Nieodpłatne przekazanie prezentów a podatek VAT

Jak wynika z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.) przez odpłatną dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2) wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Tak więc nieodpłatne przekazanie towarów podlega opodatkowaniu podatkiem VAT tylko wówczas, gdy podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.

W drodze wyjątku opodatkowaniu VAT nie podlega przekazywanie m.in. prezentów o małej wartości, jeżeli przekazanie to następuje na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika. Definicja prezentu o małej wartości została zawarta w art. 7 ust. 4 ustawy o VAT, zgodnie z którym przez prezenty o małej wartości rozumie się przekazywane przez podatnika jednej osobie towary:

1) o łącznej wartości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 100 zł (bez podatku), jeżeli podatnik prowadzi ewidencję pozwalającą na ustalenie tożsamości tych osób,

2) których przekazania nie ujęto w ewidencji, jeżeli jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 20 zł.

Podkreślić należy, że od 1 stycznia 2021 r. podwyższeniu uległ limit dla tzw. nieewidencjonowanych prezentów o małej wartości. Limit ten do końca 2020 r. wynosił 10 zł (bez podatku VAT). W wyniku podwyższenia wartości limitu dla tzw. nieewidencjonowanych prezentów o małej wartości do 20 zł poszerzeniu uległ możliwy katalog towarów, które mogą być przekazywane przez przedsiębiorców na cele związane z działalnością gospodarczą, z wyłączeniem z opodatkowania podatkiem VAT i bez obowiązku prowadzenia dodatkowej ewidencji (przykład).

Zmiana kwot z 10 zł na 20 zł, jak wyjaśniło MF w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, która wprowadziła te zmiany, jest związana z zauważanymi zmianami cen artykułów promocyjnych. Ma ona umożliwić lepsze promowanie polskich towarów i usług, zarówno w kraju, jak i za granicą. MF przypominało, że przyjęte w art. 7 ust. 3 i 4 ustawy o VAT rozwiązania w zakresie wyłączenia od opodatkowania VAT przekazywania prezentów o małej wartości (i próbek), jeżeli następuje to na cele związane z działalnością podatnika, stanowią implementację do polskiego porządku prawnego art. 16 dyrektywy VAT. Przepis ten pozostawia państwom członkowskim UE pewien zakres swobodnego zdefiniowania pojęcia prezentu o małej wartości, pod warunkiem, że przyjęte rozwiązanie uwzględnia cel dyrektywy VAT.

Decyzje dotyczące progów (limitów kwotowych) dla prezentów o małej wartości wyznaczane są przez poszczególne państwa członkowskie, m.in. na podstawie ich sytuacji gospodarczej, średnich cen oraz przeciętnej wysokości dochodów. Dlatego też wartości te są zróżnicowane w poszczególnych państwach członkowskich. Jak wskazało MF, wprowadzenie podwyższenia limitu nieewidencjonowanego na prezenty o małej wartości do kwoty 20 zł przybliża Polskę do poziomu średniej wartości prezentów w UE. Należy przy tym wskazać, że w większości państw członkowskich nie rozróżnia się limitów przewidzianych dla prezentów o małej wartości, dla których prowadzona jest ewidencja, oraz tych, dla których takiej ewidencji podatnicy nie prowadzą. Istnieją również państwa członkowskie, w których wartość jest niezdefiniowana albo zdefiniowana i warunkowana dodatkowymi kryteriami.

Jednocześnie wiele państw członkowskich nie wprowadziło rozwiązania dotyczącego prezentów ewidencjonowanych, takiego jak w art. 7 ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT w Polsce. Wysokość ewidencjonowanego limitu na prezenty o małej wartości w Polsce w kwocie 100 zł, określonego w art. 7 ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT, mieści się w poziomie średniej wartości prezentów w UE, mimo że większość krajów tych wartości nie rozróżnia w sposób taki, jak ma to miejsce w Polsce.

