(Nie)dozwolone wypłaty z konta zajętego przez urząd skarbowy
Zajęcie rachunku bankowego przez urząd skarbowy oznacza utratę swobody dysponowania zgromadzonymi na nim pieniędzmi. Dozwolone są jednak wypłaty na pensje dla pracowników oraz należne od nich zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne. Z rachunków osobistych można co miesiąc pobrać 1.575 zł. Bank nie może ponadto przekazać urzędowi skarbowemu środków pochodzących z alimentów, świadczeń rodzinnych czy dodatku pielęgnacyjnego.
Środek egzekucyjny
Urząd skarbowy, prowadząc egzekucję mającą na celu ściągnięcie zaległości podatkowej, może zająć wierzytelności z rachunków bankowych podatnika.
Bank, po otrzymaniu zawiadomienia o zajęciu, nie ma prawa wypłacić podatnikowi pieniędzy do wysokości zajętej wierzytelności, czyli do sumy dochodzonej należności, odsetek za zwłokę i kosztów egzekucyjnych. Konto pozostaje otwarte, a podatnikowi wolno swobodnie dysponować nadwyżką ponad zajętą kwotę. Zajęta kwota musi być jednak niezwłocznie przekazana urzędowi skarbowemu (chyba że istnieją przeszkody w dokonaniu wpłaty). Zajęcie nie traci ważności, jeżeli w momencie dostarczenia do banku zawiadomienia na koncie nie ma środków wystarczających na pokrycie całego zadłużenia. Obejmuje ono również kwoty wpłacone później.
Podatnik otrzymuje odpis zawiadomienia skierowanego do banku. Wraz z nim urząd skarbowy przesyła mu odpis tytułu wykonawczego, na podstawie którego prowadzona jest egzekucja, jeżeli nie dostał go wcześniej.
Zajęcie wierzytelności jest skuteczne wobec wszystkich rachunków zobowiązanego prowadzonych przez bank.
Dozwolone wypłaty
Zajęcie rachunku bankowego oznacza dla podatnika ograniczenie prawa do dysponowania posiadanymi środkami - do wysokości zajętej wierzytelności. Dozwolone są jednak wypłaty na kilka kategorii należności.
Podatnikowi wolno podjąć z zajętego konta środki na pokrycie: zasądzonych alimentów, rent o charakterze alimentacyjnym zasądzonych tytułem odszkodowania, a także bieżących wynagrodzeń za pracę swoich pracowników oraz należnych od tych poborów składek na ubezpieczenia społeczne i podatku dochodowego od osób fizycznych. Przewiduje to art. 81 § 4 i 5 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Wypłata na pensje może nastąpić po złożeniu w banku odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu. Przedłożone dokumenty powinny odzwierciedlać wysokość bieżących wynagrodzeń - których termin płatności jeszcze nie upłynął. Środki na alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym otrzymuje się na podstawie tytułu stwierdzającego obowiązek podatnika do płacenia tych świadczeń, np. orzeczenia sądowego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Bank dokonuje wypłat alimentów lub renty do rąk osoby uprawnionej do otrzymania tych świadczeń.
Miesięczny limit
Zakaz wypłat nie dotyczy tzw. kwoty wolnej od zajęcia (art. 54 Prawa bankowego).
Kwota wolna obowiązuje w przypadku zajęcia rachunków osobistych osoby fizycznej, czyli oszczędnościowych, oszczędnościowo-rozliczeniowych oraz terminowych lokat oszczędnościowych. Środki pieniężne znajdujące się na wymienionych kontach są wolne od zajęcia w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy. Kwota wolna od zajęcia nie zależy od liczby zawartych umów o prowadzenie wspomnianych rachunków bankowych. Środki pieniężne zdeponowane na koncie prowadzonym dla kilku osób są wolne od zajęcia do wspomnianego pułapu niezależnie od liczby współposiadaczy konta. Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2018 r. wynosi 2.100 zł. Z konta zajętego przez urząd skarbowy w trybie egzekucji administracyjnej można więc w bieżącym roku pobrać co miesiąc (w czasie obowiązywania zajęcia) kwotę do 1.575 zł (75% z 2.100 zł).
