Komu przysługuje prawo do opieki nad dzieckiem?
Czy pracownikowi, który rozpoczął pracę 1.09.2009 r., przysługuje dzień wolny z tytułu opieki nad dzieckiem z art. 188 kodeksu pracy?
Powołany w pytaniu przepis stanowi, że pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na dwa dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Z uprawnienia może zatem skorzystać osoba, która:
- jest pracownikiem w rozumieniu przepisów kodeksu pracy;
- sprawuje opiekę przynajmniej nad jednym dzieckiem do 14. roku życia;
- opieka ta jest wykonywana w ciągu danego roku kalendarzowego.
Dla nabycia prawa do zwolnienia nie ma znaczenia podstawa zatrudnienia pracownika, rodzaj zawartej przez niego umowy o pracę, wymiar czasu pracy czy też okres zatrudnienia. Uprawnionymi nie będą natomiast osoby wykonujące prace na podstawie umów cywilnoprawnych. Choć niejednokrotnie sposób realizacji obowiązków wynikających z umów przypomina zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, osoby związane takim kontraktem nie są pracownikami w rozumieniu powołanych przepisów.
Dla nabycia omawianego prawa nieistotny jest również moment zatrudnienia. Pracownik staje się osobą uprawnioną w pierwszym dniu rozpoczęcia pracy, nawet wówczas, gdy jest to jego pierwsza praca w życiu. Przesłanką konieczną nabycia uprawnienia jest bowiem fakt wychowywania dziecka w odpowiednim wieku.
Skorzystanie ze zwolnienia nie będzie możliwe, jeżeli pracownik, który w ciągu danego roku kalendarzowego rozpoczął pracę u kolejnego pracodawcy, wykorzystał je w danym roku kalendarzowym już u poprzedniego pracodawcy. Aby dowiedzieć się, czy osobie zatrudnianej w ciągu roku przysługuje prawo do zwolnienia na podstawie art. 188 k.p., należy sięgnąć do świadectwa pracy otrzymanego w poprzednim zakładzie pracy. Zgodnie z przepisami rozporządzenia w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania, w ust. 4 pkt 5 świadectwa pracy wydawanego pracownikowi po rozwiązaniu lub wygaśnięciu stosunku pracy należy wpisać liczbę dni zwolnienia od pracy z art. 188 k.p. wykorzystanych w roku kalendarzowym, w którym ten stosunek ustał.
Uprawnionym staje się również pracownik, który opiekę nad dzieckiem rozpoczął w trakcie roku kalendarzowego (np. urodziło mu się dziecko, przyjął dziecko na wychowanie). W takim wypadku ze zwolnienia będzie mógł skorzystać począwszy od dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło.
Przewidziane przez art. 188 k.p. zwolnienie nie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu w stosunku do okresu przepracowanego w danym roku. Nie jest to bowiem urlop wypoczynkowy, a dodatkowe zwolnienie od pracy przysługujące osobom wychowującym dzieci. W związku z tym fakt rozpoczęcia pracy z dniem 1.09.2009 r. pozostaje bez wpływu na możliwość skorzystania z uprawnienia, chyba że pracownik wykorzystał już w tym roku oba dni zwolnienia u poprzedniego pracodawcy.
Na zakończenie należy przypomnieć, że przepisy wskazują, iż chodzi o zwolnienie w ciągu roku kalendarzowego, co oznacza, że jeżeli pracownik nie skorzysta z prawa w danym roku kalendarzowym, wygaśnie ono z jego upływem.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dn. 26.06.1974 r. kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 15.05.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania - Dz.U. Nr 60, poz. 282 z późn. zm.