Przekazanie prezentu o wartości przekraczającej 20 zł może nadal korzystać z wyłączenia z opodatkowania VAT, pod warunkiem że:

• podatnik przekazuje upominek na cele związane ze swoją działalnością gospodarczą,
• podatnik ujmuje przekazywane upominki w ewidencji prezentów (w ramach limitu 100 zł bez podatku VAT, na osobę).

W zakresie wartości przekazywanych w trakcie roku jednej osobie tzw. prezentów ewidencjonowanych doprecyzowano obowiązującą regulację, aby wynikało z niej w sposób niebudzący wątpliwości, że kwota przyjmowana dla ustalenia łącznej wartości przekazywanych w trakcie roku prezentów o małej wartości jest kwotą netto (bez podatku VAT).

Takie doprecyzowanie kwoty netto w stosunku do pojedynczego prezentu (bez podatku) funkcjonuje już w odniesieniu do tzw. prezentów nieewidencjonowanych. Dokonana zmiana daje podatnikom pewność stosowania prawa i potwierdza dotychczasową praktykę.

Ponadto art. 7 ust. 4 pkt 1 ustawy o VAT wymaga prowadzenia ewidencji pozwalającej na ustalenie tożsamości osób obdarowanych, nie wskazuje natomiast szczegółowo elementów, jakie powinna ona zawierać. Skoro takich regulacji nie ma, sposób prowadzenia ewidencji osób obdarowanych zależy od woli podatnika. To on decyduje, jakie dane osób obdarowanych w niej umieści. Z całą pewnością muszą to być dane identyfikacyjne, takie jak imię, nazwisko lub nazwa firmy, NIP, adres itp.

Zdaniem organów podatkowych opodatkowaniu VAT nie podlega również nieodpłatne przekazanie drukowanych materiałów promocyjnych (reklamowych), jeśli nie przedstawiają wartości użytkowej dla obdarowanego (np. gazetki z bieżącą ofertą sprzedawcy, które służą jedynie zapoznaniu się przez potencjalnego nabywcę towaru z asortymentem oferowanym do sprzedaży).

Jeśli jednak przedmiotem nieodpłatnej dostawy będzie długopis, kalendarz, notes, parasol czy t-shirt z nadrukiem reklamowym, należy przyjąć, że taki towar dla nabywcy będzie miał już wartość użytkową.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 31 stycznia 2018 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.835.2017.2.IK, wskazał, że nieodpłatne przekazanie dystrybutorom materiałów promocyjnych mających wartość użytkową, których jednostkowa cena nabycia/koszt wytworzenia (bez podatku) - określone w momencie przekazania - będzie przekraczała 10 zł (obecnie 20 zł), będzie stanowić dostawę towarów i będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 7 ust. 2, przy braku możliwości wyłączenia z art. 7 ust. 4 ustawy o VAT, skoro jak wskazał podatnik, nie prowadzi on ewidencji osób obdarowanych, o której mowa w art. 7 ust. 4 pkt 1 ustawy. Tym samym w tym zakresie podatnik zobowiązany będzie naliczyć podatek należny.

Natomiast nieodpłatne przekazanie ulotek, folderów czy innych rzeczy niemających wartości użytkowej dla nabywcy (konsumenta), niezależnie od tego, czy ich cena jednostkowa lub koszt wytworzenia przekracza, czy nie przekracza 10 zł (obecnie 20 zł), nie wypełnia dyspozycji art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, gdyż ich przekazanie nie zaspokaja potrzeb konsumenckich i dla nabywcy nie stanowi żadnej wartości materialnej (użytkowej), a wprost przeciwnie - ma na celu zachęcenie nabywcy do skorzystania z oferty podatnika. Tym samym nie wystąpi tu obowiązek naliczenia podatku należnego.

