Comeback z UK

To, jakich formalności należy dopełnić przed powrotem do kraju, zależy przede wszystkim od państwa, w którym przebywasz, a także od indywidualnej sytuacji. Należy rozważyć takie sprawy, jak wypowiedzenie mieszkania, zamknięcie rachunków bankowych, transfer świadczeń socjalnych, kwestie podatkowe oraz zawodowe, a także formalności związane z edukacją dzieci.

Jeśli wracasz z Wysp, będziesz musiał odpowiednio wcześnie wymówić landlordowi mieszkanie. Okres wypowiedzenia jest zazwyczaj określony w umowie (tenancy agreement). Jeśli okaże się, że wyjazd jest pilny, zawsze możesz negocjować z właścicielem skrócenie terminu wypowiedzenia.

Pamiętaj - nigdy nie zrywaj samowolnie kontraktu bez uregulowania należności - w takiej sytuacji landlord lub agencja nieruchomości ma prawo zgłosić cię na listę dłużników, co może ciągnąć się za tobą do Polski, utrudniając np. uzyskanie kredytu w banku. Przy podpisywaniu umowy najmu mieszkania w UK obowiązuje kaucja - zazwyczaj trzymiesięczna.

Możesz ją odzyskać w momencie wyprowadzki, pod warunkiem że zostawiasz mieszkanie w stanie nienaruszonym. Jeśli właściciel lub agencja dostrzeże jakieś usterki czy zniszczenia, odliczy od depozytu kwotę na ich naprawę. Przy wyprowadzce bardzo ważne jest przepisanie rachunków ze swojego nazwiska. W tym celu należy zadzwonić do firm dostarczających gaz, prąd itp. i umówić się na spisanie liczników najlepiej w dniu wyprowadzki.

Rachunek otrzymasz od ręki lub pocztą na adres w Polsce. Jeśli masz komórkę lub telefon stacjonarny na abonament, może się okazać, że zapłacisz karę za zerwanie umowy i dodatkowo będziesz musiał pokryć koszty abonamentu za okres, jaki został do końca umowy.

Jeśli masz bezpłatne konto, które nie generuje żadnych opłat, nie musisz go zamykać. Wystarczy, że zrezygnujesz z ewentualnych kart - płatniczej lub debetowej, a rachunek zostawisz otwarty - zawsze może się przydać na wypadek wizyty na Wyspach lub przelewu zaległej pensji itp. Inaczej jest w przypadku płatnego konta - w takiej sytuacji przed opuszczeniem Zjednoczonego Królestwa należy udać się do placówki banku i zamknąć rachunek.

Nawet jeśli nie korzystasz z konta, to bank i tak pobiera opłatę za jego prowadzenie - kilka lub kilkanaście funtów. Jeśli skończą się środki na koncie, opłata jest pobierana z limitu kredytowego lub debetowego, dług będzie się zwiększał, dojdą do tego odsetki karne, co w rezultacie grozi trafieniem na listę dłużników.

Jeśli planujesz wyjazd z Wielkiej Brytanii, powinieneś odpowiednio wcześnie wypowiedzieć pracodawcy zatrudnienie. Najlepiej zrobić to pisemnie, chyba że umowa o pracę przewiduje inną formę. Okres wypowiedzenia znajdziesz w swoim kontrakcie. Jeśli decyzja o wyjeździe jest związana z wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę, przysługują ci - w zależności od okoliczności - specjalne prawa i procedury.

Przede wszystkim pracodawca powinien wysłać ci pisemne oświadczenie z wyjaśnieniem przyczyn wypowiedzenia umowy i spotkać się z tobą. Zawsze możesz wnioskować o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeśli w danej firmie byłeś zatrudniony od miesiąca do dwóch lat, okres wypowiedzenia wynosi tydzień, a jeżeli powyżej dwóch lat - dwa tygodnie plus jeden dzień za każdy pełny rok przepracowany w tym miejscu, jednak nie może to być więcej niż 12 tygodni. Gdy natomiast przyczyną wypowiedzenia jest twoje przewinienie, pracodawca może cię zwolnić z dnia na dzień. Inna procedura obowiązuje w przypadku redukcji etatów.

Po pierwsze, pracodawca musi odpowiednio uzasadnić przyczynę zwolnienia, skonsultować swoją decyzję ze związkami zawodowymi, zapewnić czas na szukanie innego zatrudnienia i wypłacić odprawę. Jeśli pracodawca nie trzyma się procedur, możesz zgłosić się po poradę do Citizens Advice Bureau, ACAS lub wnieść sprawę do Trybunału ds. Zatrudnienia.

