Jak długo fiskus może egzekwować odsetki od zaliczek?

Problem w tym, że tak naprawdę nie wiadomo, kiedy odsetki te przedawniają się - po pięciu latach, licząc od końca roku, w którym należało uiścić zaliczkę czy podatek. Każda z tych opcji ma swoich zwolenników i przeciwników.

Interpretacja wątpliwości?

Po zakończeniu roku podatkowego urząd skarbowy może określić wysokość odsetek za zwłokę od zaliczek na podatek dochodowy (od osób fizycznych lub prawnych), przyjmując prawidłową wysokość zaliczek na podatek. Wynika to z art. 53a Ordynacji podatkowej. Wchodzi to w rachubę w przypadku, gdy podatnik mimo ciążącego na nim obowiązku nie złożył deklaracji, wysokość zaliczek jest inna niż wykazana w deklaracji lub zaliczki nie zostały zapłacone w całości bądź w części. Wysokość odsetek określana jest na dzień złożenia zeznania za dany rok podatkowy. W przypadku gdy podatnik nie złożył zeznania na czas, urząd skarbowy określa odsetki na ostatni dzień terminu, przed upływem którego należało wywiązać się z tego obowiązku.

Nie wiadomo jednak, kiedy przedawniają się nieuiszczone w terminie odsetki od zaliczek na podatek dochodowy. Czy następuje to po upływie pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym należało uiścić zaliczkę czy też po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku? Sądy administracyjne nie mają jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie.

Na korzyść podatnika

Zwolennicy poglądu, że odsetki od zaliczek na podatek dochodowy przedawniają się po pięciu latach, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności poszczególnych zaliczek, zwracają uwagę na samoistny charakter zaliczek. Uważają, że odsetek od zaliczek nie należy wiązać z podatkiem dochodowym należnym za dany rok podatkowy. Zaliczka jest bowiem odrębnym zobowiązaniem. Jeśli nie zostanie uiszczona w terminie, powstaje zaległość podatkowa i obowiązek naliczenia odsetek za zwłokę. Odsetki te nie są związane z podatkiem. Zobowiązaniem głównym są zaliczki, a nie podatek dochodowy.

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się w zasadzie po pięciu latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Trzeba jednak wziąć pod uwagę możliwość jego wydłużenia w związku z przerwaniem lub zawieszeniem jego biegu. Pod pojęciem ?podatku? - zgodnie z art. 3 pkt 3 Ordynacji podatkowej - należy rozumieć również zaliczki na podatek. W związku z tym zaliczki na podatek dochodowy, jako świadczenie główne, przedawniają się po pięciu latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin ich płatności. W tym samym terminie przedawniają się odsetki od nich.

Takie stanowisko można znaleźć w wielu orzeczeniach sądowych. Przykładami tego są m.in.: wyrok WSA w Olsztynie z dnia 23 stycznia 2008 r., sygn. akt I SA/Ol 646/07, czy wyrok WSA w Gliwicach z dnia 1 czerwca 2007 r., sygn. akt I SA/Gl 1552/06.

Na korzyść fiskusa

W opozycji do poglądu prezentowanego w tych orzeczeniach stoją ci, którzy uważają, że termin przedawnienia odsetek od zaliczek na podatek dochodowy powiązany jest z terminem przedawnienia podatku. Wychodzą oni z założenia, że zaliczki nie są całkowicie samoistną należnością. Stanowią część podatku należnego za dany rok. Nie można więc mówić o przedawnieniu odsetek od zaliczek w oderwaniu od przedawnienia podatku dochodowego, na poczet którego zaliczki te są płacone. Przepisy Ordynacji podatkowej nie rozdzielają tych kwestii. Tym samym odsetki za zwłokę od zaliczek na podatek dochodowy przedawniają się po pięciu latach, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku.

W takim duchu wypowiedział się np. WSA w Krakowie w wyroku z dnia 11 marca 2008 r., sygn. akt I SA/Kr 1015/07 czy WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 8 stycznia 2008 r., sygn. akt I SA/Gd 944/07.

Pytanie do NSA

Co w praktyce oznacza opowiedzenie się za jedną z tych dwóch opcji? Krótszy lub dłuższy termin przedawnienia odsetek od zaliczek na podatek dochodowy. To, kiedy przedawnia się dane zobowiązanie determinuje zaś jak długo urząd skarbowy może prowadzić egzekucję.

Załóżmy, że podatnik nie uiścił w terminie zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych za 2002 r. Zgodnie z pierwszym prezentowanym poglądem odsetki od zaliczki na podatek dochodowy przedawniają się w zasadzie po pięciu latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności zaliczki. W podanym przykładzie przedawniłyby się więc one z końcem 2007 r. Zgodnie z drugim poglądem odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek dochodowy przedawniają się, gdy przedawni się podatek. Podatek dochodowy od osób fizycznych za 2002 r., którego termin płatności przypadał 30 kwietnia 2003 r., przedawni się z końcem 2008 r. W tym samym dniu przedawniłyby się odsetki od zaliczek na ten podatek.

Różnica jest znaczna. W drugim przypadku termin przedawnienia odsetek od zaliczek na podatek dochodowy jest o rok dłuższy w porównaniu z pierwszą opcją. Nie trudno domyślić się, które rozwiązanie preferują podatnicy, a za jakim opowiadają się urzędnicy skarbowi. Niestety, na razie ani jedni, ani drudzy nie mogą liczyć na jednoznaczne stanowisko sądów rozstrzygających spory powstałe na tle przedawnienia odsetek od nieuiszczonych w terminie zaliczek na podatek dochodowy. Kwestią tą ma jednak zająć się poszerzony, siedmioosobowy skład sędziowski NSA. Wpłynęła bowiem do niego prośba o rozstrzygnięcie tych wątpliwości.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.).

autor: Małgorzata Żujewska

Gazeta Podatkowa Nr 494 z dnia 2008-10-02