Sposoby na szybką amortyzację samochodu osobowego
Amortyzacji auta osobowego, co do zasady, dokonuje się stosując roczną stawkę amortyzacyjną określoną w Wykazie stawek amortyzacyjnych w wysokości 20 proc. Jednak w pewnych warunkach ustawodawca przewiduje możliwość zastosowania współczynnika podwyższającego tę stawkę albo indywidualnej stawki amortyzacyjnej.
Samochód osobowy podlega amortyzacji, gdy stanowi własność lub współwłasność podatnika, został nabyty lub wytworzony we własnym zakresie, jest kompletny i zdatny do użytku w dniu przyjęcia do używania, a przewidywany okres jego używania jest dłuższy niż rok. Ponadto musi być wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności albo oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu (art. 22a ust. 1 ustawy o pdof i art. 16a ust. 1 ustawy o pdop). Gdy auto osobowe odpowiada przytoczonej definicji środka trwałego, to podatnik powinien wprowadzić je do ewidencji środków trwałych najpóźniej w miesiącu przekazania do używania.
Generalnie do amortyzacji samochodu osobowego podatnik może wybrać metodę liniową. W przypadku aut osobowych nie stosuje się amortyzacji metodą degresywną oraz jednorazowej amortyzacji na zasadach określonych w art. 22k ust. 7-13 ustawy o pdof i art. 16k ust. 7-13 ustawy o pdop oraz jednorazowej amortyzacji do 100.000 zł przewidzianej dla fabrycznie nowych środków trwałych.
Amortyzując samochód osobowy według metody liniowej podatnik ustala odpisy amortyzacyjne z zastosowaniem stawki z Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych stanowiącego załącznik odpowiednio do ustawy o pdof i ustawy o pdop. Według tego Wykazu podstawowa roczna stawka amortyzacyjna dla aut osobowych (jak i ciężarowych) wynosi 20%. Wobec tego przy zastosowaniu tej metody samochód będzie amortyzowany przez 5 lat (przykład wariant I). Podatnik odnosi odpisy amortyzacyjne w ciężar kosztów podatkowych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wprowadzony do ewidencji. Odpisów dokonuje do końca tego miesiąca, w którym nastąpi zrównanie sumy odpisów z wartością początkową auta lub do momentu, w którym zostanie ono zbyte albo postawione w stan likwidacji.
Należy także mieć na uwadze art. 23 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof i art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdop, które stanowią, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej 225.000 zł w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym oraz 150.000 zł w przypadku pozostałych samochodów osobowych.
U podatnika może też wystąpić sytuacja, że wartość początkowa samochodu osobowego nie przekracza 10.000 zł. Można go wówczas amortyzować na zasadach ogólnych albo jednorazowo w miesiącu oddania do używania, albo w miesiącu następnym. W drugim dostępnym wariancie rozliczeń ma prawo nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych, a wydatek poniesiony na nabycie pojazdu ująć bezpośrednio w kosztach podatkowych w miesiącu oddania go do używania.
W krótszym okresie mogą zostać zamortyzowane samochody osobowe uznane za używane lub ulepszone po raz pierwszy wprowadzone do ewidencji podatnika. Samochód osobowy może być uznany za używany, jeśli podatnik jest w stanie wykazać, że przed jego nabyciem był wykorzystywany co najmniej 6 miesięcy. Udowodnienia faktu, że pojazd spełnia to kryterium można dokonać w oparciu o posiadane dokumenty, np. potwierdzające nabycie auta przez poprzedniego właściciela oraz jego oświadczenie o wykorzystywaniu auta co najmniej przez 6 miesięcy, dowód rejestracyjny, kartę pojazdu, książkę serwisową.
Z kolei samochód będzie spełniał warunki dla pojazdu ulepszonego, jeżeli przed ujęciem go w ewidencji podatnik poniesie nakłady na jego ulepszenie stanowiące co najmniej 20% wartości początkowej. Wtedy okres amortyzacji używanego lub ulepszonego środka transportu, w tym samochodu osobowego, nie może być krótszy niż 30 miesięcy (2,5 roku). Jest to równoznaczne z tym, że maksymalna roczna stawka amortyzacyjna, którą podatnik może zastosować do amortyzacji takiego samochodu osobowego wyniesie 40% (przykład wariant II).
W przypadku auta osobowego ustawodawca dopuszcza także możliwość podwyższenia podstawowej rocznej stawki amortyzacyjnej przez współczynnik nie wyższy niż 1,4. Podatnik może wówczas amortyzować samochód według podwyższonej stawki amortyzacyjnej wynoszącej 28%, tj. 20% × 1,4 (przykład wariant III). W myśl art. 22i ust. 2 pkt 2 ustawy o pdof i art. 16i ust. 2 pkt 2 ustawy o pdop ten sposób amortyzacji można jednak stosować w odniesieniu do środka transportu, który jest używany bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymaga szczególnej sprawności technicznej. Gdy u podatnika wystąpią bądź ustaną warunki pozwalające na zastosowanie współczynnika podwyższającego, to podstawowa stawka może zostać podwyższona lub obniżona od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistnieją zdarzenia uzasadniające te zmiany.
Według objaśnień do Wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych stanowiącego załącznik odpowiednio do ustawy o pdof i pdop przez środki transportu wymagające szczególnej sprawności technicznej należy rozumieć te obiekty, które używane są w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane w warunkach terenowych, w warunkach leśnych, pod ziemią lub w innych warunkach wskazujących na bardziej intensywne zużycie. Brak jest jednak regulacji, które precyzowałyby kiedy można uznać, że środek transportu jest używany bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych, a to może być przyczyną wątpliwości interpretacyjnych w tym zakresie.
Przykład: Przedsiębiorca w marcu 2020 r. kupił na potrzeby firmy i przyjął do używania samochód osobowy o wartości początkowej 60.000 zł.
Wariant I - przedsiębiorca będzie amortyzował samochód według metody liniowej stosując podstawową roczną stawkę amortyzacyjną wynoszącą 20%. Tym samym ustalił miesięczny odpis amortyzacyjny w wysokości 1.000 zł, tj. (60.000 zł × 20%) : 12 m-cy. W tym przypadku okres amortyzacji auta będzie trwał 5 lat.
Wariant II - załóżmy, że zakupiony samochód spełnia kryterium używanego. Przedsiębiorca podjął decyzję, że będzie go amortyzował według indywidualnej stawki amortyzacyjnej. W związku z tym ustalił miesięczny odpis amortyzacyjny w wysokości 2.000 zł, tj. (60.000 zł × 40%) : 12 m-cy.
Zatem stosując indywidualną stawkę amortyzacyjną w wysokości 40% samochód zostanie zamortyzowany w ciągu 2,5 roku.
Wariant III - samochód jest używany ze względu na rodzaj działalności w trudnych warunkach terenowych. Do jego amortyzacji przyjęto metodę liniową przy zastosowaniu stawki podstawowej podwyższonej o współczynnik 1,4. Miesięczny odpis amortyzacyjny wyniesie zatem 1.400 zł, tj. (60.000 zł × 28%) : 12 m-cy.
Jeżeli przez cały okres amortyzacji samochód będzie amortyzowany według stawki podwyższonej, to zostanie zamortyzowany w ciągu 43 miesięcy, z tym że w ostatnim miesiącu odpis wyniesie 1.200 zł, tj. 60.000 zł - (1.400 zł × 42 m-ce).
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.) Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2019 r. poz. 865 ze zm.)
autor: Ewelina Piotrowska
Gazeta Podatkowa nr 27 (1693) z dnia 2020-04-02
