W 2009 r. ZUS obliczy emeryturę na nowych zasadach?

Obecnie obowiązujące przepisy przewidują dwa sposoby obliczenia wysokości emerytury. Pierwszy z nich opiera się na dotychczasowych zasadach i dotyczy osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., a także tych ubezpieczonych urodzonych w latach 1949-1968, którzy warunki do uzyskania wcześniejszej emerytury spełnią do końca 2008 r. Emerytura dla wszystkich tych osób stanowi sumę trzech składników:

- 24% kwoty bazowej,

- po 1,3% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych oraz

- po 0,7% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych.

Jak ZUS wyliczy nową emeryturę?

Nowa emerytura zostanie wyliczona poprzez podzielenie zgromadzonych na koncie ubezpieczonego sumy składek na ubezpieczenie emerytalne (z uwzględnieniem ich waloryzacji) oraz - w przypadku podlegania ubezpieczeniom przed 1 stycznia 1999 r. - zwaloryzowanego kapitału początkowego przez tzw. średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danej osoby. Im wyższa będzie kwota zgromadzonych składek i kapitału początkowego oraz im później nastąpi przejście na emeryturę, tym wyższa będzie jej wysokość.

Zasadą jest, że nowy sposób obliczenia emerytury będzie dotyczył urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Jednakże możliwość ustalenia wysokości emerytury według nowych reguł została też - w pewnych okolicznościach - przewidziana dla osób urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. Będą z niej mogły skorzystać (na swój wniosek), jeśli spełnią wymogi przejścia na emeryturę według dotychczasowych zasad (ukończą wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz udowodnią okres składkowy i nieskładkowy wynoszący odpowiednio 20 i 25 lat) i po osiągnięciu wieku emerytalnego będą kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a wniosek o emeryturę złożą po raz pierwszy po 31 grudnia 2008 r.

Co to jest emerytura mieszana?

Przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.), zwanej ustawą emerytalną, przewidują dość łagodne przejście ze "starych" zasad obliczenia wysokości emerytury na "nowe" reguły jej ustalania.

Dla osób, które ukończą wiek uprawniający do emerytury w latach 2009-2013 emerytura zostanie obliczona częściowo według starych, a częściowo według nowych zasad. Należy przy tym zaznaczyć, że chodzi zarówno o powszechny wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, jak również o wiek uprawniający do wcześniejszej emerytury (np. 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn). Im później osoba ubezpieczona ukończy ten wiek w okresie 2009-2013, tym mniejsza będzie część emerytury obliczona według starych zasad. Nie ma przy tym znaczenia rok zgłoszenia wniosku o emeryturę. Przykładowo, dla osób, które ukończą wiek uprawniający do emerytury w 2009 r., świadczenie będzie się składało z 80% emerytury wyliczonej według starych zasad oraz z 20% emerytury obliczonej ze składek i kapitału początkowego. Ale już w razie ukończenia wieku emerytalnego w 2010 r. proporcja ta będzie wynosiła odpowiednio 70 i 30%.

Należy zaznaczyć, że mieszany sposób obliczenia świadczenia przewidziany jest dla osób, które nie przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pobrały (choćby za jeden miesiąc) emerytury obliczonej według starych zasad.

Przykład

Czytelniczka ukończy 60 lat w lutym 2009 r. Nie posiada uprawnień do wcześniejszej emerytury i nie zamierza ubiegać się o to świadczenie. Nie przystąpiła również do OFE Zakładając, że ZUS ustali jej wysokość starej emerytury na poziomie 1.400 zł, a nowej emerytury w wysokości 900 zł, emerytura "mieszana" wyniesie 1.300 zł, co wynika z wyliczenia:

(80% × 1.400 zł) + (20% × 900 zł) = 1.120 zł + 180 zł = 1.300 zł.

Dla kogo emerytura po nowemu już w 2009 r.?

Nowe zasady obliczania emerytury będą miały zastosowanie już w przyszłym roku przede wszystkim do kobiet urodzonych w 1949 r., które w 2009 r. ukończą powszechny wiek emerytalny (60 lat). Jeśli po ukończeniu tego wieku zgłoszą wniosek o przyznanie emerytury, a okaże się, że są członkami ofe lub pobrały wcześniejszą emeryturę przynajmniej za 1 miesiąc, emerytura w powszechnym wieku emerytalnym zostanie im obliczona w całości według nowych zasad. Jeśli natomiast wykażą, że nie są członkami ofe i nie pobrały wcześniejszej emerytury nawet za 1 miesiąc, ZUS wyliczy im nowe świadczenie, o które będą wnioskować w większej części (tj. 80%) według starych zasad, a w pozostałej części (tj. w 20%) według nowych zasad.

Emeryturę obliczoną na nowych zasadach otrzymają w 2009 r. również te kobiety urodzone w 1949 r., które pobierały dotychczas rentę z tytułu niezdolności do pracy i którym w 2009 r. zostanie przyznana z urzędu emerytura zamiast renty (nie dotyczy to osób, które przez cały 2009 r. będą miały wstrzymaną wypłatę renty). Emerytura zostanie im obliczona z urzędu - w całości według nowych zasad bez względu na przystąpienie do ofe. Jednak osoby te będą mogły następnie zgłosić wniosek o obliczenie emerytury "mieszanej": częściowo (tj. w 20%) według nowych zasad oraz w pozostałej części (tj. w 80%) według starych zasad, o ile nie przystąpiły do ofe.

Nowa emerytura dla zatrudnionych w szczególnych warunkach

Osoby urodzone po dniu 31 grudnia 1948 r. mogą nabyć emeryturę obliczaną na mieszanych zasadach również w wieku niższym od 60 lat (dla kobiet) lub 56 lat (dla mężczyzn), jeżeli spełniły warunki przewidziane w art. 184 ustawy emerytalnej, tj.:

- na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodniły okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15-letni (niekiedy 20 lub 10-letni) okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz

- nie przystąpiły do ofe i rozwiązały stosunek pracy (jeśli były pracownikami).

Z przepisu tego wynika, że nowa emerytura będzie mogła być ustalona w 2009 r. m.in. kobietom urodzonym w 1954 r. oraz mężczyznom urodzonym w 1949 r., którzy na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnili wymagany staż pracy nauczycielskiej, pracy na kolei lub zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Należy również dodać, że obecnie trwają prace nad kształtem ustawy o emeryturach pomostowych dla osób zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, które dotychczas nie skorzystały z wcześniejszych uprawnień emerytalnych. Emerytury te także będą obliczane według nowych zasad.

autor: Piotr Zamilski Gazeta Podatkowa Nr 515 z dnia 2008-12-15