Podatek od nieruchomości w 2023 roku. Stawki w górę - dwucyfrowy wzrost

Podatek od nieruchomości jest opłatą lokalną i zasila budżet gminy. Przy jego naliczaniu nie bierze się pod uwagę rynkowej wartości budynku czy gruntu. 

Właściciel, a także użytkownik wieczysty lub samoistny najczęściej w ciągu 14 dni od dnia zakupu, nabycia lub uzyskania prawa do nieruchomości musi złożyć odpowiednie dokumenty do urzędu w swojej miejscowości. Taki jest pierwszy krok przyszłego podatnika.

Podatek od nieruchomości należy opłacić od:

• gruntów,
• budynków i ich części,
• budowli, czyli obiektów, które nie są budynkami, a także ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W przypadku użytków rolnych lub lasów nie zachodzi obowiązek płacenia podatku od nieruchomości. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy są one wykorzystywane na potrzeby działalności gospodarczej.

Niezależnie od liczby współwłaścicieli nieruchomości, organ podatkowy może domagać się zapłaty podatku w pełnej wysokości od jednego z nich, od niektórych lub od wszystkich. To tak zwane zobowiązanie solidarne. Obowiązek podatkowy ciąży solidarnie na wszystkich współwłaścicielach lub posiadaczach nieruchomości.

Dokładną wysokość podatku ustala organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotu opodatkowania. Może to być wójt lub burmistrz gminy, a także prezydent miasta. Wysokość podatku każdego roku jest uchwalana przez radę gminy lub radę miasta.

Radni nie mogą jednak wykraczać poza stawki maksymalne określane przez ministra finansów. Podatek od nieruchomości to jedno z największych źródeł dochodów własnych budżetów gmin. Praktyka pokazuje, że gminy chętnie wybierają najwyższe możliwe stawki.

Daninę muszą płacić osoby fizyczne, prawne, a także jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, które są:

• właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, 
• posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,
• użytkownikami wieczystymi gruntów.

Dodatkowo podatek od nieruchomości płacą osoby, które są posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli posiadanie:

• wynika z umowy zawartej z właścicielem bądź Agencją Nieruchomości Rolnych,
• wynika z innego tytułu prawnego, z wyjątkiem posiadania przez osoby fizyczne lokali mieszkalnych niestanowiących odrębnych nieruchomości,
• jest bez tytułu prawnego.

Maksymalne stawki przyszłorocznych podatków od nieruchomości zostały określone w obwieszczeniu ministra finansów z 28 lipca 2022 roku.

W przypadku gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków) maksymalna stawka wzrośnie z 1,03 zł do 1,16 zł od 1 m2 powierzchni.

Dla gruntów pod wodami stojącymi lub płynącymi górny limit podniesiono z 5,17 zł do 5,79 zł za 1 ha, a dla pozostałych gruntów z 0,54 zł do 0,61 za 1 m2.

Podatek od obszarów niezabudowanych objętych planem rewitalizacji, dla których miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje przeznaczenie pod zabudowę mieszkaniową, usługową albo zabudowę o przeznaczeniu mieszanym wzrośnie z 3,40 zł do 3,81 za 1 m2 powierzchni.

Maksymalna stawka podatku od nieruchomości w 2023 roku w przypadku budynków mieszkalnych lub ich części w 2023 roku wzrośnie z 0,89 zł do 1 zł od 1 m2 powierzchni użytkowej.

Właściciele budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz budynków mieszkalnych, lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej zapłacą maksymalnie nie 25,74 zł, ale 28,78 zł od 1 m2.

Dla budynków zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym stawkę podniesiono z 12,04 zł do 13,47 zł za1 m2.

Dla budynków, w których prowadzi się działalność związaną ze świadczeniami zdrowotnymi - z 5,25 zł do 5,87 zł, a dla pozostałych budynków - z 8,68 zł do 9,71 zł 1 m2.

Osoby fizyczne w 2023 roku daninę będą mogły opłacić w czterech ratach:

• do 15 marca,
• do 15 maja,
• do 15 września,
• do 15 listopada.

