47 proc. dorosłych uczniów nie chodzi na religię. Maleje też autorytet papieża

Według opublikowanych badań CBOS, zleconych przez KUL 47,5 proc. uczniów w wieku 18-21 lat nie chodzi na lekcje religii, a 37 proc. deklaruje się jako wierzący. Co więcej, autorytet papieża wśród młodych traci charakter doktrynalny, a coraz ważniejsza staje się jego osoba.

- Badania te są bardzo ważne, bo, jak wiemy, młodzież jest bardzo szczera. Możemy podjąć refleksję, w jaki sposób przekaz z tego urzędowego, doktrynalnego może przechodzić w przekaz bardziej relacyjny. Młodzi potrzebują jasnych drogowskazów, jasnych kryteriów - powiedział rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II ks. prof. Mirosław Kalinowski na konferencji prasowej, na której przedstawiono wyniki.

Według badań, dorośli uczniowie deklarują się jako:

• Osoby wierzące - 37 proc., w tym 4 proc. jako głęboko wierzące, 
• Niezdecydowani - 22 proc., 
• Obojętni wobec religii - 15 proc., 
• Niewierzący - 17 proc., 
• Trudno powiedzieć - 8 proc. 

Ponad połowa uczniów (52,5 proc.) zadeklarowała, że uczestniczy w lekcjach religii, a 47,5 proc. nie bierze w nich udziału. Badanie pokazuje również pewne odchodzenie od religii wraz z wiekiem. Ponad 98 proc. uczniów było ochrzczonych, 96 proc. przystąpiło do pierwszej komunii świętej, a 76 proc. do bierzmowania.

Ponad 41 proc. badanych nie uczestniczy w praktykach religijnych w kościele. 25,6 proc. robi to kilka razy w roku, 19,5 proc. - raz tygodniu, 10 proc. - raz lub dwa razy w miesiącu. Blisko 4 proc. uczęszcza na nabożeństwa kilka razy w tygodniu. Także około 4 proc. badanych należy do wspólnot i stowarzyszeń religijnych.

W przypadku spowiedzi uczniowie deklarują, że:

• nie przystępują - 33,6 proc.,
• robią to raz na kilka lat - prawie 24 proc., 
• raz w roku - 12 proc., 
• kilka razy w roku - 24 proc.  
• regularnie raz w miesiącu - 6,3 proc.

W badaniu pytano także o stosunek uczniów do trzech ostatnich papieży - Jana Pawła II, Franciszka i Benedykta XVI. Respondenci udzielali odpowiedzi na siedmiopunktowej skali, gdzie 1 oznaczało "zdecydowanie nie jest autorytetem", a 7 - "zdecydowanie jest autorytetem". Najwyższą ocenę - 3,37 - uzyskał Jan Paweł II. Drugi był Franciszek - 2,29, a trzeci Benedykt XVI - 2,13.

Ocena autorytetu moralnego papieża zależała od poziomu indywidualnej religijności badanych - im silniejsze subiektywne poczucie wiary, tym ocena była wyższa. Jak tłumaczył ks. prof. Stanisław Fel z Katedry Katolickiej Nauki Społecznej i Socjologii Moralności KUL, każdy z papieży był oceniany jako autorytet z innych powodów. Na przykład Jan Paweł II ze względu na stosunek do zdrady małżeńskiej, aborcji, eutanazji, a Franciszek ze względu na owartość i wrażliwość na biedę.

Oznacza to, że autorytet papieża traci charakter doktrynalny i dogmatyczny, a zyskuje wymiar relacyjny - większego znaczenia nabiera osoba papieża.

- Autorytet jest kształtowany w inny sposób niż kilka, kilkanaście lat temu. On nie wynika z pełnienia funkcji, urzędu, przekazu instytucjonalnego, tylko jest konstruowany w sposób indywidualny. Młodzież sama kształtuje swój system wartości (...) robi kolaż, wybiera sobie, co jej pasuje, to, co ich dotyczy, co jest dla nich ważne - tłumaczył ks. Fel.

Dodał, że mniejsze znaczenie ma kwestia dogmatów wiary, a coraz większą rolę odgrywa postrzeganie osoby, która taki przekaz moralny głosi.

W ocenie prof. Iwony Niewiadomskiej z Katedry Psychoprofilaktyki Społecznej KUL wyniki badania postrzegania wiary przez młodych należy odczytać jako bardzo dobre.

- Pamiętajmy, że młodzież jest bardzo krytyczna, widzi te sprawy w kolorach czarno-białych. Ona jest okresie, gdy buduje swoją tożsamość - zaznaczyła.

Jej zdaniem odsetek osób, dla których wiara jest rzeczą obojętną - 15 proc. - jest mały, co oznacza, że większość młodych to osoby, które poszukują, walczą albo już zadeklarowały się jako wierzące lub nie.

- To buduje ich tożsamość. Dla jednych religijność jest ważna, a inni są w procesie dochodzenia do tego. To dobrze, bo wiara wtedy nie jest narzucana, ale odkrywana - tłumaczyła.

Przeprowadzone badania postrzegania wiary przez młodych mają być jeszcze analizowane i omawiane. Po wakacjach w nowym roku akademickim na KUL ma być zorganizowany cykl debat z młodymi o ich roli w Kościele i ich postrzeganiu Kościoła, a także spotkania i dyskusje ze środowiskiem katechetów.

CBOS przeprowadził badania od 8 marca do 17 kwietnia 2024 r. Wzięło w nich udział 1029 uczniów ostatnich klas różnych szkół ponadpodstawowych w wieku 18-21 lat. Największą grupę - 44,2 proc - stanowili uczniowie ze wsi, najmniejszą - 8 proc. - z największych miast (powyżej 500 tys. mieszkańców).