Decyzja UE: Książki i e-booki równe wobec VAT

- Dajemy krajom członkowskim UE możliwość obniżania stawki VAT na e-publikacje. To ważne w dobie gospodarki cyfrowej, ale państwa Unii będą samodzielnie decydować, czy z tego skorzystać. Nie mają takiego obowiązku - powiedział wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Reforma wymagała jednomyślnej zgody wszystkich 28 krajów Unii, a europarlament miał w tej kwestii tylko rolę doradczą.

Austriacki minister finansów Hartwig Löger, który prowadził obrady Rady UE, nie był w stanie podać, kiedy dokładnie zmiany wejdą w życie. Dokumenty wymagają jeszcze językowego doszlifowania i czysto formalnego zatwierdzenia, ale to kwestia zaledwie najbliższych kilkunastu tygodni. A zatem rządy krajów Unii zapewne będą mogły decydować, jakim VAT-em opodatkowywać e-publikacje już w 2019 r. - Postaramy się wprowadzić te zmiany tak szybko, jak to możliwe - powiedział Löger.

Obecnie stawka podstawowa w Polsce wynosi 23 proc., ale książki na "fizycznych nośnikach" mają stawkę 5 proc. Do tej grupy zaliczają się książki drukowane, sprzedawane na płytach CD, ale - w tej kwestii teraz będzie możliwa zmiana - nie te przesyłane internetem w plikach, by korzystać z nich na czytnikach elektronicznych. Od e-booków z księgarni internetowych płacimy zatem aż 23 proc. VAT. Zróżnicowanie stawek dotyczy też gazet - drukowane są objęte w Polsce obniżoną stawką 8 proc., a ich wersja cyfrowa - 23 proc.

Prawa do zrównania stawek VAT, co w Polsce oznaczałoby 5 proc. zarówno dla książek, jak i dla e-booków, uparcie od dobrych kilku lat domagała się m.in. Francja, która wraz z Luksemburgiem przegrała w 2015 r. sprawę przed Trybunałem Sprawiedliwości UE w Luksemburgu w związku ze stosowaniem obniżonej stawki na e-booki. Z kolei w 2013 r. ówczesna polska rzeczniczka praw obywatelskich Irena Lipowicz zwróciła się w tej sprawie do Trybunału Konstytucyjnego już przed 5 laty.

W 2015 r. polscy sędziowie z TK przesłali do TSUE pytanie prejudycjalne, czyli prośbę o wiążącą wykładnię prawa unijnego. Zwracali uwagę na zagrożenie zasady "neutralności podatkowej" przez nakładanie różnych obciążeń na tę samą książkę w zależności od jej formatu.

Pomimo to TSUE w 2017 r. orzekł, że zgodnie z prawem unijnym kraje UE muszą stosować podstawową stawkę VAT na e-booki oraz cyfrowe czasopisma i gazety, a obniżoną mogą stosować wyłącznie dla wydań papierowych. Polska podnosiła temat obniżenia VAT-u na e-booki już na szczycie UE w 2013 r., a potem polskie ministerstwo kultury zabiegało o to wspólnie z Francuzami, Niemcami oraz Włochami.

Propozycję zatwierdzonej reformy Komisja Europejska ogłosiła już w 2016 r., ale przez ostatnie miesiące projekt był blokowany przez Czechy i Rumunię. Nie były przeciw niższym stawkom dla e-booków, lecz za pomocą swego weta targowały się w kwestiach zupełnie innych, niezwiązanych z e-publikacjami.

- Obecnie pracujemy nad kompleksowym przeglądem stawek VAT, w którym zaproponujemy obniżenie stawek na publikacje elektroniczne. Liczę, że to bardzo potrzebne i korzystne rozwiązanie wejdzie w życie jak najszybciej, już na początku 2019 r. - powiedziała minister finansów Teresa Czerwińska po zakończeniu posiedzenia Rady UE.

Polskie władze od dawna sugerowały gotowość do obniżenia stawki VAT dla e-booków, ale nie dla elektronicznych wydań gazet. W sprawie e-gazet prawnym kłopotem może być ich rosnąca różnorodność - do powielania tekstów z wydań papierowych dochodzą np. nagrania wideo.

Czy wobec całego materiału można stosować obniżoną stawkę, jak dla tradycyjnych wydań? - Zostawiamy te decyzje krajom UE. Stawiamy na ich swobodę i kreatywność - tłumaczył niedawno komisarz UE ds. gospodarczych i walutowych Pierre Moscovici (i były minister finansów Francji). Natomiast Rada UE zastrzegła, że obniżenie VAT dla e-gazet nie powinno dotyczyć e-wydań, w których dominują treści audio i wideo.

Redakcja Polska Deutsche Welle