Rozliczenie przychodów w walucie obcej przez podatników PIT
2.1. Zagadnienia ogólne
Przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek VAT (art. 14 ust. 1 updof).
Do celów podatkowych przychody muszą być wyrażone w złotych polskich. Dlatego jeżeli należności za sprzedane towary lub usługi są wyrażone w walucie obcej, konieczne jest ich przeliczenie na złote. Przychody w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu.
Zwróć uwagę! Aby podatnik mógł przeliczyć na złotówki przychód wyrażony w walucie obcej, musi w pierwszej kolejności ustalić datę powstania tego przychodu. |
Zasady ustalania daty powstania przychodu wynikają z art. 14 ust. 1c, 1e, 1h i 1i updof. Zasadniczo za datę powstania przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.
Inaczej ustala się moment powstania przychodu w przypadku tzw. usług ciągłych. Wówczas, jeżeli strony ustalą, że usługa jest rozliczana w okresach rozliczeniowych, za datę powstania przychodu uznaje się ostatni dzień okresu rozliczeniowego określonego w umowie lub na wystawionej fakturze, nie rzadziej niż raz w roku. Reguła ta ma zastosowanie odpowiednio do dostawy energii elektrycznej i cieplnej oraz gazu przewodowego.
W sytuacji otrzymania przychodu, do którego nie mają zastosowania omówione wcześniej terminy, za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.
Przykład Podatnik wykonał usługę 31 sierpnia 2010 r. Natomiast fakturę dokumentującą tę transakcję wystawił 2 września 2010 r. i opiewała ona na kwotę 10.000 euro. Przychód z tego tytułu powstał w dacie wykonania usługi, tj. 31 sierpnia. Zatem do przeliczenia osiągniętego przychodu na złotówki podatnik powinien przyjąć średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, tj. z 30 sierpnia 2010 r. Przykład W ramach stałej obsługi podatnik świadczy usługi informatyczne na rzecz spółki z o.o. W umowie zawarty jest zapis, że okresem rozliczeniowym jest miesiąc, a zapłata dokonywana jest w stałej kwocie w wysokości 1.500 euro miesięcznie do 5 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym świadczona była usługa. Podatnik za usługi świadczone we wrześniu 2010 r. wystawił fakturę z datą 1 października 2010 r., a zapłatę otrzymał 4 października 2010 r. Przychód z tytułu usług informatycznych powstał w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego określonego w umowie, tj. 30 września 2010 r. Podatnik zastosuje więc średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, tj. z 29 września 2010 r. Przykład Dnia 23 września 2010 r. na rachunek bankowy podatnika wpłynęła od zagranicznego kontrahenta należność z tytułu kary umownej w wysokości 200 euro. Kara ta dotyczy opóźnień w dostawach towarów zrealizowanych w sierpniu 2010 r. Przychód z tytułu otrzymania tej kary powstał w dacie jej wpływu na rachunek bankowy podatnika, tj. 23 września 2010 r. Zatem do przeliczenia euro na złotówki podatnik zastosuje średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, tj. z 22 września 2010 r. Przy wycenie otrzymanej kary umownej prawidłowe byłoby też zastosowanie kursu kupna banku z dnia jej wpływu. Pozwoliłoby to bowiem uniknąć rozliczania różnic kursowych, a kwota przychodu i tak byłaby taka sama, jak po ustaleniu różnic kursowych. |
Osiąganie w działalności gospodarczej przychodu wyrażonego w walucie obcej niesie za sobą obowiązek rozliczenia różnic kursowych.
Dodatnie różnice kursowe powstają, jeżeli wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (art. 24c ust. 2 pkt 1 updof).
Z kolei ujemne różnice kursowe powstają, jeżeli wartość przychodu należnego wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu jest wyższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia (art. 24c ust. 3 pkt 1 updof).
Dodajmy, że gdyby nie było możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w dniu jej wpływu, to przyjmuje się średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Wynika to z art. 24c ust. 4 updof.