Od 1 stycznia 2021 r. doprecyzowano również przepis art. 29a ust. 2 ustawy o VAT w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania dla towarów przekazywanych przez podatników w sposób nieodpłatny, w sytuacjach gdy taka dostawa podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Wprowadzone doprecyzowanie art. 29a ust. 2 ustawy o VAT jasno określa, że chodzi o wartość przekazywanego towaru ustaloną na moment tej nieodpłatnej dostawy towarów. Zmiana ta ma jedynie charakter doprecyzowujący.

Interpretując ten przepis w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2020 r. i tak przyjmowano konieczność ustalenia wartości podstawy opodatkowania według wartości towaru obowiązującej na moment dokonywanego przez podatnika nieodpłatnego przekazania.

Art. 86 ust. 1 ustawy o VAT określa, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu:

• nabycia towarów i usług,
• dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi.

Oznacza to, że prawo do odliczenia przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje zarejestrowany, czynny podatnik VAT oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Zasada ta wyklucza zatem możliwość dokonania odliczenia VAT związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W związku z tym, jeśli zakup prezentów jest związany z wykonywaniem czynności opodatkowanych VAT, to należy stwierdzić, że podatnikowi - czynnemu podatnikowi VAT - będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego przy zakupie prezentów.

Podatnicy dokonujący sprzedaży m.in. na rzecz osób prywatnych, co do zasady, są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Mają jednak możliwość skorzystania ze zwolnień z ewidencjonowania wskazanych w rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2018 r. poz. 2519 ze zm.).

Jedno z przysługujących zwolnień dotyczy niskiego obrotu z tytułu sprzedaży na rzecz osób prywatnych (generalnie do 20.000 zł). Natomiast inna grupa zwolnień dotyczy konkretnych czynności, np. nieodpłatnego przekazania lub zużycia towarów na cele osobiste m.in. podatnika oraz wszelkich innych darowizn. Zwolnienie to wynika z § 2 w powiązaniu z poz. 43 załącznika do powołanego rozporządzenia.

Należy jednak mieć na uwadze, że w § 4 pkt 1 tego rozporządzenia wyszczególniono towary, wobec których nie stosuje się żadnych zwolnień z ewidencjonowania w kasie. Dotyczy to m.in. dostawy zapisanych i niezapisanych nośników danych cyfrowych i analogowych.

Zatem, gdy przedmiotem nieodpłatnego przekazania towaru na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej są przykładowo nośniki pamięci USB, których jednostkowa cena przekracza 20 zł, oraz podatnik nie prowadzi ewidencji osób obdarowanych, przy założeniu, że pamięć USB nie jest jedynie nośnikiem materiałów reklamowo-informacyjnych, która dla nabywcy nie miałaby charakteru konsumpcyjnego oraz że nie może być uznana za próbkę, to należałoby uznać, że dokonane nieodpłatne przekazanie pamięci USB jest zrównane z odpłatną dostawą towarów w rozumieniu ustawy o VAT i czynność ta podlega opodatkowaniu VAT. W takim przypadku podatnik jest zobowiązany do bezwzględnego zaewidencjonowania tej czynności w kasie fiskalnej.

Podatnik będący czynnym podatnikiem VAT przekazuje swoim kontrahentom lub potencjalnym kontrahentom długopisy. Podatnik dokonał odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej ich nabycie (wystąpił bowiem związek z zamiarem wykorzystania do działalności opodatkowanej VAT).

Przekazanie długopisu jest dokonywane na cele związane z działalnością gospodarczą podatnika. Jednostkowa cena nabycia każdego długopisu (bez podatku VAT) to 19,40 zł. Od 1 stycznia 2021 r. nieodpłatne przekazywanie długopisu o tej wartości jest wyłączone z opodatkowania VAT jako przekazanie prezentów o małej wartości (nie przekracza wartości 20 zł bez podatku VAT).

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 17 (1788)

 Nie czekaj do ostatniej chwili, pobierz za darmo program PIT 2020 lub rozlicz się online już teraz!

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze