodzielności finansowej gmin oraz zasad sprawiedliwości społecznej. Ustawa doprowadziłaby do przymusowego pozbawiania gmin ich majątku. Swoje uwagi zgłosiło też kilka resortów. Wszystkie one zostały wzięte pod uwagę, ale projekt wciąż jeszcze nie trafił do Sejmu.

Przyczyna? Strona rządowa i samorządowa nie mogą się dogadać co do ostatecznego kształtu projektu ustawy o przekształceniu. Rozbieżności miedzy MIB oraz korporacjami samorządowymi dotyczą przede wszystkim niekonstytucjonalności zapisów pozwalających na odgórne wywłaszczenie gmin. Samorządowcy oczekują, że ustawodawca usunie z projektu ustawy zapisy dotyczące gruntów komunalnych. Spór dotyczył również wysokości opłat za przekształcenie oraz sposobu ich naliczania.

- Projekt był przykładem nadregulacji prawnej. Resort budownictwa przygotował prawny bubel, który miał dotknąć 1,5 mln użytkowników wieczystych. Zakładał bowiem odgórne wywłaszczenie gmin, które już raz zostało przeprowadzone i TK orzekł, że było ono niezgodne z konstytucją. Problem jest również z opłatami za przekształcenie - wyjaśniał w rozmowie z PortalSamorządowy.pl Zygmunt Frankiewicz, prezes Związku Miast Polskich.

Nie wszystkie opłaty zostały zaktualizowane do końca 2016 r. Prezes Frankiewicz obawia się, że pod nową ustawą dojdzie do sytuacji drastycznych różnic w tych opłatach.

Jest się czego bać. W jednej z dwóch niemal identycznych nieruchomości na tej samej ulicy, w której dokonano aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste w ubiegłym roku, opłata roczna wynosi 701,04 zł. Pomnożone przez 20 (tyle co najmniej rat opłaty przekształceniowej trzeba będzie uiścić) daje kwotę ponad 14 tys. zł. W sąsiedniej nieruchomości nie udało się zaktualizować opłaty (z uwagi na zgon jedynego użytkownika), w związku z czym wynosi ona 88,20 zł. A więc koszt 20 rat rocznych daje 1764 zł. To prawie osiem razy mniej.

Na ul. św. Andrzeja w Gliwicach opłata roczna za lokal oddany w użytkowanie wieczyste w 2014 r. wynosi 113,91 zł, co przemnożone przez 20 rat daje kwotę 2278,20 zł. Za lokal położony po sąsiedzku, ale oddany w użytkowanie wieczyste w 2000 r., stawka wynosi jedynie 12,51 zł, co oznacza, że właściciel lokalu zanim dojdzie do własności, zapłacić będzie musiał jedynie 250,20 zł. Ponad dziewięciokrotnie mniej.

Włodek Kaleta

Więcej informacji na stronach Portalu Samorządowego

----------------

Projekt ustawy, która spowoduje przekształcenie użytkowania wieczystego we własność, zostanie skierowany na najbliższe obrady Komitetu Stałego Rady Ministrów - powiedział wiceminister infrastruktury i budownictwa Kazimierz Smoliński.

- Z przekształcenia może skorzystać, w świetle naszych ostatnich wyliczeń, nawet 1,7 mln użytkowników wieczystych - przyznał Kazimierz Smoliński. - Projekt ustawy dotyczy gruntów m.in. pod budownictwem wielorodzinnym, pod domami jednorodzinnymi, lokalami użytkowymi, a także pod lokalami usługowymi, które znajdują się w budynkach, gdzie są lokale mieszkalne - dodał wiceminister.

Projekt będzie 22 czerwca 2017 r. rozpatrywany przez Stały Komitet Rady Ministrów, a następnie Komisję Prawniczą i przez Radę Ministrów. Po zaakceptowaniu przez rząd trafi do Sejmu.