Ponadto, w myśl art. 24c ust. 5 updof, kurs faktycznie zastosowany nie powinien być wyższy ani niższy o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty. Organ podatkowy może bowiem kurs niespełniający tych warunków zmienić lub wezwać podatnika do wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie takiego kursu.
Zwróć uwagę! W celu obliczenia różnic kursowych, należy wartość przychodu wyrażonego w walucie obcej (np. z faktury) przeliczyć na złote według średniego kursu waluty ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Następnie należy wartość przychodu w dniu jego otrzymania (np. w dniu wpływu na rachunek walutowy) przeliczyć według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia. Porównując wartość przychodu należnego z wartością przychodu otrzymanego, podatnik ustali różnice kursowe (dodatnie lub ujemne). |
Dodatnie różnice kursowe zwiększają przychody, natomiast ujemne różnice kursowe zwiększają koszty uzyskania przychodów. U podatników prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dodatnie różnice kursowe ujmuje się w kolumnie 8 „pozostałe przychody”, a ujemne w kolumnie 13 „pozostałe wydatki”.
2.2. Pytania i odpowiedzi
1) Parę dni po wykonaniu usługi wystawiono fakturę w euro. Czy wyrażony w euro przychód oraz ewentualne różnice kursowe należy przeliczyć w oparciu o kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego wykonanie usługi, czy poprzedzającego wystawienie faktury?
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, datę powstania przychodu wyznacza dzień wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Zatem dla określenia daty uzyskania przychodu decydujące jest zdarzenie, które miało miejsce najwcześniej, w tym przypadku - dzień wykonania usługi. Skoro więc przychód powstanie w dacie wykonania usługi, to do przeliczenia tego przychodu na złotówki należy przyjąć kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wykonania tej usługi.
Jeżeli zaś chodzi o różnice kursowe, to powstaną one dopiero w momencie uregulowania należności w euro wynikającej z wystawionej faktury. Należność tę podatnik przeliczy po faktycznie zastosowanym kursie waluty z dnia otrzymania zapłaty.
Przykład Usługę polegającą na naprawie maszyny produkcyjnej podatnik wykonał 26 sierpnia 2010 r. Natomiast fakturę za tę usługę na kwotę 5.000 euro wystawił 1 września 2010 r. Przychód z tego tytułu powstał w dacie wykonania usługi, tj. 26 sierpnia. Średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, tj. z 25 sierpnia 2010 r. wyniósł 4,2 zł/euro (kurs przykładowy). Przychód wyniósł więc 21.000 zł (5.000 euro x 4,2 zł/euro). Przychód ten 26 sierpnia 2010 r. podatnik ujął w podatkowej księdze w kolumnie 7 „wartość sprzedanych towarów i usług”. Kontrahent uregulował należność 5 października 2010 r. Kurs kupna banku z tego dnia wyniósł 4,1 zł/euro. Zapłata po przeliczeniu na złotówki wyniosła 20.500 zł (5.000 euro x 4,1 zł/euro). Dnia 5 października 2010 r. podatnik ustalił ujemną różnicę kursową w wysokości 500 zł (21.000 zł - 20.500 zł). Kwotę tę 5 października 2010 r. podatnik ujął w podatkowej księdze w kolumnie 13 „pozostałe wydatki”. |
2) Przed wydaniem towaru niemiecki kontrahent wpłacił mi zaliczkę w euro. Kilka dni później wystawiłem mu fakturę i wydałem towar. Jak rozliczyć taką transakcję?
Wysokość przychodu podatnik powinien ustalić, przeliczając wartość należności na złote według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. W tym przypadku będzie to ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień, w którym nastąpiło wydanie towaru.
Natomiast w celu rozliczenia różnic kursowych podatnik powinien przeliczyć otrzymaną zaliczkę oraz zapłaconą pozostałą część należności po faktycznie zastosowanym kursie waluty z dnia otrzymania zaliczki oraz odpowiednio z dnia otrzymania pozostałej części należności.
