Faktura wystawiona przez podatnika wykreślonego z VAT

Kiedy urząd wykreśli podmiot z rejestru VAT?

Naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podatnika z rejestru podatników VAT bez zawiadamiania o tym, jeśli okaże się, że przykładowo podatnik taki nie istnieje lub, mimo udokumentowanych prób, nie ma możliwości skontaktowania się z nim albo z jego pełnomocnikiem, bądź gdy podane w zgłoszeniu rejestracyjnym dane okażą się niezgodne z prawdą. Pozostałe przesłanki do wykreślenia podatników z rejestru VAT wskazano w art. 96 ust. 9a ustawy o VAT (patrz ramka).

Zasady odliczania VAT

W zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do odliczenia VAT. Jest to ogólna zasada określona w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Jednak prawo do odliczenia uzależnione jest także od niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy o VAT.

Jak wskazano w art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT, nie stanowią podstawy do odliczenia VAT faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy sprzedaż została udokumentowana fakturami wystawionymi przez podmiot nieistniejący. Zatem faktura taka, nawet gdy jest poprawna w swej treści, nie uprawnia nabywcy do odliczenia zawartego w niej podatku naliczonego.

Ważne wyroki TS UE

Jak wskazano wcześniej, podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT z faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący. TS UE w wyroku z dnia 22 października 2015 r., w sprawie C-277/14, stwierdził, że przepisy dyrektywy w sprawie VAT sprzeciwiają się przepisom krajowym odmawiającym podatnikowi prawa do odliczenia VAT tylko dlatego, że faktura została wystawiona przez podmiot, który, w świetle kryteriów przewidzianych przez te przepisy, należy uważać za podmiot nieistniejący, i nie ma możliwości ustalenia tożsamości rzeczywistego dostawcy towarów. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zostanie wykazane, w świetle obiektywnych przesłanek i bez wymagania od podatnika, aby dokonał ustaleń, do których nie jest on zobowiązany, że ów podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, iż rzeczona dostawa wiązała się z przestępstwem w zakresie VAT, czego zbadanie należy do sądu krajowego.

Warto także zwrócić uwagę na najnowszy wyrok TS UE z dnia 19 października 2017 r. W wyroku tym TS w odniesieniu do prawa do odliczenia przypomniał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem prawo podatników do odliczenia od VAT, który są zobowiązani zapłacić, VAT należnego lub zapłaconego z tytułu nabycia przez nich towarów i usług, stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu VAT ustanowionego przez prawo Unii. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że prawo do odliczenia przewidziane w art. 167 i następnych dyrektywy 2006/112 stanowi integralną część mechanizmu VAT i co do zasady nie podlega ograniczeniu. W szczególności przysługuje ono natychmiast w stosunku do całego podatku obciążającego transakcje powodujące naliczenie podatku. TS wskazał, że system odliczeń ma na celu całkowite uwolnienie przedsiębiorcy od ciężaru VAT należnego lub zapłaconego w ramach całej działalności gospodarczej tego przedsiębiorcy. Wspólny system VAT zapewnia zatem całkowitą neutralność obciążeń podatkowych każdej działalności gospodarczej, bez względu na cel czy rezultaty tej działalności, pod warunkiem że, co do zasady, podlega ona sama opodatkowaniu VAT. Jednak prawo do odliczenia VAT podlega wymogom lub przesłankom o charakterze zarówno materialnym, jak i formalnym. W odniesieniu do wymogów lub przesłanek materialnych, TS wyjaśnił, że z art. 168 lit. a) dyrektywy w sprawie VAT wynika, że w celu skorzystania z prawa do odliczenia, po pierwsze, dany podmiot ma być "podatnikiem" w rozumieniu tej dyrektywy, a po drugie, towary lub usługi, które są wskazywane jako podstawa tego prawa, powinny być wykorzystywane przez podatnika na dalszym etapie obrotu na potrzeby jego własnych opodatkowanych transakcji, a owe towary lub usługi powinny zostać dostarczone przez innego podatnika znajdującego się na wcześniejszym etapie obrotu. Jeżeli chodzi o zasady wykonywania prawa do odliczenia, które są zbliżone do wymogów lub przesłanek o charakterze formalnym, podatnik w celu dokonania odliczenia musi posiadać fakturę.

Tak więc zdaniem TS zasada neutralności podatkowej w zakresie VAT wymaga, aby odliczenie podatku naliczonego zostało przyznane, jeżeli zostały spełnione wymogi materialne, nawet wówczas, gdy niektóre wymogi formalne zostały pominięte przez podatników. W przypadku zatem, gdy podatek VAT wynika z faktury, która nie dokumentuje faktycznego zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego u jej wystawcy, faktura taka nie uprawnia do odliczenia wykazanego w niej podatku. Natomiast w sytuacji, gdy transakcja rzeczywiście miała miejsce, a podmiot dokonujący dostawy lub świadczący usługi daje się zidentyfikować jako podmiot istniejący, brak rejestracji jako podatnika VAT nie stoi na przeszkodzie w odliczeniu VAT. TS także wskazał, że o ile niezłożenie przewidzianych przez ustawę deklaracji podatkowych może zostać uznane za poszlakę popełnienia przestępstwa podatkowego, o tyle nie dowodzi ono w sposób niepodważalny popełnienia przestępstwa podatkowego w zakresie VAT.

W związku z tym TS uznał, że przepisy dyrektywy sprzeciwiają się uregulowaniu krajowemu, na mocy którego podatnikowi odmawia się prawa do odliczenia VAT z tego względu, że podmiot, który świadczył na jego rzecz usługę i wystawił z tego tytułu fakturę z VAT, został uznany przez organ podatkowy za nieaktywny i informacja ta została udostępniona na stronie internetowej organu, w sytuacji gdy odmowa prawa do odliczenia jest systematyczna i ostateczna oraz nie pozwala na przedłożenie dowodów na niepopełnienie przestępstwa podatkowego lub na brak utraty wpływów podatkowych.

Należy podkreślić, że omówione wyroki TS są bardzo ważne dla podatników. Jak z nich bowiem wynika, w przypadku gdy transakcja rzeczywiście miała miejsce, a podmiot dokonujący dostawy lub świadczący usługi daje się zidentyfikować jako podmiot istniejący, brak rejestracji jako podatnika VAT nie powoduje, że nabywca traci prawo do odliczenia VAT. Odliczenie VAT natomiast nie przysługuje, gdy podatek VAT wynika z faktury, która nie dokumentuje faktycznego zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego u jej wystawcy.