Szkolenia pracowników - zwolnienie z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych
W myśl art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PDOF) za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Z w/w przepisu jednoznacznie wynika, że do przychodów pracownika zalicza się wszystkie otrzymywane przez niego świadczenia, wynikające z zawartej umowy bądź mające związek z wykonywaniem przez niego pracy. Należy zatem przyjąć, że co do zasady wartość świadczeń otrzymanych przez pracownika na dokształcanie i podnoszenie kwalifikacji zawodowych stanowi przychód ze stosunku pracy. Przychód ten może być jednak w określonych sytuacjach zwolniony z podatku dochodowego.
Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o PDOF wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń przyznanych, zgodnie z odrębnymi przepisami, przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika. Zwolnienie to nie obejmuje wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z całości lub części dnia pracy. Ustawodawca nie definiuje pojęcia odrębnych przepisów, przez co należy rozumieć cały szereg aktów prawnych, z których wynika prawo pracownika do otrzymania od pracodawcy świadczeń w związku z dokształcaniem. Zgodnie z art. 103 § 1 ustawy kodeks pracy (zwanej dalej kp) przez podnoszenie kwalifikacji zawodowych rozumie się zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. Pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie (art. 1033 kp). Pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron. Umowę zawiera się na piśmie (art. 1034 § 1 kp). Nie ma obowiązku zawarcia umowy, o której mowa w § 1, jeżeli pracodawca nie zamierza zobowiązać pracownika do pozostawania w zatrudnieniu po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych (art. 1034 § 3 kp).
Organy podatkowe zasadniczo nie kwestionują zastosowania wskazanego zwolnienia podatkowego w odniesieniu do wartości szkolenia w sytuacji, gdy z uwagi na wykonywane przez pracownika obowiązki, posiadanie określonych umiejętności jest niezbędne w celu prawidłowego świadczenia pracy na danym stanowisku. W ich opinii przychodem korzystającym ze zwolnienia może być wartość m.in. kursu językowego (Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie, pismo z dnia 11.03.2013r., sygn. IPPB4/415--1045/12-3/SP), szkolenia z zakresu zarządzania (Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, pismo z dnia 10.05.2013r., sygn.ILPB1/415-154/13-4/AMN) a nawet opłaty za aplikację radcowską (Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, pismo z dnia 04.06.2013r., sygn. ITPB2/ 415-305/13/MN), przewód doktorski (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, pismo z dnia 28.03.2013r., sygn. IBPBII/1/415-3/13/BJ) czy też za egzaminy związane ze zdobyciem uprawnień zawodowych (Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach, pismo z dnia 02.07.2012r., sygn. IBPBII/1/415-377/12/HK).
Co więcej - w tym miejscu warto wskazać także Wyjaśnienia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w omawianym zakresie: Jak stanowi art. 102 Kodeksu pracy, kwalifikacje zawodowe pracowników, wymagane do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, są ustalane w przepisach wewnątrzzakładowych (np. w układzie zbiorowym pracy) lub w przepisach szczególnych. W związku z powyższym, to pracodawca - co do zasady - określa, jakich kwalifikacji zawodowych oczekuje od pracownika przy wykonywaniu pracy określonego rodzaju lub na danym stanowisku, co oznacza, że w pojęciu kwalifikacji zawodowych mogą zawierać się m.in. wymagania dotyczące posiadania wiedzy ogólnej przez pracownika. Przyznanie przez pracodawcę dodatkowych świadczeń na podstawie art. 103(3) Kodeksu pracy (np. w postaci pokrycia opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie) oznacza, że są one przyznane pracownikowi na podstawie odrębnych przepisów. Z powyższego wyjaśnienia wynika, że zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegać powinny wszystkie świadczenia, jeśli pracodawca uzna, że są związane z wykonywanym stanowiskiem - nawet, jeśli mogą być uznane podnoszenie ogólnej wiedzy pracowników czy tez jeśli podnoszenie kwalifikacji związane jest z obowiązkami, które pracownik będzie wykonywał dopiero w przyszłości.
Reasumując podkreślić należy, że w każdym przypadku, to na pracodawcy będzie spoczywał obowiązek wykazania związku danego kursu, czy szkolenia z wykonywanymi przez pracownika obowiązkami. Przy tym dowodząc istnienia takiego związku uwzględniać można nie tylko obowiązki jakie pracownik wykonuje obecnie, lecz także te, które pracodawca planuje mu powierzyć w przyszłości (i z tego powodu kieruje pracownika na związany z tym kurs/szkolenie).
Grzegorz Wachołek
Igor Klimkowski
