Wyższe kary za przewinienia skarbowe w 2017 r.

Obecnie minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1850 zł. W przyszłym roku będzie wynosić 2000 zł. Zmiana ta skutkuje tym, że przesuwa się granica między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym w przypadkach, gdy czyn zabroniony polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Uszczuplenie to nieuiszczenie całej lub części wymaganej kwoty pieniężnej. Narażenie na uszczuplenie polega natomiast na spowodowaniu konkretnego niebezpieczeństwa uszczerbku finansowego. Oznacza to, że zaistnienie uszczerbku jest wysoce prawdopodobne, choć nie musi nastąpić. Do takich przewinień zalicza się uchylanie od opodatkowania, wyłudzenie zwrotu VAT, niewpłacenie przez płatnika pobranego podatku itp.

Uznanie tego typu uchybień za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe zależy od tego, czy kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej przekracza w czasie popełnienia czynu zabronionego pięciokrotność wysokości minimalnej pensji, czy nie. Obecnie próg, na podstawie którego dokonuje się takiej kwalifikacji, wynosi 9.250 zł. W przyszłym roku będzie to 10.000 zł. Czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza tego limitu, jest wykroczeniem skarbowym. Przewinienie, którego konsekwencją są wyższe uszczuplenia, stanowi przestępstwo skarbowe. Wiele czynów zabronionych zostanie więc potraktowanych łagodniej. To samo przewinienie, które obecnie kwalifikuje się już jako przestępstwo skarbowe, popełnione w przyszłym roku będzie wykroczeniem skarbowym, jeżeli wartość uszczuplenia nie przekroczy 10.000 zł.

Wzrosną natomiast grzywny za czyny zabronione. Wysokość grzywien orzekanych w sprawach karnych skarbowych zależy bowiem - obok okoliczności popełnienia występku i sytuacji życiowej sprawcy - także od wysokości płacy minimalnej.

Grzywna za przestępstwo skarbowe jest wymierzana w stawkach dziennych. Sąd, orzekając ją, określa liczbę stawek dziennych za popełniony czyn zabroniony oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek wynosi 10, najwyższa - 720 (pomijamy kwestię kary łącznej i nadzwyczajnego obostrzenia kary). Nie wszystkie przestępstwa skarbowe zagrożone są jednak grzywną do 720 stawek dziennych. Są takie, za które można orzec najwyżej 480 stawek dziennych (np. za narażenie znaków akcyzy na bezpośrednie niebezpieczeństwo kradzieży, zniszczenia, uszkodzenia lub zgubienia poprzez rażące naruszenie przepisów dotyczących ich przewozu lub przechowywania), 240 (np. za nierzetelne prowadzenie księgi podatkowej) czy 120 (np. za niezłożenie w terminie informacji podatkowej). Stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia ani przekraczać jej czterystukrotności. Stanowi tak art. 23 § 3 Kodeksu karnego skarbowego.

Grzywna za wykroczenie skarbowe określana jest kwotowo. Orzeka ją sąd w postępowaniu sądowym albo uprawniony funkcjonariusz w postępowaniu mandatowym. Sąd może wymierzyć grzywnę w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Funkcjonariusze - upoważnieni pracownicy izb skarbowych (od 1 kwietnia 2015 r. pracownikami izb skarbowych są nominalnie pracownicy urzędów skarbowych), upoważnieni funkcjonariusze celni oraz inspektorzy kontroli skarbowej - mogą wystawiać mandaty na kwotę nieprzekraczającą podwójnej minimalnej pensji. Wynika to z art. 48 § 1 i 2 Kodeksu karnego skarbowego.

Podstawowym wymogiem ukarania danej osoby za popełnienie czynu zabronionego jest przypisanie jej winy.

Przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe można popełnić umyślnie, a w przypadkach wskazanych w Kodeksie karnym skarbowym - także nieumyślnie. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego dokonania, tj. chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, godzi się na to. O nieumyślności można mówić wtedy, gdy sprawca nie ma zamiaru dokonania czynu zabronionego, ale popełnia go na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że taką możliwość przewidywał albo mógł przewidzieć.

Warunkiem koniecznym pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej za zdecydowaną większość przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych jest wina umyślna sprawcy. Sprawca musi mieć świadomość i zamiar popełnienia czynu zabronionego. Sytuacje, w których odpowiedzialność karna skarbowa grozi za nieumyślne zachowania, są wyjątkami - i to nielicznymi (np. ukaranym może być ten, kto nie dopełni obowiązku nadzoru nad przestrzeganiem reguł obowiązujących w działalności danego przedsiębiorcy, przez co dopuszcza chociażby nieumyślnie do popełnienia czynu zabronionego przez inną osobę). Nie należą tymczasem do rzadkości przypadki, gdy finansowe organy dochodzenia traktują samo zaistnienie zdarzenia spełniającego znamiona czynu zabronionego za podstawę pociągnięcia do odpowiedzialności karnej skarbowej, niezależnie od winy sprawcy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2013 r. poz. 186 ze zm.)

autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 97 (1347) z dnia 2016-12-05

GOFIN podpowiada