Gdzie urzędy skarbowe mają interpretacje Ministra Finansów?

Zgodnie z art.11 ust.2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (t. jedn . Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1116 z późn. zm.) może nastąpić "zawarcie umowy o ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności tego lokalu". Dzieje się tak w przypadku nabycia własności lokalu mieszkalnego od spółdzielni mieszkaniowej w ramach przetargu.

Po rozstrzygnięciu przetargu nabywca wraz z przedstawicielem spółdzielni trafiają do notariusza gdzie... najczęściej czekają ich problemy. Zdarza się, iż notariusz nie dołoży należytej staranności odbierając od stron oświadczenia woli i spisując ich treść. W takich wypadkach w aktach notarialnych znajdą się zwroty "ustanawia" oraz "sprzedaje". W efekcie w oparciu o przepisy ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych notariusz pobierze 2 proc. podatku. Niesłusznie.

Jeżeli akt notarialny sporządzony jest w sposób wystarczająco szczegółowy, to zdarza się, iż podatnik zdoła uzyskać od urzędu skarbowego zwrot nadpłaconego podatku od czynności cywilnoprawnych. Czasem jednak postanowienia aktu notarialnego są lakoniczne i podatnik nic już nie będzie mógł zrobić.

Tymczasem droga do optymalizacji podatkowej jest prosta. Wystarczy słuchać podatników i stosować wskazany wyżej przepis ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Akt notarialny, w którym zawarta zostanie "umowa o ustanowienie i przeniesienie odrębnej własności lokalu" nie zobowiązuje do uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych. Umowa taka jest odrębną umową nazwaną, inną od umowy sprzedaży. Warto o tym pamiętać kontrolując treść przygotowanego dla nas aktu notarialnego.

Jeżeli notariusz powoła się na przepis art.11 ust.2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, wówczas sytuacja podatnika jest korzystna. Na tej bowiem podstawie można zawrzeć wyłącznie umowę "ustanowienia i przeniesienia odrębnej własności lokalu".

Jeżeli jednak notariusz ograniczył się do lakonicznego stwierdzenia "sprzedaje" - wówczas szans na zwrot nadpłaty nie ma. Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych (wyrok NSA z 30 listopada 2010 r. w sprawie II FSK 1253/09).

Zgodnie z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 21 listopada 20011 r. nr IBPBII/1/436-395/11/AŻ "jeżeli ustanowienie i przeniesienie własności lokalu następuje w trybie i na zasadach określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, to umowa ustanowienia i przeniesienia prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego nie będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Umowa taka nie jest bowiem umową sprzedaży ani inną umową wymienioną w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym, jako nie wymieniona w zamkniętym katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych." Tak samo stwierdzono w interpretacji nr IBPBII/1/436-226/09/MZ z 20 listopada 2009 r. oraz w interpretacji nr IBPB2/436-162/08/MZ z 20 listopada 2008 r.

Zgodnie z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 25 października 2011 r. nr IPTPB2/436-34/11-2/KK "umowa ustanowienia i przeniesienia własności lokali zawarta w trybie i na zasadach określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, nie jest umową sprzedaży, ani inną umową wymienioną w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych."

Zgodnie z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 31 maja 2011 r. nr ITPB2/436-28/11/TJ "ustanowienie odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienie jego własności, dokonane w trybie art. 11 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W rezultacie, w opisanej we wniosku sytuacji notariusz jako płatnik podatku od czynności cywilnoprawnych nie jest zobowiązany do obliczenia i pobrania tego podatku." W innej swojej interpretacji z 17 listopada 20100 r. nr ITPB2/436-159/10/TJ organ ten stwierdza, że "ustanowienie odrębnej własności lokalu i przeniesienie jego własności, dokonane w trybie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych." Tak samo w interpretacji z 7 maja 2010 r. nr ITPB2/436-54/10/MK oraz w interpretacji z 29 września 2009 r. nr ITPB2/436-103/09/ENB.

Zgodnie z interpretacją Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 12 kwietnia 2011 r. nr ILPB2/436-15/11-2/MK "ustanowienie odrębnej własności lokalu mieszkalnego i przeniesienie jego własności, dokonane w trybie art. 11 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. W konsekwencji, z tytułu zawarcia ww. umowy na Wnioskodawczyni nie ciążył obowiązek podatkowy w podatku od czynności cywilnoprawnych." Zgodnie z interpretacją tego samego organu z 22 lutego 2011 r. nr ILPB2/436-250/10-2/MK "W świetle powyższego, jeżeli ustanowienie i przeniesienie własności lokalu następuje w trybie i na zasadach określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, to umowa ustanowienia i przeniesienia prawa odrębnej własności do lokalu mieszkalnego nie będzie opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Umowa taka nie jest bowiem umową sprzedaży ani inną umową wymienioną w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W związku z tym, jako nie wymieniona w zamkniętym katalogu art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych." Tak samo w interpretacji z 8 stycznia 2010 r. nr ILPB2/436-216/09-2/AJ.

Podsumowując można jedynie pochylić się nad stanowiskiem niektórych organów podatkowych, zdaniem których w oparciu o art.11 ust.2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych można przenieść prawo majątkowe również w oparciu o umowę sprzedaży, zatem dokonanie tej czynności powoduje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych.

Artur M. Brzeziński, doradca podatkowy