Bony towarowe i zapomogi na rzecz pracowników
Wiele zakładów pracy zwykle w okresie przedświątecznym przekazuje swoim pracownikom bony towarowe lub świadczenia pieniężne w postaci zapomogi. Tego rodzaju pomoc przyznawana pracownikom najczęściej jest finansowana ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub ze środków obrotowych pracodawcy.
Wymienione świadczenia mogą być sfinansowane ze środków ZFŚS, gdy mieszczą się w definicji działalności socjalnej pracodawcy, o której mowa w art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.). Działalnością socjalną jest bowiem m.in. udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej. Przy czym przyznawanie świadczeń oraz ich wysokość powinna być uzależniona od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób uprawnionych do korzystania z funduszu (art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS).
Opodatkowanie bonów i zapomóg
Do celów podatkowych źródło finansowania bonów przekazanych pracownikom pozostaje bez znaczenia. Bowiem zarówno bony sfinansowane ze środków obrotowych, jak i bony sfinansowane ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych stanowią przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 updof podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Wprawdzie art. 21 ust. 1 pkt 67 updof zwalnia od podatku wartość otrzymanych przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, rzeczowych świadczeń oraz otrzymanych przez niego w tym zakresie świadczeń pieniężnych, sfinansowanych w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł. Zawiera on jednak zastrzeżenie, że rzeczowymi świadczeniami nie są bony, talony i inne znaki, uprawniające do ich wymiany na towary lub usługi.
Skoro więc bony towarowe nie są rzeczowymi świadczeniami ani świadczeniami pieniężnymi, to nawet gdyby zostały sfinansowane ze środków ZFŚS, podlegają opodatkowaniu. Bez znaczenia jest w tym przypadku także wartość bonów otrzymanych przez pracownika.
Zwróć uwagę Wartość bonów towarowych wydanych pracownikom podlega opodatkowaniu bez względu na rodzaj środków, z których zakup tych bonów został sfinansowany.
Pracodawca przekazując pracownikowi bony, powinien ich wartość dodać do pozostałych przychodów ze stosunku pracy osiągniętych w danym miesiącu przez tego pracownika i od łącznej kwoty obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek dochodowy.
Źródło finansowania będzie miało natomiast znaczenie w przypadku wypłacenia pracownikom świadczenia pieniężnego w formie zapomogi. Z treści powołanego art. 21 ust. 1 pkt 67 updof wynika bowiem, że zwolnieniem od opodatkowania objęte są również otrzymane przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej świadczenia pieniężne z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.
Zatem zapomoga jest wolna od podatku, jeżeli została w całości sfinansowana z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych oraz jej wartość wraz z innymi świadczeniami, jakie pracownik otrzymał od początku 2010 r. sfinansowanymi z ZFŚS lub z funduszy związków zawodowych, nie przekroczy kwoty 380 zł.
Jeżeli suma wszystkich sfinansowanych z ZFŚS świadczeń rzeczowych i pieniężnych wypłaconych pracownikowi od początku roku przekroczy kwotę 380 zł, wówczas nadwyżka ponad tę kwotę podlega opodatkowaniu.
Wprawdzie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje w przypadku zapomóg zwolnienia od podatku określone w art. 21 ust. 1 pkt 9a i 26 updof, jednak zwolnienia te nie dotyczą wszystkich zapomóg. Zwolnienia te mają zastosowanie odpowiednio do zapomóg:
wypłaconych z funduszy zakładowej lub międzyzakładowej organizacji związkowej pracownikom należącym do tej organizacji - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 638 zł,
otrzymanych w związku z indywidualnym zdarzeniem losowym, klęską żywiołową, długotrwałą chorobą lub śmiercią - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł.
Zapomoga inna niż wymieniona w powołanym art. 21 ust. 1 pkt 26 updof sfinansowana ze środków obrotowych pracodawcy podlega opodatkowaniu bez względu na jej wysokość. Pracodawca ma w takiej sytuacji obowiązek doliczyć wartość zapomogi do pozostałego wynagrodzenia pracownika osiągniętego w danym miesiącu i od łącznej kwoty pobrać zaliczkę na podatek dochodowy.
Bony i zapomogi w kosztach uzyskania przychodów
Zgodnie z ogólną zasadą kwalifikowania wydatków do kosztów podatkowych, wyrażoną w art. 22 ust. 1 updof, aby określony wydatek mógł być uznany za koszt uzyskania przychodów, powinien być poniesiony w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów oraz nie może być wymieniony w art. 23 updof jako niestanowiący takiego kosztu.
Na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 42 updof, z kosztów uzyskania przychodów wyłączone zostały wydatki pracodawcy na działalność socjalną, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Jak już wspomnieliśmy, działalność socjalna polega m.in. na świadczeniu różnego rodzaju pomocy w zależności od sytuacji rodzinnej, życiowej i materialnej danego pracownika. Jeżeli pracodawca przyzna pracownikom bony lub zapomogi, różnicując ich wysokość ze względu na tę sytuację, to wartość przyznanych świadczeń nie będzie stanowić kosztów uzyskania przychodów, nawet jeżeli zostaną sfinansowane ze środków obrotowych. Gdyby jednak pracodawca ze środków obrotowych sfinansował bony i zapomogi dla wszystkich pracowników w jednakowej wysokości, wówczas nie byłoby przeszkód, by ich wartość zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Zwróć uwagę Wydanie bonu lub wypłata zapomogi pracownikowi w ramach działalności socjalnej, bez względu na to czy świadczenia te zostały sfinansowane ze środków ZFŚS, czy ze środków obrotowych, nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
Ujęcie wartości bonów i zapomóg w podatkowej księdze przychodów i rozchodów
Bony oraz zapomogi sfinansowane ze środków obrotowych ujmuje się w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie 13 "pozostałe wydatki".
Natomiast wartość przekazanych pracownikom bonów i zapomóg sfinansowanych ze środków ZFŚS, nie podlega ujęciu w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, gdyż nie stanowi kosztu podatkowego.
Oskładkowanie bonów i zapomóg
Jeżeli bony lub zapomogi zostaną sfinansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, ich wartość nie będzie stanowić podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Tak wynika z § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.). Wartości bonów i zapomóg nie uwzględnia się także w podstawie wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Zwróć uwagę Bony i zapomogi sfinansowane ze środków ZFŚS nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.
Przegląd Podatku Dochodowego Nr 8 z dnia 2010-04-20