Nowe przywileje dla podatników - zmiany w skargach na decyzje oraz bezczynność organów podatkowych

15 sierpnia 2015 r. zmieniły się przepisy postępowania przed sądami administracyjnymi. Mają one bezpośredni wpływ na prawa i obowiązki podatników, którzy będą chcieli m.in. skarżyć interpretacje ministra finansów, decyzje fiskusa oraz inne działania organów podatkowych, w tym również ich bezczynność.

Zmiany procedur mają na celu dostosowanie procesu sądowego do potrzeb podatników. Dzięki nowym procedurom zyskają szansę na pełniejszą możliwość dochodzenia swoich praw w starciach z fiskusem. Celem uchwalenia ustawy nowelizującej było w głównej mierze również uproszczenie postępowania oraz zwiększenie jego efektywności i sprawności.

Przed nowelizacją na rozprawy przed sądami wojewódzkimi oczekiwało się nawet półtora roku, natomiast średni czas wejścia sprawy na wokandę przed NSA to prawie dwa lata. Co więcej, wskutek działania fiskusa niektóre sprawy nawet po wydanych wyrokach wracały do ponownego rozpoznania, wydłużając uzyskanie rozstrzygnięcia w sprawie nawet do kilku lat.

Prawodawca w ramach nowelizacji wprowadził zmiany, które mogą zwiększyć zakres wykorzystywania i skuteczność skarg na bezczynność organu czy na prowadzenie postępowania w sposób przewlekły. Już sama groźba zasądzenia zadośćuczynienia na rzecz podatnika może z jednej strony "zachęcić" organy do działania, z drugiej - zmotywować podatnika do podjęcia próby złożenia skargi do sądu.

Co istotne, wskutek nowelizacji skargi na bezczynność i przewlekłość będą mogły dotyczyć tylko decyzji i postępowań kończących sprawę. Nie będą miały zastosowania do innych czynności organów podatkowych podejmowanych przez nie w ramach postępowania podatkowego, czynności sprawdzających i kontroli podatkowej. W wyniku nowelizacji wykluczono bowiem kontrolę sądu w odniesieniu do tych czynności.

Skarga na bezczynność nie przysługuje także przy wydawaniu interpretacji indywidualnych. Wówczas bezczynność - czyli niezałatwienie sprawy w terminie - oznacza faktycznie przyjęcie tzw. milczącej interpretacji. Skutkiem tego jest przyjęcie fikcji, że minister finansów akceptuje w pełni stanowisko podatnika prezentowane we wniosku o wydanie interpretacji.

Najważniejsze zmiany wprowadzone do Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (dalej: Ppsa), dotyczą sposobu i zakresu formułowania zarzutów przeciw skarżonemu aktowi. Sąd - inaczej niż było dotychczas - rozpozna skargę tylko w zakresie wskazanym przez podatnika, nie będzie przy tym badał innych naruszeń prawa przez organ, choćby te istniały, ale nie zostały wskazane przez podatnika.

Podstawową zmianą, która została wprowadzona nowelizacją Ppsa w zakresie skarżenia decyzji podatkowych i innych czynności organów, jest przyznanie sądowi uprawnień do kontroli wykonania orzeczenia sądu oraz środków służących dyscyplinowaniu organów podatkowych. Sąd będzie miał bowiem możliwość wymierzenia organowi grzywny, a także przyznania podatnikowi sumy pieniężnej z tytułu zadośćuczynienia za bezprawne działanie administracji podatkowej.

Dodatkowo w przypadkach, w których organ i tak nie będzie dążył do podporządkowania się wydanemu orzeczeniu, podatnik będzie mógł złożyć do sądu skargę z żądaniem wydania orzeczenia zastępującego decyzję organu.

Zmiany w tym zakresie są pewną szansą na usprawnienie postępowania sądowego, co jednocześnie powinno mieć swój skutek także w skróceniu terminów rozpoznawania wszystkich skarg wnoszonych do sądów.

Podstawa prawna:

Ustawa z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - j.t. Dz.U. z 2012 r., poz. 270; ost.zm. Dz.U. z 2015 r., poz. 658

Źródło: INFOR PL S.A.