Jednak płatności nie można podzielić na raty, gdy kwota podatku jest mniejsza niż 100 złotych. Pozostali podatnicy opłacają podatek od nieruchomości co miesiąc (do 15. dnia każdego miesiąca, za styczeń do 31 stycznia). Najszybszą i najłatwiejszą formą opłaty jest przelew online. Wystarczy znać numer konta urzędu gminy lub miasta, który został wskazany w decyzji o wysokości podatku.

Obowiązek podatkowy powstaje wraz z pierwszym dniem kolejnego miesiąca po nabyciu lub rozpoczęciu użytkowania nieruchomości. W momencie, gdy nabycie nieruchomości nastąpiło na przykład 12 września, obowiązek podatkowy pojawia się od 1 października.

Natomiast w przypadku nowo wybudowanego budynku lub budowli, obowiązek podatkowy powstaje 1 stycznia roku następnego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ostatecznym wykończeniem. Nawet jeśli zakończenie budowy nastąpiło na przykład w sierpniu, to obowiązek podatkowy powstaje dopiero od 1 stycznia następnego roku.

W ustawie o podatkach i opłatach lokalnych został uwzględniony szereg zwolnień z konieczności opłacania podatku od nieruchomości. Są to między innymi:

• instytuty badawcze, z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą,
• żłobki i kluby dziecięce oraz prowadzące je podmioty, w zakresie nieruchomości zajętych na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego,
• grunty stanowiące nieużytki, użytki ekologiczne, grunty zadrzewione i zakrzewione z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej,
• położone na terenie rodzinnego ogrodu działkowego: grunty, altany działkowe i obiekty gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m2 oraz budynki stanowiące infrastrukturę ogrodową z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej,
• grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej,
• publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie nieruchomości zajętych na działalność oświatową,
• grunty i budynki we władaniu muzeów rejestrowanych.

W wielu krajach Europy obowiązuje podatek katastralny, czyli taki, którego wysokość zależy od wartości domu, mieszkania czy też innego obiektu. Im droższa jest posiadłość, tym większą opłatę trzeba ponosić. Jednak oszacowanie wartości wcale nie jest takie proste. Z definicji wartość katastralną szacuje się okresowo w procesie powszechnej taksacji nieruchomości.

Kataster obowiązuje między innymi w Belgii, Francji, Niemczech, Irlandii, Litwie i Łotwa. Wysokość podatku nie jest jednakowa w każdym z tych krajów. Jego stawka wynosi najczęściej od 0,5 do 2 proc. wartości nieruchomości. Ciekawy przykład stanowi Francja i Belgia. W tych krajach podatek katastralny nie jest pobierany od wartości nieruchomości, a od wysokości dochodu potencjalnego, który mogłaby ona "wypracować" dla właściciela w ciągu roku.

W Polsce w tej chwili wszyscy politycy odżegnują się od idei podatku katastralnego. Na pewno nie będzie on wprowadzony w najbliższych latach. Jednak jego zwiastunem jest obowiązujący od 1 stycznia 2019 roku podatek od przychodów z budynków. Potocznie bywa on nazywany podatkiem katastralnym od nieruchomości komercyjnych. Uiszcza się go od budynków, które są własnością lub współwłasnością podatnika oraz stanowią źródło przychodów z najmu lub dzierżawy. Ponadto nieruchomość musi być składnikiem majątku związanym z działalnością gospodarczą.

Stawka daniny wynosi 0,035 proc. podstawy opodatkowania. Przez jakiś czas podatek był zawieszony z powodu epidemii koronawirusa. Odwołanie stanu epidemii spowodowało, że pierwszych wpłat w tym roku podatnicy dokonali w lipcu. Konstrukcja daniny umożliwia jej odliczenie od zaliczki na podatek dochodowy z działalności gospodarczej. W wielu przypadkach pozwala to uniknąć konieczności uiszczenia podatku.

Jacek Brzeski