Kończąc pracę w UK, warto zadbać o dokumenty poświadczające zatrudnienie i wysokość dochodów. Ułatwi to załatwienie wielu formalności w Polsce, choćby zwrot podatku czy szybszy transfer świadczeń socjalnych. Do najważniejszych dokumentów należą:

- Druk P45 - wystawiany przez pracodawcę, jeśli w ciągu roku podatkowego pracownik zmieni miejsce zatrudnienia. Zawiera informację o dochodzie osiągniętym do dnia przerwania pracy oraz o zapłaconym podatku.

- Druk P60, który otrzymuje każdy pracownik na koniec roku podatkowego, z informacją o dochodzie i odprowadzonym podatku.

- Karta CIS 25 - dotyczy tylko pracowników z branży budowlanej. To dokument również informujący o wysokości dochodu i odprowadzonym podatku.

- Payslipy, czyli odcinki wypłaty. Niewiele osób przywiązuje do nich wagę, ale warto o nie zadbać, ponieważ mogą ułatwić formalności związane z prawem do urlopu wychowawczego, wypoczynkowego czy dodatku za wieloletnią pracę. Mogą się też przydać podczas starania się o kredyt.

- Referencje od pracodawcy - mogą mieć formę pisemną (najczęściej pracownik przygotowuje tekst w imieniu pracodawcy, który go jedynie podpisuje), ale może też być zgoda na rozmowę telefoniczną podczas rekrutacji w Polsce.

Aby przenieść prawo do świadczeń socjalnych z zagranicy do Polski, należy przed wyjazdem zadbać o odpowiednie formularze, które potwierdzają uprawnienia do zasiłków i opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne.

Umożliwiają to unijne przepisy o koordynacji systemów zabezpieczeń społecznych we Wspólnocie. Od 1 maja 2010 r. kwestie te regulują dwa nowe rozporządzenia: Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 oraz Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009. Zadbaj szczególnie o następujące dokumenty:

- Formularz S1 (dawniej E 104) - poświadcza przebyte okresy ubezpieczenia, jest wydawany w celach sumowania okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub zamieszkania. Jest ważny przy rozpatrywaniu prawa zasiłku chorobowego i macierzyńskiego oraz leczenia.

Aby go otrzymać, wypełnij wniosek CA3916, możesz go ściągnąć ze strony www.hmrc.gov.uk/forms/2005/ca3916.pdf , dołącz kopie druków P60 i P45 i payslipy i prześlij na wskazany w dokumencie adres.

- Formularz U1 (dawniej E 301) - służy do rozpatrywania uprawnień do pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Jeśli należy ci się to świadczenie, powinieneś się zgłosić do swojego powiatowego urzędu pracy w Polsce z tym dokumentem. Aby go uzyskać, podobnie jak w przypadku formularza S1 wypełniasz druk CA3916 i wysyłasz pod wskazany adres. O U1 możesz również wystąpić po przyjeździe do Polski, w tym celu należy się zgłosić do wojewódzkiego urzędu pracy i przestawić dokumenty poświadczające zatrudnienie za granicą, jednak okres oczekiwania bywa (w zależności od WUP-u) dosyć długi.

- Formularz U2 (dawniej E 303) - jest również pomocny przy transferze zasiłku dla bezrobotnych z zagranicy do Polski. Aby go uzyskać, zwróć się do lokalnego Jobcentre Plus.

Katarzyna Kozak

UWAGA, ZASIŁKOWICZE!

Jeśli kończysz pracę w Wielkiej Brytanii, a pobierasz zasiłek rodzinny (Child Benefit) lub korzystasz z ulgi podatkowej na dziecko (Child Tax Credit), powinieneś poinformować o wyprowadzce z Wysp Child Benefit Office i Child Tax Credit Office. Prawo do pobierania tych świadczeń przysługuje tylko osobom pracującym na Wyspach.

Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy nadal po powrocie do Polski pobierasz świadczenia z tytułu czasowego zawieszenia zatrudnienia (np. brytyjską rentę) - w tym przypadku zgodnie z zasadą miejsca prowadzenia działalności jesteś traktowany jako osoba podejmująca zatrudnienie w Wielkiej Brytanii, a w związku z tym masz prawo do pobierania ChB i CTC z Wielkiej Brytanii.

WWW CAB (Biuro Porad Obywatelskich) - www.adviceguide.org.uk, ACAS (organizacja doradztwa zawodowego) - www.acas.org.uk Trybunał ds. Zatrudnienia - www.employmenttribunals.gov.uk