Bank nie może ponadto w ramach realizacji zajęcia egzekucyjnego przekazać środków znajdujących się na rachunkach osobistych pochodzących ze świadczeń, dodatków i zasiłków wymienionych w art. 54a Prawa bankowego. Są to m.in. alimenty, świadczenia rodzinne i wychowawcze, zasiłki dla opiekunów, dodatki rodzinne, pielęgnacyjne, porodowe czy dla sierot zupełnych.
Zajęcie a blokada
Zajęcie rachunku bankowego dokonane w związku z dochodzeniem zaległości podatkowych może być zrealizowane mimo zastosowania blokady w związku z podejrzeniem wykorzystywania konta do wyłudzeń bankowych.
Blokada uniemożliwia dysponowanie i korzystanie ze środków zgromadzonych na koncie. Szef KAS ma prawo ją zarządzić na okres nie dłuższy niż 72 godziny. Blokada może być przedłużona na oznaczony czas, nie dłuższy niż 3 miesiące. Przedłużenie jest dozwolone, jeżeli zajdzie uzasadniona obawa, że podmiot nie wykona istniejącego lub mającego powstać zobowiązania podatkowego lub zobowiązania z tytułu odpowiedzialności za cudze podatki, przekraczających równowartość 10.000 euro.
Środki znajdujące się na zablokowanym rachunku bankowym nie podlegają, co do zasady, zajęciu w postępowaniu egzekucyjnym (ani sądowym, ani administracyjnym). Określa to art. 890 § 12 K.p.c. oraz art. 81 § 6 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Bank musi jednak zrealizować zajęcie urzędu skarbowego dotyczące należności podatkowych lub celnych. Pieniądze z zablokowanego konta zostaną również przekazane na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania, a także wynagrodzenia ze stosunku pracy wraz z zaliczką na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz składkami na ubezpieczenia społeczne, jeżeli urząd skarbowy przejął ich egzekucję w wyniku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej. Realizacja zajęcia w tym przypadku jest jednak dozwolona tylko do wysokości nieprzekraczającej kwoty minimalnego wynagrodzenia (tj. w 2018 r. - 2.100 zł).
|
Planowane zmiany przepisów Obowiązujące przepisy nie pozwalają dłużnikowi podatkowemu na obronę przed nieuzasadnionych zajęciem przez urząd skarbowy środków na rachunku bankowym. Bank jest zobligowany do natychmiastowego przekazania organowi egzekucyjnemu zajętej kwoty. Problem w tym, że urząd skarbowy przesyła do banku zawiadomienie o zajęciu drogą elektroniczną, a dłużnik otrzymuje jego odpis za pośrednictwem operatora pocztowego. Dłużnik nie ma więc w zasadzie realnych szans na skorzystanie z przysługujących mu środków obrony, np. złożenie skargi na czynności egzekucyjne, przed pobraniem pieniędzy z jego konta. Zmianę niekorzystnych regulacji przewiduje ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (na dzień oddania GP do druku ustawa czeka na podpis Prezydenta). Zakłada ona wydłużenie okresu między zajęciem wierzytelności z rachunku bankowego a przekazaniem pieniędzy organowi egzekucyjnemu. Bank, otrzymawszy zawiadomienie o zajęciu, zablokuje środki na 7 dni i dopiero po upływie tego terminu przekaże je urzędowi skarbowemu na pokrycie egzekwowanej należności. Ustawa nowelizująca ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Nowe rozwiązanie ma być stosowane również do zajęć rachunków bankowych dokonanych wcześniej, o ile nie zostały przez bank zrealizowane. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. 2017 r. poz. 1201 ze zm.)
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1876 ze zm.)
Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 155 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 43 (1500) z dnia 2018-05-28