Przykład W dniu 29 września 2010 r. podatnik otrzymał od zagranicznego kontrahenta zaliczkę w wysokości 500 euro na poczet dostawy towaru. Kurs kupna banku z tego dnia wyniósł 3,8 zł/euro. Całkowita wartość sprzedanego towaru miała wynieść 1.100 euro. W dniu otrzymania zaliczki podatnik wystawił fakturę zaliczkową. Towar wydano 30 września 2010 r. i tego dnia wystawiono fakturę końcową. Średni kurs NBP z 29 września 2010 r. wyniósł 4 zł/euro (kurs przykładowy). Pozostałą kwotę należności, tj. 600 euro kontrahent uregulował 1 października 2010 r. Kurs kupna banku z tego dnia wyniósł 4,1 zł/euro. Podatnik w podatkowej księdze przychodów i rozchodów zaksięgował w dniu:
|
3) Za wykonaną usługę kontrahentowi z Wielkiej Brytanii wystawiliśmy fakturę w euro. Jednak na rachunek walutowy wpłynęła zapłata za tę fakturę w GBP. Jaki kurs przyjąć do rozliczenia tej transakcji i jak ustalić różnice kursowe?
Otrzymaną zapłatę w walucie obcej podatnik powinien przeliczyć na złote po kursie faktycznie zastosowanym w dniu wpływu zapłaty na rachunek walutowy. Wyliczoną w ten sposób wartość powinien następnie porównać z należnością wynikającą z faktury przeliczoną według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Powstała różnica kursowa zwiększy odpowiednio przychody lub koszty podatkowe.
Przykład Z tytułu wykonanej usługi 14 września 2010 r. wystawiono kontrahentowi z Wielkiej Brytanii fakturę na 1.000 euro. Faktura została wyceniona po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień uzyskania przychodu, tj. po kursie 4,1 zł/euro z 13 września 2010 r. (kurs przykładowy). Dnia 17 września 2010 r. na rachunek walutowy wpłynęła zapłata za tę fakturę w kwocie 850 GBP. Kurs kupna banku, w którym podatnik posiada rachunek walutowy, na dzień wpływu zapłaty wyniósł 4,8 zł/GBP. Faktura sprzedaży: 1.000 euro x 4,1 zł/euro = 4.100 zł (przychód). Przychód w dacie 14 września 2010 r. podatnik wpisał do podatkowej księgi w kolumnie 7 „wartość sprzedanych towarów i usług”. Wpływ należności na rachunek walutowy: 850 GBP x 4,8 zł/GBP = 4.080 zł. Rozliczenie różnicy kursowej 4.100 zł - 4.080 zł = 20 zł (ujemna różnica kursowa). Różnicę kursową w dniu 17 września 2010 r. podatnik ujął w kolumnie 13 księgi „pozostałe wydatki”. |
4) Za dostarczony towar wystawiliśmy fakturę w złotówkach. Przy czym w umowie wartość towaru wyrażona jest w euro i przeliczona jest według średniego kursu NBP obowiązującego w dniu załadunku. Czy dla potrzeb podatku dochodowego jest to prawidłowe przeliczenie?
Podatnik VAT wystawiając fakturę, wykazuje w niej wynagrodzenie przysługujące mu na podstawie obowiązującej umowy. Kwota wykazana na fakturze stanowi przychód należny z pozarolniczej działalności gospodarczej. W sytuacji gdy przychód ten jest wyrażony w walucie obcej, ulega przeliczeniu na złote. Jeżeli jednak należność za wykonaną usługę została określona na fakturze w złotych, to wówczas ta wyrażona w złotówkach należność stanowi przychód z działalności gospodarczej. Do celów podatkowych nie ma znaczenia, w jaki sposób doszło do ustalenia jej wysokości. Bez znaczenia zatem jest fakt, że wartość usługi została w umowie określona w euro i przeliczona po kursie ustalonym przez strony tej umowy.
Przegląd Podatku Dochodowego Nr 20 z dnia 2010-10-20