Podatek wolniej się przedawnia?

Okres ten może jednak się wydłużyć, jeśli do akcji wkroczą pracownicy działu egzekucyjnego urzędu skarbowego. Konsekwencją ich działań jest na ogół przerwanie biegu terminu przedawnienia. Co musi się wydarzyć, aby tak się stało?

Przerwa na egzekucję

Jest wiele sposobów na to, aby podatnik mógł zapomnieć o swoich zobowiązaniach wobec fiskusa. Wygasają one wskutek zapłaty, potrącenia, umorzenia, zaliczenia nadpłaty itp. Ten cel może być również osiągnięty w wyniku upływu czasu. Musi jednak minąć kilka lat, aby można było zapomnieć o podatku. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku (art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej). Niekiedy trzeba na to czekać znacznie dłużej. Bieg terminu przedawnienia może bowiem ulec modyfikacji wskutek wystąpienia czynników powodujących jego zawieszenie lub przerwanie.

Podatnicy chyba najczęściej mają do czynienia z przerwaniem biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z powodu przystąpienia urzędu skarbowego do jego przymusowego ściągnięcia. Co konkretnie wywołuje taki efekt? Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony (art. 70 § 4 Ordynacji podatkowej).

Bardzo długa wyliczanka

Wiemy już, że przerwanie biegu terminu przedawnienia jest konsekwencją zastosowania środka egzekucyjnego. Można jednak zapytać, co to takiego. Wachlarz środków egzekucyjnych, którymi dysponuje urząd skarbowy, jest naprawdę bogaty (art. 1a pkt 12 lit. a) ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji). Najczęściej stosowana jest egzekucja z pieniędzy, wynagrodzenia za pracę, emerytury, rachunku bankowego, ruchomości. To jednak nie wszystkie środki egzekucyjne, jakie może zastosować urząd skarbowy, aby wyegzekwować zaległe podatki.

Wśród nich jest również egzekucja z weksla, udziału w spółce z o.o., nieruchomości. Warto pamiętać o egzekucji z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej. Może być przeprowadzona egzekucja z praw z instrumentów finansowych, zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku, oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków. Urząd skarbowy może też zainteresować się papierami wartościowymi niezapisanymi na rachunku papierów wartościowych. Możliwa jest ponadto egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i praw majątkowych. Pole manewru jest więc spore.

Upomnienie poza katalogiem

Niekiedy upomnienie traktowane jest jak środek egzekucyjny, a otrzymanie go - jak początek egzekucji. Tymczasem to, że urząd skarbowy wysyła upomnienie w sprawie zapłaty zaległego podatku (wraz z odsetkami i kosztami upomnienia) nie oznacza wcale, że wszczyna postępowanie egzekucyjne. Wręcz przeciwnie - upomnienie ma zmobilizować niesumiennego podatnika do uiszczenia długu bez potrzeby uruchamiania procedury egzekucyjnej. Jeśli po otrzymaniu upomnienia ureguluje on zaległość, do egzekucji nie dojdzie. Podatnik, który zlekceważy upomnienie, powinien natomiast liczyć się z tym, że urząd skarbowy przystąpi do przymusowego ściągnięcia zaległego podatku. Upomnienie nie jest środkiem egzekucyjnym. Jego doręczenie nie ma wpływu na bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Zastosowanie środka egzekucyjnego

Zastosowanie któregoś ze środków egzekucyjnych - o ile podatnik zostanie o tym powiadomiony - powoduje przerwanie biegu terminu przedawnienia. Nasuwa się więc pytanie, jaką czynność należy traktować jako zastosowanie środka egzekucyjnego. To już zależy od tego, po jaki urząd skarbowy sięgnie. Podstawę zastosowania środka egzekucyjnego stanowi zawiadomienie o zajęciu prawa majątkowego u dłużnika zajętej wierzytelności, np. o zajęciu rachunku bankowego, albo protokół zajęcia prawa majątkowego. Podstawą tą jest również protokół zajęcia i odbioru ruchomości albo protokół odbioru dokumentu.

Rzecz jasna podatnik musi być powiadomiony o zastosowaniu danego środka egzekucyjnego. Musi więc otrzymać odpis stosownego zawiadomienia, np. o zajęciu rachunku bankowego czy protokołu o zajęciu ruchomości.

Tych dokumentów nie należy utożsamiać z tytułem wykonawczym, na podstawie którego prowadzone jest postępowanie egzekucyjne. Tytuł wykonawczy to dokument, który zawiera m.in. dane zobowiązanego (jego imię i nazwisko lub firmę oraz adres), informacje o wysokości egzekwowanej należności (z podaniem od kiedy i jakie nalicza się odsetki), podstawę prawną prowadzenia egzekucji, datę wystawienia. Jego odpis doręczany jest podatnikowi. Doręczenie odpisu tytułu wykonawczego nie powoduje jednak przerwania biegu terminu przedawnienia, jeśli wraz z tym nie doszło do zastosowania środka egzekucyjnego.

Termin nie raz przerwany

Widząc, jak wiele środków egzekucyjnych urząd skarbowy ma do swojej dyspozycji można zastanawiać się, czy bieg terminu przedawnienia może być przerwany tylko raz. Analiza obowiązujących obecnie regulacji prowadzi do wniosku, że nie. Może być on przerwany nie raz i nie dwa - lecz w związku z zastosowaniem każdego środka egzekucyjnego, o którym podatnik został powiadomiony. Bieg terminu przedawnienia może być przerwany wielokrotnie. Żaden przepis Ordynacji podatkowej nie formułuje obecnie ograniczenia tego typu, że zastosowanie drugiego, trzeciego, kolejnych środków egzekucyjnych nie przerywa biegu terminu przedawnienia.

Rzecz jasna przerwa w biegu terminu przedawnienia, spowodowana zastosowaniem środka egzekucyjnego, nie trwa wiecznie. Termin ten biegnie na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny. Od tego dnia liczenie zaczyna się od początku.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.), ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. nr 229, poz. 1954 ze zm.).

autor: Małgorzata Żujewska