Wiceminister zwrócił uwagę, że w stosunku do przedstawionego w ubiegłym roku pierwszego projektu, aktualna wersja jest korzystniejsza dla użytkowników wieczystych. Jak wyjaśnił Kazimierz Smoliński, "pierwotnie opracowany projekt, dotyczący przekształcenia udziałów w użytkowaniu wieczystym, był przedłożony Stałemu Komitetowi Rady Ministrów już w listopadzie ubiegłego roku". - Jednak wobec zalecenia, aby objąć przekształceniem wszystkie grunty zabudowane na cele mieszkaniowe, przeprowadzone zostały dodatkowe uzgodnienia międzyresortowe w celu rozszerzenia przekształcenia również na grunty zabudowane domami jednorodzinnymi - wskazał.

Jak przyznał wiceminister, "w konsekwencji powstał nowy projekt, obejmujący zakresem wszystkie grunty oddane w użytkowanie wieczyste, zabudowane na cele mieszkaniowe, położone na terenie całego kraju, w tym na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Warunkiem jest jedynie zabudowa zaspokajająca potrzeby mieszkaniowe użytkownika wieczystego oraz uregulowany stan prawny gruntu, który pozwala na oddanie tego gruntu w użytkowanie wieczyste".

- Ustawa będzie miała powszechniejsze zastosowanie - dotyczy gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe, ale także gruntów, na których są lokale użytkowe, jako pomieszczenia przynależne do lokali mieszkalnych, na przykład garaże - powiedział wiceszef MIB.

Jak wyjaśnił, do projektu ustawy wprowadzono przepis przewidujący przekształcenie prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych garażami oraz gruntów, na których urządzono miejsca postojowe. - Jednak samorządy terytorialne, na które oddziaływać będzie projektowana ustawa, opiniując projekt w ramach Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, zakwestionowały powyższy przepis - tłumaczył wiceminister.

Problemem - tłumaczył - była tymczasowość lokalizacji wielu garaży, a nawet samowolne urządzanie garaży na terenach nieprzeznaczonych do tego rodzaju inwestycji. - W projekcie pozostała możliwość przekształcenia jedynie garaży przynależnych do lokali mieszkalnych - zaznaczył Kazimierz Smoliński.

Przekształcenie obejmie także dużą część tzw. hal garażowych, zlokalizowanych pod budynkami mieszkalnymi wielorodzinnymi (często w praktyce są one traktowane jako lokale użytkowe). - Jeżeli takiemu lokalowi przysługuje udział w użytkowaniu wieczystym gruntu, na którym posadowiony jest budynek, będzie on podlegał przekształceniu - wyjaśnił wiceminister.

Projekt ustawy obejmuje także lokale usługowe. - Zgodnie z zasadą prawa cywilnego, dotyczącą jednorodnych praw do gruntu, przekształceniem muszą zostać objęte wszystkie udziały, także te związane z lokalami usługowymi - zaznaczył wiceminister.

Smoliński podkreślił: - Od początku chcieliśmy jak najszybszego przekształcenia użytkowania wieczystego we własność. - Musieliśmy jednak wyjaśnić z samorządami ich wątpliwości dotyczące naszych propozycji - dodał.

Jak mówił, obecnie projekt ma pozytywną rekomendację Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i wkrótce zostanie przyjęty przez rząd. - Pierwszym terminem, w którym może wejść w życie, uwzględniając kalendarz posiedzeń Sejmu, jest 1 października 2017 r. - powiedział Smoliński.

Projekt zakłada, że Polacy, którzy są wieczystymi użytkownikami gruntów, staną się z określonym w ustawie dniem ich właścicielami. Za ziemię zapłacą opłatę przekształceniową w wysokości 20 rocznych opłat za użytkowanie wieczyste, która może być rozłożona na 20 lat. Po tym czasie nie będą już musieli wnosić opłat. Zgodnie z projektem będzie można spłacić całość w jednej racie, a wtedy właściciel dostanie od Skarbu Państwa 50 proc. ulgi. Jednak ulga dotyczy jedynie ziemi Skarbu Państwa, gminy za własne grunty będą mogły ją zastosować, ale będzie to leżeć w ich gestii. Ulga nie dotyczy lokali usługowych. Podstawą naliczenia opłat przekształceniowych będzie opłata za użytkowanie wieczyste obowiązująca w dniu 1 stycznia 2017 r. Mariusz Polit.

(PAP)