Sposobem na to jest skorzystanie z przewidzianych zwolnień jak również ulg w podatku z tytułu spadków i darowizn. Nabycie nieodpłatnie prawa majątkowego, wartości pieniężnych, ruchomości oraz nieruchomości w drodze otrzymania przedmiotu w spadku lub jako darowizny wiąże się z koniecznością zapłaty podatku od spadków i darowizn. Wysokość obciążenia uzależniona jest przede wszystkim od wartości majątku i stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa istniejącego między stronami. Warto pamiętać o tym, że w niektórych przypadkach prawo podatkowe przewiduje możliwość skorzystania z różnego rodzaju zwolnień oraz ulg. Jednakże, aby uniknąć obciążenia podatkowego, podatnik musi spełniać określone warunki.
9 637 zł na cele mieszkaniowe
Pierwszą grupę podatkową tworzą osoby najbliższe i to dla nich przewidziane zostało zwolnienie nabycia w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy nie będzie wiązać się z zapłatą podatku. Jeżeli jest wielu darczyńców trzeba pilnować, czy przez 5 lat wszystkie darowizny nie przekroczą 19 274 zł. Pieniądze te lub rzeczy obdarowany musi przeznaczyć w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na cele mieszkaniowe.
Dziedziczenie praw spółdzielczych
Ze zwolnienia można skorzystać także w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia praw do wkładu mieszkaniowego w spółdzielni mieszkaniowej przez osobę zaliczoną do I lub II grupy podatkowej. Warunkiem jest by spółdzielcze prawo do tego lokalu przysługiwało nabywcy wkładu przez okres co najmniej 5 lat od dnia jego ustanowienia. Podatnik powinien pamiętać, że warunek ten uważa się za zachowany również w przypadku przeniesienia przez spółdzielnię własności tego lokalu na nabywcę.
Rachunek oszczędnościowo - kredytowy
Kolejnym przykładem zwolnienia przysługującego podatnikowi jest wyłączenie nabycia w drodze darowizny praw do rachunku oszczędnościowo-kredytowego w kasie mieszkaniowej przez osobę pozostającą faktycznie we wspólnym pożyciu małżeńskim z jego posiadaczem, pod warunkiem przeznaczenia zgromadzonych tam środków pieniężnych na cele mieszkaniowe.
Podatnik powinien także wiedzieć, że nabycie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości ,
w zależności do wysokości udziału we współwłasności podlega zwolnieniu z obowiązku podatkowego.
Co się zmienia
Istotnym wydaje się wspomnienie o najnowszej zmianie wprowadzonej do ustawy, na mocy której nabycie w drodze spadku lub zapisu windykacyjnego przedmioty użytku osobistego, wyposażenie mieszkania jak również dzieł sztuki i rękopisów, stanowiących twórczość spadkodawcy podlegają ustawowemu zwolnieniu z opodatkowania. Należy także podkreślić, że regulacja ta odnosi się również do zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, jeżeli nabywca zabezpiecza je
i konserwuje zgodnie z obowiązującymi przepisami. Dodatkowym warunkiem jest tutaj stopień pokrewieństwa, ponieważ wymienione wyżej przedmioty mogą dziedziczyć tylko i wyłącznie podatnicy zaliczani do I lub II grupy podatkowej. Nowym zapisem jest również adnotacja dotycząca nabycia w drodze dziedziczenia lub darowizny przez osoby tworzące rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka pieniędzy lub innych rzeczy pod warunkiem, że pieniądze te lub rzeczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania zostaną przeznaczone na cele bezpośrednio związane ze sprawowaniem pieczy zastępczej.
Konieczne zgłoszenie do urzędu
Skorzystanie z omawianych zwolnień uwarunkowane jest spełnieniem określonych wymogów. Zostały one szczegółowo przedstawione w artykule 4a wspomnianej ustawy. Są to przede wszystkim wymóg więzi rodzinnych, związany z klasyfikacją do odpowiedniej grupy podatkowej. Ze zwolnienia mogą bowiem skorzystać małżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym oraz macocha, pod warunkiem złożenia odpowiedniej dokumentacji do organu podatkowego w wyznaczonym terminie. Wzór zgłoszenia, które należy dostarczyć do właściwego urzędu skarbowego określa rozporządzenia Ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Powinno ono zawierać w szczególności dane podatników wraz z danymi stanowiącymi podstawę do zaliczenia ich do I grupy podatkowej, dane i adres spadkodawcy lub darczyńcy, a także informacje na temat rzeczy lub praz majątkowych, będących przedmiotem nieodpłatnego przekazania, a także określenie ich wartości.
Warto zaznaczyć, ze obowiązkowi zgłoszenia nie podlega nieodpłatne nabycie majątku na podstawie zawartej umowy w form aktu notarialnego.
Najważniejsze ulgi związane z podatkiem od spadków i darowizn
Omawiając zagadnienia dotyczące podatku od spadku i darowizna nie sposób pominąć tematu ulg od tego podatku. Najważniejszą, a zarazem najczęściej wykorzystywaną ulgą, związaną z podatkiem od spadków i darowizn jest ula mieszkaniowa. Została ona szczegółowo opisana w artykule 16 wspomnianej ustawy. Polega ona na wyłączeniu z podstawy opodatkowania wartości budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych prawa do domu jednorodzinnego lub też prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, nabytego nieodpłatnie przez osoby najbliższe, pod warunkiem spełnienia przez nie określonych w ustawie wymagań. Należy przy tym pamiętać, że ulga ta dotyczy tylko i wyłącznie nieruchomości, których powierzchnia nie przekracza 110 m2. Podstawowym warunkiem skorzystania z ulgi mieszkaniowej jest kryterium osobistego stosunku łączącego nabywcę ze spadkodawcą lub darczyńcą.
W przypadku darowizny, prawo do skorzystania z niej mają tylko osoby należące do pierwszej grupy podatkowej, przy spadku natomiast krąg podatników zwolnionych od podatku jest znacznie szerszy, gdyż składa się z osób zaliczanych do pierwszej i drugiej grupy podatkowej. Podatnik powinien pamiętać, że także osoby z trzeciej grupy podatkowej mogą skorzystać z ulgi w związku z otrzymanym spadkiem, pod warunkiem, że przez okres co najmniej 2 lat sprawowali osobistą opiekę nad spadkodawcą. Odziedziczony majątek w postaci własności lub praw do nieruchomości nie może zostać zbyty w ciągu 5 lat od momentu otrzymania, inaczej podatnik traci prawo do ulgi i jest zobowiązany do opłacenia podatku od spadku i darowizn wraz z odsetkami za zwłokę.
Adam Bujalski, księgowy Tax Care
