Odsetki od pożyczki a opodatkowanie VAT
W obecnym obrocie gospodarczym udzielaniem pożyczek nie zajmują się wyłącznie wyspecjalizowane podmioty, jakimi są przykładowo banki, ale także "zwykli" przedsiębiorcy. Obok głównej działalności gospodarczej, decydują się oni niekiedy na udzielanie pożyczek innym uczestnikom obrotu gospodarczego. Powstaje zatem pytanie w jaki sposób należy opodatkować odsetki od takich pożyczek na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług?
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 54, poz. 535 z późn. zm. - dalej jako "ustawa o VAT"), świadczeniem usług jest każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Taka czynność musi być dokonywana przez podatnika wykonującego działalność gospodarczą.
Nie musi to być jednak działalność stała, zgodnie bowiem z art. 15 ust. 2 ww. ustawy: "Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy(...)".
Wystarczające jest zatem, by podatnik dokonał pojedynczej czynności z zamiarem wykonywania jej w sposób częstotliwy. Firma udzielająca pożyczek sporadycznie i w dodatku z własnych środków, a nie ze środków w tym celu gromadzonych nie wypełnia jednak warunków by sklasyfikować tę czynność jako usługę w rozumieniu PKWiU gdyż nie jest wykonywana w sposób częstotliwy a tym samym nie podlega opodatkowaniu VAT (interpretacja indywidualna Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 12.12. 2005 r., sygn. PB4-005-SIP-M-28/05).
Udzielenie pożyczki przez podmiot, który dokonuje tego w sposób "częstotliwy" w myśl art. 15 ustawy o VAT będzie natomiast podlegało podatkowi od towarów i usług, a uzyskiwane odsetki będą stanowiły obrót z tytułu wykonywania usług pośrednictwa finansowego.
Pamiętać jednak należy, że zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt. 1 cytowanej ustawy, zwalnia się od podatku usługi wymienione w załączniku Nr 4 do ustawy. W poz. 3 tego załącznika przewidziane jest zwolnienie dla usług pośrednictwa finansowego. W związku z powyższym należy zaznaczyć, że udzielenie pożyczki będzie stanowić usługę zwolnioną z podatku VAT. A zatem otrzymanie odsetek powinno być udokumentowane fakturą VAT bez naliczenia podatku należnego. Sprzedaż wynikającą z takiej faktury jako sprzedaż zwolnioną należy zaewidencjonować w rejestrze sprzedaży i wykazać w deklaracji VAT (por. interpretacja indywidualna Podkarpackiego Urzędu Skarbowego z dnia 8.03.2006 r., sygn. PUS.II/443/20/2006/MM).
Pozostaje udzielenie odpowiedzi na pytanie co dzieje się, gdy przedsiębiorca udzielający pożyczek i pobierający z tego tytułu odsetki nie spełnia wymagań określonych w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT a tym samym nie udziela takich pożyczek w sposób "częstotliwy". Pamiętać należy, że w takiej sytuacji udzielanie pożyczek nie kwalifikuję się do działalności gospodarczej. Nie oznacza to, ze czynność taka nie podlega opodatkowaniu. Zgodnie z art. 1 ust. pkt 1 lit. b w zw. z art. 2 pkt 4, lit. a i b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2007 r. Nr 68, poz. 450, z późn. zm.) czynność taka podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Konkludując należy zauważyć, że w sytuacji gdy udzielanie pożyczek oraz pobieranie od nich odsetek można zakwalifikować jako prowadzenie działalności gospodarczej, usługi takie podlegają pod ustawę o VAT, powinny być więc wykazywane w deklaracji. Z uwagi jednak na art. 43.ust.1 pkt.1 ustawy, są one zwolnione z tego podatku. W przeciwnym razie, takie "jednorazowe" udzielanie pożyczek, niebędące działalnością gospodarczą, będzie opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Justyna Zając-Wysocka
Radca prawny, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie
-----
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.
